Σύμφωνα με στατιστικές μελέτες ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού αντιμετωπίζει ή έχει αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα σεξουαλικής λειτουργίας. Δυστυχώς όμως, ακόμα και σήμερα οι περισσότεροι διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια από κάποιο ειδικό για να λύσουν το πρόβλημα τους. Οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες επιδεινώνονται αν τις αφήσεις ενώ κάποιες από αυτές μπορεί να ενεργοποιήσουν άλλα οργανικά ή ψυχολογικά προβλήματα.
Προκειμένου να καταλάβουμε από πού πηγάζουν τα προβλήματα της σεξουαλικότητας πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε τα στάδια της σεξουαλικής λειτουργίας. Το πρώτο και το βασικότερο σκαλοπάτι που δίνει τη σκυτάλη στα επόμενα είναι η σεξουαλική επιθυμία. Η σεξουαλική επιθυμία αφορά στην ύπαρξη σεξουαλικών φαντασιώσεων και στην διάθεση έστω και νοητικά της εμπλοκής στην σεξουαλική πράξη. Χωρίς αυτή τη διάθεση η σεξουαλική πράξη δεν μπορεί να συμβεί (τουλάχιστον όχι ολοκληρωμένα). Το δεύτερο σκαλοπάτι είναι η σεξουαλική διέγερση. Η διέγερση αφορά στην ύπαρξη στύσης στον άντρα και κολπικών υγρών στην γυναίκα. Η λειτουργία αυτή συνδέεται άμεσα με την επιθυμία κυρίως στις γυναίκες, στους άντρες όμως μπορεί να υπάρξει στυτική δυσλειτουργία ακόμη και αν προϋπήρχε επιθυμία. Το επόμενο σκαλοπάτι είναι η επίτευξη οργασμού. Εδώ υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών που αδυνατεί να φτάσει σε οργασμό και τα αίτια αλλά και οι λύσεις ποικίλουν. Το τελευταίο στάδιο της σεξουαλικής λειτουργικότητας είναι η χαλάρωση. Στο στάδιο αυτό το σώμα χαλαρώνει μετά τον οργασμό και υπάρχει μια ψυχολογική ευεξία. Στο στάδιο αυτό δυσκολεύονται περισσότερο οι άντρες και συγκεκριμένα εκείνοι που αντιμετωπίζουν προβλήματα πριαπισμού (δυσκολία διακοπής της διέγερσης του ανδρικού μορίου). Στις γυναίκες οι δυσκολίες στο στάδιο αυτό είναι κυρίως ψυχολογικές (έλλειψη χαλάρωσης, άγχος, θλίψη).
Στο παρόν άρθρο θα μιλήσουμε για την υποτονική σεξουαλική επιθυμία καθώς αποτελεί την προϋπόθεση της σεξουαλικής πράξης. Μία μεγάλη επιδημιολογική μελέτη έδειξε ότι η υποτονική σεξουαλική επιθυμία επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες καθώς βρέθηκε ότι το 33% των γυναικών αντιμετωπίζει ή έχει αντιμετωπίσει κάποια στιγμή πρόβλημα σεξουαλικής επιθυμίας.
Η διάγνωση δίνεται εφόσον η ύπαρξη σεξουαλικών φαντασιώσεων και η όρεξη για σεξουαλική πράξη είναι ελάχιστες ή καθόλου. Εδώ θέλει λίγη προσοχή γιατί δεν είναι λίγες οι φορές που κάποιος έρχεται στη θεραπεία λέγοντας ότι υποφέρει από υποτονική επιθυμία καθώς νιώθει σεξουαλική διέγερση μόνο μερικές φορές μέσα στην εβδομάδα. Αυτό που συμβαίνει εδώ είναι ότι τα ζευγάρια τείνουν να συγκρίνουν τη διάθεση τους για ερωτική συνεύρεση. Αν ο ένας σύντροφος επιθυμεί να συνευρίσκεται σεξουαλικά κάθε μέρα αυτό δεν σημαίνει ότι ο άλλος σύντροφός πάσχει από υποτονική επιθυμία αν η δική του διάθεση για σεξ είναι λιγότερη. Χωρίς να δίνεται συγκεκριμένη συχνότητα φυσιολογικής επιθυμίας σίγουρα δεν μιλάμε για διαταραχή όταν το άτομο έχει όρεξη για σεξ σε εβδομαδιαία βάση. Ένας άλλος παράγοντας που καθορίζει την ύπαρξη υποτονικής επιθυμίας είναι τα σημάδια έντονης θλίψης και διαπροσωπικών δυσκολιών που προκύπτουν από την δυσλειτουργία.
