από τη Μαρία Μάρκου–Ψυχολόγο*
Καθώς μπήκαμε στον Μάρτη, περιμένοντας την άνοιξη και τον καιρό να ζεστάνει, εκτός από τα χειμερινά ρούχα θέλεις να ξεφορτωθείς και τα λίγα κιλάκια που πήρες τον χειμώνα καθώς ανησυχείς μη φαίνεσαι παχιά στην παραλία… Το ξέρεις ότι αν ζούσες στην εποχή της Αναγέννησης (14ος – 17ος αιώνας) η ανησυχία σου θα ήταν μήπως φαίνεσαι αδύνατη και θα προσπαθούσες να πάρεις μερικά κιλά και όχι να τα αποβάλλεις;
Το σώμα δεν είναι μόνο το βιολογικό μας όχημα εξοπλισμένο με όλες αυτές τις λειτουργίες που εξασφαλίζουν και συντηρούν τη ζωή. Είναι επίσης κι ένα κοινωνικό κατασκεύασμα επηρεασμένο από πολιτισμικά και άλλα στοιχεία. Στην αρχαιότητα το σώμα εκτός από σημείο ομορφιάς ήταν και χαρακτηριστικό τόσο δύναμης όσο και κοινωνικής αποδοχής-ανόδου. Οι ημίθεοι για παράδειγμα, περιγράφονται ως άνδρες απείρου κάλλους με αστείρευτη δύναμη άρα και γενναιότητα.
Κατά την διάρκεια του μεσαίωνα λόγω της ανωτερότητας της θρησκευτικής εξουσίας, το σώμα δεν ήταν τίποτα άλλο πέρα από ένα αμαρτωλό κι ένοχο στοιχείο που έπρεπε να ελεγχθεί και μάλιστα σε περίπτωση ασθένειας επιβεβαιωνόταν η αμαρτία του αρρώστου με αποτέλεσμα να τον περιθωριοποιεί το υπόλοιπο σύνολο ή ακόμη και να τον εξορίζει (πολύ σύνηθες σε περίπτωση λέπρας π.χ.).
Τον 17ο αιώνα ο Ρενέ Ντεκάρτ (1596-1650) φέρνει στο προσκήνιο τον δυαδισμό σώματος – πνεύματος αφήνοντας έτσι στην μειωμένη αλλά ακόμη ισχυρή εκκλησιαστική αρχή το περιθώριο να ασχοληθεί με το πνεύμα ενώ η επιστήμη με το σώμα κι έτσι αρχίζει η άνοδος της ιατρικής επιστήμης η οποία στις μέρες μας έχει φτάσει σε δυνατότητες που όσο καταπληκτικές κι αν φαίνονται, εγείρουν βασικούς ηθικούς προβληματισμούς (αλλαγή επέμβασης φύλλου, πλαστική χειρουργική).
Στη σύγχρονη εποχή έχει επανέλθει το σώμα ως χαρακτηριστικό φροντίδας, υγείας και φυσικά ομορφιάς. Σε ό,τι αφορά το γυναικείο φύλο μάλιστα, η εικόνα της είναι επιφορτισμένη με την κοινωνική της αποδοχή μέχρι κι επιτυχία. Δεν είναι τυχαίο ότι αποκαλείται “το ωραίο φύλο”.
Αυτό εξηγεί την μεγαλύτερη ενασχόλησή της με την εμφάνισή της προκειμένου όχι μόνο να ικανοποιήσει αυτό που καλούν “γυναικεία ματαιοδοξία” αλλά να αισθάνεται πως είναι αποδεκτή και επιτυχημένη μέσα στο σύνολο. Τούτη η ενασχόληση με την εικόνα της στην προσπάθεια της λειτουργικής επίτευξης του κοινωνικού της ρόλου, συνεπάγεται και την αύξηση της ελκυστικότητάς της με αρνητικό αποτέλεσμα κάποιες φορές η γυναίκα να υποβιβάζεται σε σεξουαλικό αντικείμενο (βιομηχανία πορνογραφίας).
Στον χώρο της ψυχολογίας, ο όρος “σωματικός εαυτός” αφορά στοιχεία που συνδέονται με την εμφάνιση και την εικόνα του σώματος, την ικανοποίηση από το σώμα και την αποδοχή του και τέλος την αυτο-αποτελεσματικότητά του. Η διαμόρφωση της σωματικής εικόνας παρότι επηρεάζεται από ατομικούς παράγοντες (σωματότυπος, προσωπικότητα, ηλικία) έχει ως κύρια βάση της τον βαθμό στον οποίο το σώμα ανταποκρίνεται στα πολιτισμικά πρότυπα ομορφιάς και σεξουαλικής ελκυστικότητας. Ανάλογη του βαθμού αυτού είναι η αυτοεκτίμηση και η κοινωνική συμπεριφορά του ατόμου.
Η εποχή μας, έχοντας ως ιδανικό κορμί το πολύ αδύνατο έχει συμβάλλει στην έξαρση διατροφικών διαταραχών όπως η . Παρότι -όπως συμβαίνει συνήθως με όλες τις διαταραχές- τα αίτια είναι ενδογενή, το περιβάλλον έχει μεγάλη επιρροή ή τουλάχιστον ευνοεί δεόντως την εκδήλωση της ανορεξίας. Διαταραχή κατά την οποία το άτομο μέσω της διαστρέβλωσης της αντίληψης θεωρεί και βλέπει τον εαυτό του παχύ ακόμη κι όταν τα κιλά του είναι πολύ κάτω του φυσιολογικού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να συνεχίζει να αρνείται την λήψη τροφής ενώ βασανίζεται από άγχος κι ενοχικά αισθήματα σε ό,τι αφορά το φαγητό. Για το 10% των ανορεξικών κοριτσιών (συνήθως πρόκειται για γυναίκες, από τα 17 μέχρι τα 40) η ανορεξία θα αποβεί μοιραία ενώ για τις υπόλοιπες θα παραμείνει δυνητικά θανατηφόρα εκτός κι αν υπάρξει θεραπευτική παρέμβαση η οποία πρωτίστως ενεργεί στην αποκατάσταση του βάρους κι έπειτα στη ψυχοθεραπεία.
Μην ανησυχείς λοιπόν για τα λίγα κιλά που πήρες ή θες να χάσεις εδώ και καιρό. Αποδέχομαι τον εαυτό μου σημαίνει με βλέπω συνολικά. Αναγνωρίζω αντίστοιχα και τα θετικά και τα αρνητικά μου σημεία. Στην περίπτωση του σωματικού εαυτού αυτό σημαίνει να κοιτάς τον εαυτό σου στον καθρέπτη και να χαίρεσαι με τα όμορφα χαρακτηριστικά σου χωρίς να εστιάζεις στις ατέλειες. Αυτές μπορούν να αυτοδιαμορφωθούν ή να τροποποιηθούν με διάφορους τρόπους (δίαιτα και διατροφικές συνήθειες, γυμναστική, μακιγιάζ κ.λ.π.) χωρίς να ξεχνάς πως το σώμα σου θέλει φροντίδα και σκέψη όχι βασανισμό προκειμένου να το βελτιώσεις. Άλλωστε το γνωστό ρητό “νους υγιής εν σώματι υγιεί” εννοεί ότι η αλληλεπίδραση αυτή πνεύματος και σώματος είναι και αμφίδρομη και ισότιμη.
Για περισσότερες πληροφορίες για την Μαρία Μάρκου, μπορείτε να διαβάσετε εδώ
