Όλοι σας κάποια στιγμή χρησιμοποιήσατε το μετρό μία πρωινή ώρα. Μερικοί από εσάς κάποια στιγμή σπρωχτήκατε από ανθρώπους που βιαζόντουσαν να φτάσουν στην δουλειά τους και μερικοί από εσάς ίσως φτάσατε και στο σημείο λογομαχίας. Το πιο εύκολο πράγμα να παρατηρήσει κανείς μέσα στο μετρό είναι το άγχος αποτυπωμένο στα πρόσωπα των ανθρώπων. Άνθρωποι που φαίνονται θυμωμένοι, θλιμμένοι, απεγνωσμένοι, τρομοκρατημένοι..Τα τελευταία χρόνια το καταρρέον πολιτικό σύστημα της Ελλάδας επηρέασε την χώρα κοινωνικά, οικονομικά, πολιτισμικά, ιδεολογικά καθώς και ηθικά. Οι συνεχόμενες αλλαγές σε όλους τους τομείς της ζωής μας οδήγησαν στην ποσοστιαία αύξηση περιστατικών που χαρακτηρίζονται σαν αγχώδεις διαταραχές.
Ο όρος άγχος προέρχεται από το ρήμα ἄγχω, που στην αρχαία ελληνική γλώσσα σημαίνει σφίγγω ή πνίγω. Το άγχος είναι μια δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση που περιλαμβάνει αισθήματα φόβου ή ακόμη και τρόμου σαν απάντηση σε κίνδυνο του οποίου η πηγή είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστη. Κύριο χαρακτηριστικό του άγχους είναι η εκδήλωση υπερδραστηριότητας του νευρικού συστήματος που εκδηλώνεται με ιδρώτα , ταχυκαρδία , τρόμο , επιτάχυνση της αναπνοής και γαστρεντερική δυσφορία.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να τονίσω ότι το άγχος μπορεί να είναι και θετικό όταν καλούμαστε να το αντιμετωπίσουμε σπάνια και σε περιορισμένο βαθμό. Στην περίπτωση που το άγχος διακρίνεται από μικρή συχνότητα εμφάνισης, μπορεί να λειτουργήσει σαν «κινητήριος δύναμη» για την ετοιμότητά μας σε ενδεχομένως πιεστικές καταστάσεις. Όταν όμως ο βαθμός εμφάνισής του αυξάνεται και δημιουργεί πρόβλημα στην καθημερινή λειτουργικότητα , στην επίτευξη στόχων ή στη συναισθηματική ηρεμία του ατόμου, τότε ο άνθρωπος μπαίνει στο παθολογικό πλαίσιο των αγχωδών διαταραχών.
Οι Αγχώδεις διαταραχές είναι οι εξής:
* Διαταραχή Πανικού Με ή Χωρίς Αγοραφοβία
* Διαταραχή Γενικευμένου Άγχους
* Ειδική Φοβία
* Κοινωνική Φοβία
* Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
* Διαταραχή Στρες μετά Ψυχοτραυματισμό και οξεία αντίδραση στο στρες
* Αγχώδης Διαταραχή Οφειλόμενη σε Σωματική νόσο
* Αγχώδης Διαταραχή Προκαλούμενη από Ουσίες
* Αγχώδης Διαταραχή Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς
Σε μερικές από τις αγχώδεις διαταραχές, κύριο σύμπτωμα τους είναι η κρίση πανικού. Μια κρίση πανικού συμβαίνει όταν το σώμα βιώνει μια απροσδόκητη, απρόσμενη εγρήγορση και έντονα ψυχολογικά και σωματικά συμπτώματα. Για να διαγνώσουν οι ειδικοί την ύπαρξη κρίσης πανικού πρέπει κάποιος να εμφανίζει τουλάχιστον 4 από τα παρακάτω συμπτώματα, τα οποία θα παρουσιαστούν ξαφνικά και θα κορυφωθούν σε μια χρονική περίοδο περίπου δέκα λεπτών:
– Αίσθηση επικείμενου θανάτου
– Ταχυκαρδία
– Εφίδρωση
– Δύσπνοια και αίσθημα ασφυξίας
– Ρίγη ή εξάψεις
– Ναυτία
– Κοιλιακούς πόνους
– Πόνος στο στήθος
– Πονοκέφαλος
– Ζαλάδα, αστάθεια
– Αδυναμία και τάση λιποθυμίας
– Αίσθηση πνιγμού
– Δυσκολία κατάποσης
– Δυσφορία
– Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα χέρια
– Απώλεια επαφής με την πραγματικότητα.