Τα αίτια της υποτονικής επιθυμίας είναι πολλά. Κάποιες φορές η ύπαρξη της δυσλειτουργίας οφείλεται σε μείζονα ιατρικά θέματα όπως χρόνιες αρρώστιες, χημειοθεραπείες ή στη λήψη φαρμάκων. Εκεί ο ασθενής καλό είναι να συμβουλευτεί τον θεράποντα ιατρό του και να συζητήσει μαζί του λύσεις όπως την αλλαγή της φαρμακευτικής αγωγής ή όπου υπάρχει περιθώριο την ελάττωση της.
Όταν δεν υπάρχουν ιατρικά θέματα ή θέματα που σχετίζονται με τη χρήση ουσιών (νόμιμων ή παράνομων) προβαίνουμε σε ορμονικές εξετάσεις. Η επιθυμία και στους άντρες και στις γυναίκες ενεργοποιείται από την τεστοστερόνη. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να έχουν γεννηθεί με έλλειψη τεστοστερόνης ή λόγω άλλων παραγόντων κάποια στιγμή να παρουσιάσουν έλλειψη της συγκεκριμένης ορμόνης. Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίοδος της εμμηνόπαυσης στις γυναίκες όπου τα επίπεδα τεστοστερόνης πέφτουν αισθητά. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι η χορήγηση της συγκεκριμένης ορμόνης σε αυτές τις περιπτώσεις έχει άμεσα αποτελέσματα.
Εφόσον αποκλειστούν τυχόν ιατρικά και ορμονικά προβλήματα το επόμενο βήμα είναι η ανίχνευση ψυχολογικών αιτιών. Συχνά, η κατάθλιψη συνδέεται με την υποτονική επιθυμία και στις γυναίκες και στους άντρες. Η κατάθλιψη αποτελείται από μια σειρά συμπτωμάτων (ανάμεσα σε αυτά και η έλλειψη σεξουαλικής επιθυμίας) και χωρίζεται σε στάδια ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων αυτών. Η σωστή θεραπεία έχει πολύ καλά αποτελέσματα στην διάθεση και κατ’ επέκταση και στην επιθυμία.
Δεν είναι λίγες οι φορές που τα προβλήματα στη σχέση και η έλλειψη επικοινωνίας συσσωρεύονται και μετουσιώνονται σε προβλήματα σεξουαλικής φύσης. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις η σεξουαλική ζωή κλονίζεται από την ευρύτερη ζωή του ζευγαριού. Το είδος της σχέσης και η σεξουαλικότητα είναι δύο πράγματα αλληλένδετα. Τα ζευγάρια που αδυνατούν να λύσουν τα προβλήματα τους ή δεν γνωρίζουν τον τρόπο να επικοινωνήσουν εποικοδομητικά και αποτελεσματικά αντιμετωπίζουν προβλήματα σεξουαλικής φύσης. Οι διαφορές με τον άνθρωπό μας πρέπει να λύνονται και να συζητιούνται την στιγμή που προκύπτουν. Και τα δύο φύλα επίσης, πρέπει να νιώθουν την άνεση και την ελευθερία να επικοινωνούν αυτά που τους ενοχλούν αλλά και αυτά που χρειάζονται κοινωνικά, συναισθηματικά αλλά και στο κρεβάτι τους. Είναι σύνηθες οι γυναίκες να ντρέπονται να ζητήσουν ή να μιλήσουν γι αυτά που τους αρέσουν στο σεξ, με τίμημα την ευχαρίστηση τους. Ο σύντροφος σας θα χαρεί να μάθει το τι σας ευχαριστεί. Η δική σας απόλαυση θα εντείνει και την δική του.
