Καλησπέρα, καλησπέρα, φίλες και φίλοι του The K-Magazine! Χριστός Ανέστη! Εύχομαι από καρδιάς το Άγιο Φως της Ανάστασης να φέρει σε όλους Υγεία, Γαλήνη και Τύχη!
Οι διακοπές του Πάσχα φτάνουν στο τέλος τους και λογικά οι πιο πολλοί έχετε… μαζευτεί στο σπίτι κι ετοιμάζεστε για αυτό που λέμε λαϊκά… «τα κεφάλια μέσα»! Για να μην βγούμε εντελώς από το κλίμα των ημερών, αποφάσισα να γνωρίσουμε/θυμηθούμε άλλη μία ταινία με κεντρικό χαρακτήρα τον Ιησού Χριστό. Όπως γνωρίζετε, όμως, κάθε άλλο παρά συμβατική με λέει κανείς. Έτσι για απόψε επέλεξα μία ταινία που σπάνια (για να μην πω καθόλου) βλέπουμε στην τηλεόραση. Ο λόγος για την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Τελευταίος Πειρασμός» από τον (επίσης αντισυμβατικό) Martin Scorsese.
Το βιβλίο (κι η ταινία, εν συνεχεία) εξερευνούν τη ζωή του Ιησού, ο οποίος παλεύει με τους ανθρώπινους φόβους κι αγωνίες Του προτού αποδεχθεί τη θεία Του αποστολή: να διδάξει την αγάπη και να πάρει στους ώμους Του τις αμαρτίες του κόσμου επάνω στο Σταυρό του μαρτυρίου. Οι πειρασμοί ελλοχεύουν ακόμη και την ύστατη ώρα, όπου η ανθρώπινη φύση του παλεύει με την ιδιότητα του Υιού του Θεού. Και καθώς η ιστορία δεν βασίζεται στα Ευαγγέλια, ο Νίκος Καζαντζάκης ως γνωστόν κυνηγήθηκε από την Εκκλησία ενώ ακόμη παραλίγο και να αφοριστεί – πράγμα το οποίο τελικά δεν έγινε. Με τον Paul Schrader («Taxi Driver», 1976 και «Raging Bull», 1980) να διασκευάζει το αριστούργημα του Έλληνα συγγραφέα για τις ανάγκες της μεγάλης οθόνης, ο Scorsese μεταφέρει τη φιλοσοφική προσέγγιση του Καζαντζάκη για τη δυϊκή φύση του Ιησού.
Προτού συνεχίσω στην ανάλυση των δικών μου εντυπώσεων από την ταινία, ας ξεκαθαρίσουμε δύο πράγματα. Πρώτον, ο Ιησούς Χριστός αναφέρεται κι από την Εκκλησία ως Θεάνθρωπος, ναι ή όχι; Υποθέτω πως η απάντηση είναι «ναι». Δεύτερον, δε λένε πως ο Θεός μας έφτιαξε «καθ’εικόνα και ομοίωσήν του;». Υποθέτω πως κι εδώ η απάντηση είναι «ναι». Τώρα μπορώ να συνεχίσω και θα καταλάβετε στη συνέχεια γιατί ήθελα να πάρω αυτές τις απαντήσεις!
Αυτό που ενόχλησε τον κλήρο είναι η έμφαση που δίνεται από τον Καζαντζάκη στην ανθρώπινη υπόσταση του Ιησού. Στο βιβλίο και στην ταινία βλέπουμε τις δύο πλευρές: τον Ιησού ως Θεό και το Χριστό ως Άνθρωπο.
Οι πειρασμοί, οι φόβοι, η λαχτάρα να ζήσει ως ένας φυσιολογικός άνθρωπος είναι όσα χαρακτηρίζουν (κι έτσι πρέπει, άλλωστε) την ανθρώπινη υπόσταση του Ιησού. Η δύναμη, η θέληση κι η πίστη στον Ουράνιο Πατέρα Του είναι που αποτελούν τη θεϊκή Του υπόσταση. Δεν αναιρείται η θεϊκή ιδιότητα, ούτε χλευάζεται.
