Η σημερινή Πέμπτη αποτελεί ημέρα έναρξης της σχολικής χρονιάς, μεταξύ των οποίων αρκετοί είναι οι γονείς που ξεκινούν το κεφάλαιο “έναρξη σχολικής ζωής στην α’ δημοτικού” του τέκνου τους… Το παρόν άρθρο λοιπόν, αποτελεί ένα συμβουλευτικό σημείωμα για τους “πρωτάρηδες” ώστε τούτη η αρχή να γίνει υπό τις καλύτερες προϋποθέσεις.
Η έναρξη της σχολικής ζωής είναι ένα σημαντικό στάδιο αφενός στην ανάπτυξη του παιδιού, αφετέρου στην διαμόρφωση της προσωπικότητάς του, καθώς αποτελεί την μετάβαση από την νηπιακή στην παιδική ηλικία. Ως δεύτερος απογαλακτισμός, το μικρό παιδί πρέπει να απομακρυνθεί περισσότερο από την μητέρα και το οικογενειακό περιβάλλον, και να κάνει τα πρώτα βήματα της κοινωνικοποίησής του μέσα σε ένα πρωτόγνωρο – άρα ξένο – περιβάλλον (το σχολικό). Αυτή η απομάκρυνση είναι που δημιουργεί το άγχος αποχωρισμού, το οποίο αφορά την συναισθηματική κατάσταση γονέων και παιδιών μπροστά στο νέο αυτό ξεκίνημα.
– Τι είναι το άγχος αποχωρισμού;
Πρόκειται για ένα φυσιολογικό αναπτυξιακό φαινόμενο όπου εμφανίζεται συνήθως κατά τον 6ο μήνα του βρέφους και εξακολουθεί να υπάρχει μέχρι την ηλικία των 3 ετών. Παρουσιάζεται λόγω της δυσανασχέτησης του μωρού κατά την απουσία των γονέων του κι έπειτα ξεπερνιέται σιγά – σιγά όσο το νήπιο αποκτά την βεβαιότητα ότι όταν οι γονείς του λείπουν, σίγουρα θα ξαναγυρίσουν. Έτσι το παιδί μαθαίνει να διατηρεί την εικόνα τους στη σκέψη του και το άγχος ξεπερνιέται οριστικά. Μπορεί όμως να ενεργοποιηθεί εκ νέου σε δύσκολες ή νέες καταστάσεις του παιδιού και όλης της οικογένειας.
Επιγραμματικά, να αναφερθεί ότι το άγχος αυτό μπορεί να εξελιχθεί σε διαταραχή όταν συνεχίζει να εκφράζεται έντονα κάθε φορά που το παιδί αποχωρίζεται τους γονείς του και αυτό δεν είναι αναμενόμενο πια από την ηλικία του. Μεταξύ πολλών συμπτωμάτων, κάποια είναι η επαναλαμβανόμενη ανησυχία κατά την αποχώρηση από τον γονέα, η άρνηση να πάει στο σχολείο ή οπουδήποτε χωρίς τους γονείς, η υπερβολική ανησυχία μήπως πάθουν κάτι ή συμβεί κάτι κακό, συχνοί εφιάλτες με θέμα τον αποχωρισμό, επαναλαμβανόμενα παράπονα για σωματικούς πόνους (συνήθως κοιλιά ή κεφάλι) όταν γνωρίζει ότι ο γονέας θα απουσιάσει, κ.ά. Καλό είναι σε παρόμοια περίπτωση οι γονείς να έρθουν σε επαφή με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας ώστε να λάβουν την κατάλληλη βοήθεια στην στήριξη του παιδιού τους.
Συνεχίζουμε με βάση το άγχος αποχωρισμού ως φυσιολογική αντίδραση στο ξεκίνημα της σχολικής ζωής. Είναι σίγουρα μια έντονη περίοδος στην οικογενειακή ζωή συνολικά και πολύ συχνά χαρακτηρίζεται από την ψυχική κούραση. Το μικρό παιδί μπορεί να δυσκολεύεται να προσασμοσθεί και τούτη την δυσκολία την εκφράζει συνήθως με συνεχή κλάματα και άρνηση. Είναι σημαντικό οι γονείς να εντοπίσουν και να διαχειρισθούν τους δικούς τους φόβους και ανησυχίες σχετικά με τη νέα αυτή κατάσταση, καθώς συνειδητά ή ασυνείδητα, έρχονται αντιμέτωποι με τις δικές τους εμπειρίες αποχωρισμού. Το αποτέλεσμα είναι να προβάλλεται τελικά στο παιδί το γονεϊκό άγχος και η ανησυχία. Τόσο ώστε οι περισσότεροι ειδικοί να ισχυρίζονται ότι πίσω από ένα παιδί με άγχος αποχωρισμού, βρίσκεται ένας γονέας με το εν λόγω άγχος….
