Είναι γεγονός ότι η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία αυξάνεται δυστυχώς ανησυχητικά, αποκτώντας ολοένα και περισσότερο επιδημιολογικές τάσεις παγκοσμίως. Είναι επιστημονικά διεθνώς παραδεκτό ότι το αυξημένο σωματικό βάρος κατά την παιδική και εφηβική ηλικία αυξάνει την νοσηρότητα και την θνησιμότητα κατά την ενήλικη ζωή. Το σωματικό βάρος όσο και η σύσταση του σώματος στην παιδική ηλικία αποτελούν σημαντικούς προδιαθεσικούς παράγοντες παχυσαρκίας κατά την ενήλικη ζωή.Ιδιαίτερα δε η περίοδος «λιπογενετικής έκρηξης» από 7-12 ετών θεωρείται ιδιαίτερα κρίσιμη καθώς η εμφάνιση παχυσαρκίας σε αυτές τις ηλικιακές ομάδες παιδιών έχει συσχετιστεί με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, διαβήτη κ.α, στην μετέπειτα ζωή τους.
Το αυξημένο σωματικό βάρος έχει αρνητικές συνέπειες και στην ψυχική υγεία του παιδιού και εφήβου. Ο κοινωνικός ρατσισμός, η απογοήτευση και η υποτίμηση που βιώνουν τα υπέρβαρα παιδιά και οι υπέρβαροι έφηβοι δεν πρέπει να παραβλεφθεί. Ο λόγος; Η εξιδανίκευση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και της κοινωνίας γενικότερα, της λεπτής και πιο συγκεκριμένα παθολογικά ισχνής σιλουέτας, ως σήμα της ανώτερης τάξης, της ομορφιάς και της επιτυχίας, με αποτέλεσμα πολλά υπέρβαρα παιδιά να αισθάνονται ανίκανα και άσχημα.
Είναι σωστό ή λάθος να κάνει λοιπόν δίαιτα ένα υπέρβαρο παιδί;
Εδώ θα πρέπει να να ξεκαθαριστεί τι πάει να πει «υγιές βάρος», «υπέρβαρο», «παχυσαρκία». Υπέρβαρο και παχυσαρκία σημαίνει υπέρμετρη αύξηση του σωματικού λίπους σε ποσοστό τέτοιο ώστε να δημιουργεί προβλήματα στην υγεία και όχι απλά αυξημένο βάρος στην ζυγαριά. Υπάρχουν διεθνή κριτήρια όσον αφορά στην αξιολόγηση της σύστασης τους σώματος και αυτά δεν είναι το μη ρεαλιστικά λεπτό ιδανικό βάρος που πολλά παιδιά και έφηβες κοπέλες πιστεύουν και τις οδηγούν σε ένα μαραθώνιο δίαιτας, στερήσεων, απαγορεύσεων και γυμναστικής
Σε περίπτωση που όντως υπάρχει παχυσαρκία σε ένα παιδί τότε σίγουρα θα πρέπει να επιτευχθεί και να διατηρηθεί ένα υγιές σωματικό βάρος μέσα σε διεθνώς παραδεκτά πλαίσια γιατί το υπερβάλλον βάρος δεν αποτελεί μόνο αισθητικό πρόβλημα αλλά και σημαντικό κίνδυνο για την υγεία, τόσο την σωματική όσο και την ψυχική
Πως όμως οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το υπέρβαρο, είναι ένα άλλο θέμα το οποίο είναι πολύ σοβαρό και πρέπει να έχουμε πλήρη επίγνωση στο τι κάνουμε. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να οδηγήσει σε μια αυξημένη και μόνιμη ενασχόληση με σχήμα και το βάρος του σώματος, εσωτερίκευση του αδύνατου προτύπου, ανησυχία όσον αφορά στην κατανάλωση τροφών και γενικότερα μια κακή σχέση με το φαγητό.
Δυστυχώς, υπάρχει μια μεγάλη σύγχυση πληροφοριών όσον αφορά στην σωστή διατροφή (και αυτό γιατί δυστυχώς δεν υπάρχει η σωστή εκπαίδευση που θα πρέπει να υπήρχε στα σχολεία) αλλά και η μιας ολόκληρη «βιομηχανία» ελέγχου του σωματικού βάρους. Δίαιτες «μαγικές» (οι λεγόμενες ανορθόδοξες δίαιτες), δίαιτες της σούπας, δίαιτες αποτοξινωτικές, δίαιτες που υπόσχονται θεαματικά αποτελέσματα, ινστιτούτα αδυνατίσματος εξοπλισμένα με «υπερσύγχρονα» μηχανήματα, υπόσχονται να μεταμορφώσουν το σώμα μας εύκολα γρήγορα, χωρίς κόπο και κυρίως για πάντα, σκευάσματα αδυνατίσματος, ειδικά συμπληρώματα διατροφής, φαρμακευτικά σκευάσματα.
Η δίαιτα σαν έννοια αλλά και η λανθασμένη αντιμετώπιση του υπέρβαρου σε ένα παιδί και έφηβο μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες όσον αφορά στην ανάπτυξη, την υγεία την σωματική αλλά και την ψυχική του παιδιού και εφήβου. Οι στερήσεις, οι απαγορεύσεις, το αίσθημα του «διαφορετικού» μόνο κακό μπορούν να επιφέρουν σε ένα παιδί ενώ είναι πολύ πιθανή η μακροπρόθεσμη ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών όπως η νευρογενής ανορεξία και βουλιμία
Η λύση για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας δεν είναι η δίαιτα αλλά η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, η διατροφική εκπαίδευση και η τροποποίηση της συμπεριφοράς. Με λίγα λόγια, το θέμα είναι να μάθεις γιατί πρέπει να τρέφεσαι σωστά. Να εντοπίσεις τα λάθη που έκανες μέχρι τώρα και να μάθεις πως μπορείς να υιοθετήσεις και να εντάξεις στον τρόπο ζωής σου σωστές διατροφικές συνήθειες. Η οικογένεια είναι η λύση στο πρόβλημα και παρ’ όλο που δεν υπάρχει το τέλειο οικογενειακό περιβάλλον μπορεί με θέληση και προσπάθεια να γίνουν κάποιες βελτιωτικές αλλαγές στην καθημερινότητα ώστε να αναπτυχθούν κάποιες γερές βάρος. Απαιτείται λοιπόν η συνεργασία παιδιού, του γονιού και των ατόμων που ασχολούνται με την φροντίδα του παιδιού με έναν ειδικό επιστήμονα διαιτολόγο. Είναι σημαντικό το παιδί να ακουστεί ουσιαστικά, χωρίς επίκριση και αρνητικά σχόλια, να στηριχθεί. Αυτή η συνεργασία λοιπόν δεν θα στοχεύει απλά σε μια δίαιτα για χάσιμο των κιλών αλλά στην σωστή διατροφική εκπαίδευση, στην παροχή των απαιτούμενων γνώσεων, τεχνικών, στρατηγικών και υποστήριξη με σκοπό την επίτευξη και διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους, την εκγύμναση του μυαλού σε συνήθειες και ενέργειες (και γενικότερα μιας στάσης ζωής) που θα προάγουν και θα διατηρούν μια γενικότερη καλή υγεία και πνευματική και σωματική ευεξία.
Περισσότερα για την Διατροφολόγο-Διαιτολόγο Χριστίνα Κωστάρα, μπορείτε να διαβάσετε εδώ
