από την Μαρία Κωσταλά-Ψυχολόγο*
Από μικρά παιδιά μαθαίνουμε πως η ιδανική ζωή είναι γεμάτη θετικά συναισθήματα, ενώ τα αρνητικά συναισθήματα πρέπει να αποφεύγονται. Περνάμε το χρόνο μας κυνηγώντας τις απολαύσεις και τις ευχάριστες στιγμές, κρατώντας σε απόσταση οτιδήποτε δυσάρεστο. Και όταν μας χτυπούν την πόρτα ο θυμός, το άγχος, η θλίψη; Πολλοί πιστεύουν πως η καλύτερη λύση είναι να τα καταχωνιάσεις στο πίσω μέρος του μυαλού σου και να προσπαθήσεις να «ξεχαστείς» πάση θυσία. Είναι άλλωστε ταμπού να δηλώσεις ότι δεν είσαι καλά, μια ζωή την έχουμε, πρέπει να τη γλεντήσουμε.
Όσο συνηθισμένη και καθημερινή και να είναι αυτή η φιλοσοφία ζωής, επιφυλάσσει σοβαρούς κινδύνους για τη ψυχική μας υγεία και τις σχέσεις με τους γύρω μας. Σχετικές έρευνες έχουν δείξει ότι μια από τις κύριες πηγές ψυχολογικών διαταραχών είναι η συνήθεια της αποφυγής αρνητικών συναισθημάτων. Η αποφυγή και ο αντιπερισπασμός μπορεί να σου προσφέρουν αρχικά μία παροδική ανακούφιση, μακροπρόθεσμα όμως τα αρνητικά συναισθήματα βρίσκουν άλλες έμμεσες διεξόδους, με πολλές φορές καταστροφικά αποτελέσματα.
Συχνά τα καταπιεσμένα συναισθήματα εκδηλώνονται με τη μορφή κρίσεων πανικού, δυσκολιών στον ύπνο, εξανθημάτων και άλλων ψυχοσωματικών συμπτωμάτων. Το σώμα μας διαμαρτύρεται και ζητά τη προσοχή μας, προειδοποιώντας μας ότι έχουμε αγγίξει τα όρια μας. Τα συμπτώματα αυτά είναι ουσιαστικά μία ευλογία, γιατί μας εξαναγκάζουν να επανεξετάσουμε τις επιλογές μας και ενδεχομένως να βρούμε έναν πιο λειτουργικό τρόπο έκφρασης των συναισθημάτων μας.
Άλλες φορές στην προσπάθεια μας να «ξορκίσουμε» τα αρνητικά συναισθήματα οδηγούμαστε σε εξαρτήσεις, όπως το φαγητό, το τσιγάρο, και το αλκοόλ. Τρώμε για να καλύψουμε το συναισθηματικό μας κενό, καπνίζουμε για να καταλαγιάσει το άγχος μας, πίνουμε για να ξεχάσουμε τον πόνο, το μόνο όμως που καταφέρνουμε είναι να αναβάλλουμε την αντιμετώπιση αυτών που μας βασανίζουν και να προσθέτουμε στη λίστα των προβλημάτων μας άλλο ένα, αυτό του εθισμού.
Η συναισθηματική αποφυγή ουσιαστικά ισοδυναμεί με άρνηση της προσωπικής μας αλήθειας, και αναπόφευκτα επηρεάζει και τις σχέσεις μας με το κοινωνικό μας περιβάλλον. Υιοθετώντας μια μονίμως ευδιάθετη στάση και αποφεύγοντας να μιλήσουμε για όσα μας απασχολούν, ουσιαστικά μειώνεται η γνησιότητα της επικοινωνίας και μακροπρόθεσμα δημιουργείται συναισθηματική απόσταση. Προσπαθώντας λοιπόν να παρουσιάσουμε ένα ευχάριστο προσωπείο για να κρατήσουμε τους άλλους κοντά μας, καταφέρνουμε ακριβώς το αντίθετο, να τους απομακρύνουμε ολοένα και περισσότερο.
Και τι πρέπει να κάνουμε; Να βυθιστούμε στα αρνητικά συναισθήματα και να παραιτηθούμε από κάθε προσπάθεια; Όχι φυσικά! Όμως είναι πολύ σημαντικό να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να βιώσει και να εκφράσει την οργή του, τη θλίψη του και το άγχος του χωρίς τύψεις και χωρίς φόβο. Και το πιο όμορφο είναι ότι όταν αφεθούμε και αποδεχτούμε τα αρνητικά μας συναισθήματα αυτά χάνουν μέρος της δύναμης τους.
Φανταστείτε τον εαυτό σας σαν έναν κολυμβητή σε μία θάλασσα γεμάτη ισχυρά ρεύματα. Όσο τα πολεμάτε και προσπαθείτε να κολυμπήσετε ενάντια τους, θα παραμένετε στην ίδια θέση και σταδιακά θα χάνετε τη δύναμη σας και το κουράγιο σας. Ο μόνος τρόπος να επιβιώσετε είναι να αφεθείτε στο ρεύμα, ώσπου να σας οδηγήσει σε πιο ήρεμα νερά. Το ίδιο ισχύει με τα δυνατά συναισθήματα. Το να τα πολεμάτε είναι μάταιο, εάν όμως αφεθείτε σε αυτά και υπομείνετε τη συναισθηματική τρικυμία, θα βγείτε στην απέναντι όχθη πιο δυνατοί και σοφοί. Εξερευνήστε τα αρνητικά σας συναισθήματα, μόνοι ή με παρέα, και θα φτάσετε πιο κοντά στον πραγματικό σας εαυτό και τη ζωή που θέλετε πραγματικά να ζήσετε.
* Η Μαρία Κωσταλά είναι Κλινική Ψυχολόγος και μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί της στο: [email protected]