Ο αποχωρισμός είναι αναπόφευκτος και απαραίτητος. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η απομάκρυνση του παιδιού από το οικογενειακό πλαίσιο και η είσοδός του στην σχολική ζωή αποτελεί βασικό σκαλοπάτι στην ωρίμανση και αυτονόμησή του αφενός, βασικό στοιχείο στην κοινωνικοποίησή του και στην δόμηση του χαρακτήρα του αφετέρου.
Στην ενίσχυση της προσαρμογής του μικρού παιδιού, οι γονείς μπορούν να:
- Να ενημερώσουν το παιδί για το σχολείο πριν ξεκινήσει και να το προετοιμάσουν με ρεαλιστικές περιγραφές και απλά λόγια (πού και πώς είναι το σχολείο, τι είναι το μάθημα, επεξήγηση ρόλων μαθητών και δασκάλου κλπ.) και ταυτόχρονα να του δημιουργήσουν θετικές προσδοκίες για όσα θα συμβούν εκεί (πόσα πολλά και όμορφα πράγματα θα μάθει, γνωριμία με τα άλλα παιδάκια, ευχάριστα παιχνίδια κλπ.). Επίσης, συνιστάται μια επίσκεψη στο σχολείο για μια πρώτη επαφή με τον χώρο.
- Θα ήταν επιβοηθητικό να αφιερωθεί ένας χρόνος (π.χ. μια ημέρα) για τον εφοδιασμό του σχολικού εξοπλισμού όπου το ίδιο παιδί θα έχει την ελευθερία να κάνει κάποιες σχετικές επιλογές του γούστου του. Ακόμη, η προτροπή να πάρει μαζί του στο σχολείο κάποιο αγαπημένο αντικείμενο μπορεί να είναι επιβοηθητική τον πρώτο καιρό.
- Είναι σημαντική η διαβεβαίωση των γονέων ότι θα επιστρέψουν να πάρουν το παιδί, να το ενημερώσουν για την ακριβή ώρα και να του πουν ότι το αγαπούν.
Είναι πιθανό το μικρό παιδί να κλαίει γοερά. Όσο σκληρό κι αν μοιάζει, οι γονείς καλό είναι να μην παραμείνουν στον χώρο αλλά ψύχραιμοι να αποχαιρετήσουν το παιδί και να φύγουν, δείχνοντάς του έτσι εμπιστοσύνη ότι θα τα βγάλει πέρα. Η πρότερη είσοδος του παιδιού στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο μπορεί να το έχει προετοιμάσει ήδη για την σχολική ζωή, παρότι διαφοροποιείται σαν κατάσταση και περιβάλλον. Καλό είναι οι γονείς να ενημερώσουν το παιδί για αυτές τις αλλαγές με απλά λόγια πάλι και τονίζοντας τα νέα πλεονεκτήματα. Τέλος, είναι σημαντική η γονεϊκή σταθερότητα απέναντι στην άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο: πρέπει να είναι σαφές πως αυτό δεν είναι εφικτή επιλογή.
Είναι σίγουρο ότι τα παιδιά έχουν μεγαλύτερες δυνατότητες και περισσότερο ανεπτυγμένες ικανότητες από ό,τι νομίζουμε συνήθως ή ίσως φοβόμαστε κάποιες φορές. Η δόμηση της στομικής αυτονομίας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά μιας υγιούς προσωπικότητας… Έχοντάς το κατά νου, η σχολική ζωή μπορεί να ξεκινήσει ευνοϊκά με την εμπιστοσύνη των γονέων και την υποστήριξή τους στην ενδυνάμωση της προσαρμογής.
Καλή αρχή λοιπόν!
https://www.youtube.com/watch?v=jwB1IbeQGBM
Περισσότερες πληροφορίες για την Μαρία Μάρκου, πατήστε εδώ
Περισσότερα άρθρα από την ψυχολόγο μας, Μαρία Μάρκου:
–Έρωτας : Χημικό cocktail ή απλά μεθυστικός;, από τη Μαρία Μάρκου
–Κρίσεις πανικού; Don’t panic!,από την Μαρία Μάρκου
–Εφηβεία και σεξουαλικότητα, από τη Μαρία Μάρκου
–Δώσε τόπο στην οργή, από την Μαρία Μάρκου