Ας το ομολογήσουμε, υπάρχουν απορίες που όλοι έχουμε από τότε που ξεκινήσαμε να κάνουμε το μάθημα των Θρησκευτικών στο σχολείο. Όλοι αναρωτηθήκαμε πώς είναι δυνατόν ο Ιησούς να μην βασανίστηκε ούτε μία φορά από έναν πειρασμό. Καθώς, όμως, το να μιλά κανείς για την ανθρώπινη υπόσταση του Ιησού «χαλάει» το marketing του κλήρου, ε, επόμενο ήταν να εγερθούν εντάσεις και να εξαπολυθούν κατάρες προς το πρόσωπό του Καζαντζάκη από την Εκκλησία και φυσικά το θεοφοβούμενο πλήθος. Κανείς τους, όμως, δεν έδωσε σημασία πως παρά τους πειρασμούς, παρά τις ανησυχίες, ο Ιησούς στο έργο του Καζαντζάκη αποδέχθηκε την αποστολή Του και τελικά κατέληξε στο Σταυρό ώστε να συγχωρεθούν οι αμαρτίες του ανθρώπινου γένους. Παρ’όλα αυτά, ακόμη και σήμερα, στον 21ο αιώνα, το Ιερατείο πολέμα το έργο του και μάλιστα απαγορεύει (!) την προβολή της ταινίας από τα μέσα. Μάλιστα και το 1988 που η ταινία του Scorsese έφτασε στην Ελλάδα, ο όχλος ξεσηκώθηκε και προχώρησε ακόμη και σε καταστροφές προκειμένου να εμποδιστεί η προβολή της.
Οι άνθρωποι, όμως, που εκτιμούν και σέβονται το έργο του Νίκου Καζαντζάκη και δεν είναι θύματα των εκφοβιστικών κηρυγμάτων, μπορούν να αναγνωρίσουν πως ο Scorsese απέδωσε με απόλυτο σεβασμό το βιβλίο του Έλληνα συγγραφέα μέσα από μία καθηλωτική παραγωγή με έντονο συναίσθημα, που φυσικά δεν προσβάλλει την πίστη του καθενός. Άλλωστε, δε νομίζω πως η πίστη του ανθρώπου προς το Χριστό και το Θεό, εφόσον είναι ειλικρινής, μπορεί να κλονιστεί από μία ταινία ή ένα βιβλίο, συμφωνείτε; Ο Θεός, άλλωστε, είναι μέσα μας και ο «Τελευταίος Πειρασμός» είναι ο τρόπος για να το αντιληφθούμε.
Στο ρόλο του Ιησού βλέπουμε έναν εξαιρετικό Willem Dafoe, ο οποίος εναρμονίζει μέσω της υποκριτικής του ικανότητας τη γαλήνια φύση του Θεανθρώπου με τις αγωνίες του. Μπορεί ο Robert Powell να ήταν ο πιο χαρακτηριστικός Χριστός στον «Ιησού από τη Ναζαρέτ», αλλά ο Dafoe ήταν αυτός που κατάφερε να φέρει στην επιφάνεια τη δυϊκή Του φύση. Επίσης «δυνατός» ο Harvey Keitel στο ρόλο του Ιούδα – επίσης κάτι που εξόργισε το θεοβούμενο «ποίμνιο» ήταν η φράση του Ιησού προς τον Ιούδα πως η δική του αποστολή (να τον προδώσει) ήταν πιο δύσκολη από τη δική του να πεθάνει στο Σταυρό.
Αν, λοιπόν, έχετε μυαλό και καρδιά ανοιχτά… τότε σίγουρα θα απολαύσετε τον «Τελευταίο Πειρασμό»! Α, επίσης σίγουρα θα χαρείτε να δέιτε τον David Bowie στο ρόλο του Πόντιου Πιλάτου, ενώ μοναδική είναι κι η μουσική του Peter Gabriel!
Πρωταγωνιστούν: Willem Dafoe, Harvey Keitel, Barbara Hershey, Harry Dean Stanton, Verna Bloom, Gary Basaraba, David Bowie κ.α.