Ο τρόπος εμφάνισης των κρίσεων πανικού διαφέρει σε μερικές αγχώδεις διαταραχές. Συγκεκριμένα, στις φοβίες (κοινωνική, ειδική) οι κρίσεις πανικού συμβαίνουν όταν οι άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με ό, τι προκαλεί τον φόβο τους ενώ στην διαταραχή πανικού οι κρίσεις εμφανίζονται απροειδοποίητα, χωρίς να υπάρχει κάποιος εμφανής λόγος. Ο αριθμός «επισκέψεων» της κρίσης πανικού καθώς και η ανησυχία (τουλάχιστον για ένα μήνα) για την επανεμφάνιση των κρίσεων είναι τα δύο κριτήρια για την διάγνωση διαταραχής πανικού.
Τα ακριβή αίτια πρόκλησης κρίσεων πανικού δεν είναι γνωστά και πλήρως κατανοητά. Ωστόσο, υπάρχουν παράγοντες που μπορεί να εντείνουν την πιθανότητα να έρθει κάποιος αντιμέτωπος με την προαναφερθείσα συμπτωματολογία:
– Ένα τραυματικό γεγονός (θάνατος ή ασθένεια αγαπημένου προσώπου, ατύχημα)
– Έντονες αλλαγές στην ζωή και στον τρόπο που ζούμε ( διαζύγιο, εργασιακή απόλυση, απόκτηση ενός παιδιού)
– Στρες που κράτησε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα
– Οικογενειακό ιστορικό (συγγενικό πρόσωπο που αντιμετωπίζει κρίσεις πανικού)
Τι γίνεται όμως μετά την κρίση ; Είναι πολύ συχνό φαινόμενο να δημιουργείται στον άνθρωπο η φοβία μιας νέας κρίσης. Αυτή η φοβία όμως μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική απομόνωση αφού κανένας εξωτερικός χώρος δεν φαίνεται πια ασφαλής (αγοραφοβία). Για την αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων που μπορούν να προκληθούν από την χρόνια εμφάνιση κρίσεων, είναι απαραίτητο να απευθυνθούμε στους ειδικούς.
Η ιατρική γνώμη για τον αποκλεισμό ενδεχόμενης οργανικής πάθησης είναι ύψιστης σημασίας έτσι ώστε η αντιμετώπιση της να εστιαστεί στους ειδικούς ψυχικής υγείας (ψυχοθεραπευτής, ψυχίατρος). Κύριος στόχος της θεραπείας για τη διαταραχή πανικού είναι η μείωση του αριθμού των κρίσεων και η ανακούφιση των συμπτωμάτων. Μέσα από την διαδικασία της ψυχοθεραπείας, ο άνθρωπος θα έχει τον χώρο και τον χρόνο να μιλήσει για τις στρεσογόνες συνθήκες στις οποίες βρέθηκε και να συνδεθεί σε ένα πιο «ασφαλές» περιβάλλον με τα συναισθήματά του. Επίσης, μέσα από την ψυχοθεραπεία θα παρατηρηθούν όλες οι ενδοψυχικές συγκρούσεις που ενδεχομένως πυροδότησαν τις κρίσεις πανικού και με αυτόν τον τρόπο θα ξεκλειδωθούν πλευρές του εαυτού που πιθανόν ήταν άγνωστες στον άνθρωπο έως τώρα. Η Φαρμακευτική αγωγή -σε περίπτωση που τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα και συχνά- είναι απαραίτητη καθώς θα απαλύνουν τα τρομοκρατικά χαρακτηριστικά της κρίσης και θα επιτρέψουν στον άνθρωπο να παραμείνει λειτουργικός στην καθημερινότητά του.
Κλείνοντας, είναι απαραίτητο να επισημάνω ότι οι κρίσεις πανικού μπορεί να είναι τρομακτικές και έντονες αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι επικίνδυνες για την σωματική ή ψυχική υγεία. Μια επίθεση πανικού δεν θα προκαλέσει σωματική βλάβη ούτε επιδείνωση της ψυχικής υγείας (περαιτέρω ψυχιατρική συμπτωματολογία). Στο κέντρο ψυχολογικής υποστήριξης «Ίασμος» οργανώσαμε ένα σεμινάριο αυτογνωσίας «Ταξίδι προς τον εαυτό μου» στο οποίο θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε όλες τις γνωστικές και συναισθηματικές διεργασίες που μπορεί να οδηγούν στις απρόσμενες επιθέσεις του άγχους.
Για περισσότερες πληροφορίες παρακαλώ επικοινωνήστε με το «Κέντρο Ψυχολογικής Υποστήριξης και Συμβουλευτικής: Ιασμος», που διατηρούν οι:
*Ιωάννα Κορδαλή, Ψυχολόγος – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια, 210 6126439 ή 6933349021, [email protected]
*Σοφία Τσιώρη, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, [email protected]