Το να μη ζητάμε μπορεί να σχετίζεται και με την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας σχετικά με την εμφάνιση μας αλλά και το τι πιστεύουμε ότι αξίζουμε και δικαιούμαστε. Έρευνες έχουν δείξει σχέση ανάμεσα στην αυτοπεποίθηση, στην αυτοεκτίμηση και στην σεξουαλική λειτουργία. Η εκτίμηση που τρέφουμε για τον εαυτό μας και την εμφάνιση μας είναι καθοριστικός παράγοντας της λειτουργικότητας μας στη σχέση και στην ερωτική ζωή. Σε γενικές γραμμές οι γυναίκες είμαστε οι πιο αυστηροί κριτές της εξωτερικής μας εμφάνισης (εμείς άλλωστε είμαστε κι αυτές που αγοράζουμε όλα αυτά τα περιοδικά με τα λαμπερά εξώφυλλα και τα τέλεια σώματα), οι άντρες γοητεύονται και από άλλα πράγματα πέρα από το τέλειο κορμί ή το τέλειο πρόσωπο. Χρειάζεται να αποδομηθεί ένας ολόκληρος τρόπος σκέψης αλλά είναι σημαντικό να αρχίσουμε να αγαπάμε και να φροντίζουμε τον εαυτό μας γι αυτό ακριβώς που είναι.
Ακόμη, η έλλειψη ερωτικής επιθυμίας μπορεί να λειτουργεί ‘προστατευτικά’ σε κάποιους ανθρώπους που λόγω παλιών βιωμάτων αποφεύγουν την κοντινότητα και την δέσμευση. Έχει παρατηρηθεί ότι οι άνθρωποι που έχουν εμπλακεί στο παρελθόν σε κάποια τραυματική σχέση προστατεύουν τον εαυτό τους από τυχόν νέες κακοτοπιές με το να εκδηλώνουν διάφορες δυσλειτουργίες όπως νευρώσεις και φοβίες. Η έλλειψη σεξουαλικής επιθυμίας είναι ένας καλός λόγος αποφυγής μιας σχέσης. Άνθρωποι που έχουν μεγαλώσει σε δυσλειτουργικά οικογενειακά πλαίσια όπου οι σχέσεις μεταξύ των μελών ήταν είτε ασφυκτικά κοντινές είτε κακοποιητικές, τείνουν να κρατούν απόσταση από νέες διαπροσωπικές σχέσεις. Το να αποκλείσει ένας άνθρωπος την ανάγκη του για ερωτική επαφή λειτουργεί ψευδό-προστατευτικά. Η απουσία κοντινών σχέσεων μπορεί να προστατεύει από απογοητεύσεις αλλά αποκλείει και νέες ευχάριστες στιγμές και σχέσεις που μπορεί να λειτουργήσουν επιδιορθωτικά.
Ο ψυχισμός των ανθρώπων είναι ιδιαίτερα πολύπλοκος. Καμιά φορά αυτό που μας βασανίζει είναι κι αυτό που συγχρόνως εξυπηρετεί κάποια άλλη μας ανάγκη. Η ψυχολογική καθοδήγηση βοηθάει το άτομο να βρει την πηγή των προβλημάτων του, να συνδεθεί με τα συναισθήματα του, να βρει τρόπους να επικοινωνεί πιο αποτελεσματικά τις ανάγκες του και να αντιληφθεί την χρησιμότητα που κρύβεται πολλές φορές πίσω από μια δυσλειτουργική συμπεριφορά. Οποιαδήποτε κι αν είναι η αιτία της υποτονικής επιθυμίας με τη σωστή καθοδήγηση μπορεί να λυθεί, αρκεί να αφιερώσουμε λίγο από το χρόνο μας για να βοηθήσουμε τον εαυτό μας να κατανοήσει και κατ’ επέκταση να λύσει αυτά που τον απασχολούν.
Για περισσότερες πληροφορίες παρακαλώ επικοινωνήστε με το «Κέντρο Ψυχολογικής Υποστήριξης και Συμβουλευτικής: Ιασμος», που διατηρούν οι:
*Ιωάννα Κορδαλή, Ψυχολόγος – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια, 210 6126439 ή 6933349021, [email protected]
*Σοφία Τσιώρη, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, [email protected]
