Μονογονεϊκή οικογένεια είναι αυτή όπου υπάρχει μόνο ένας γονέας (συνήθως η μητέρα) και οι αιτίες της απουσίας του εκλιπόντος γονέα είναι συνήθως η χηρεία, το διαζύγιο αλλά και η στάση ζωής. Σύμφωνα με τις στατιστικές έρευνες, το ποσοστό αυτών των οικογενειών στην Ελλάδα κυμαίνεται γύρω στο 22%, ενώ υπολογίζεται ότι στην Ευρώπη ο αριθμός των παιδιών που μεγαλώνουν με έναν γονέα είναι περίπου 5,6 εκατομμύρια. Στο παρόν άρθρο θα μιλήσουμε για τις ανύπαντρες μητέρες που επιλέγουν να γεννήσουν και να μεγαλώσουν ένα παιδί εκτός γάμου.
Η ανατροφή ενός παιδιού αποτελεί μια δύσκολη υπόθεση από μόνη της, η οποία δυσκολεύει ακόμη περισσότερο την ανύπαντρη μητέρα καθώς δεν χαίρει της συναισθηματικής στήριξης, της κατανομής των υποχρεώσεων και της οικονομικής υποστήριξης του συντρόφου. ‘Ετσι λοιπόν, πέρα των οικογενειακών υποχρεώσεων για την φροντίδα του παιδιού, έχει να αναλάβει συνήθως εξ’ολοκλήρου την οικονομική επιβίωση της οικογένειας (εκτός των περιπτώσεων αναγνώρισης του παιδιού από τον πατέρα ο οποίος επωμίζεται κάποια μηνιαία διατροφή), έχοντας ως κρατικό βοήθημα το επίδομα των 44 ευρώ ανά τέκνο μέχρι τα 16 του χρόνια, με προϋπόθεση το μηνιαίο εισόδημα για τριμελή οικογένεια να μην υπερβαίνει τα 294 ευρώ… Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, οι κρατικές παροχές φαίνεται να είναι αντίξοες με την απόφαση μιας γυναίκας να μεγαλώσει μόνη της ένα παιδί.
Σε συνδυασμό με τον – παλαιότερα αυξημένο αλλά και στις μέρες μας υπαρκτό – κοινωνικό στιγματισμό που δέχεται μια ανύπαντρη μητέρα, διαφαίνεται η “κοινωνική διαφωνία” στην επιλογή ενός παιδιού εκτός γάμου. Τούτη η κοινωνική στάση είναι μια δυσχέρεια που η γυναίκα οφείλει να λάβει σοβαρά υπόψιν της καθώς η ενδεχόμενη αρνητικότητα και η πιθανή απόρριψη που μπορεί να λάβει από το κοινωνικό σύνολο, δεν αφορούν μόνο την ίδια αλλά και το παιδί της με τον αποκλεισμό του από τους συνομιλήκους και τους συμμαθητές του με σοβαρές επιπτώσεις στην αυτοπεποίθηση και την κοινωνικοποίησή του.
Η αποκλειστική ανάληψη των εσόδων από την γυναίκα επηρεάζεται ακόμη περισσότερο στις μέρες μας από την κοινωνικο-οικονομική κρίση και την συνεπαγόμενη αύξηση της ανεργίας, καθώς για το μεγαλύτερο ποσοστό του εργατικού δυναμικού η ανάληψη μιας εργασίας και η εγγύηση κάποιας σταθερότητας, είναι πια αβέβαιες. Εκτός των οικονομικών εμποδίων που αναφέρθηκαν, ακόμη κι αν αντιμετωπισθούν με την εύρεση μίας εργασίας, η ανύπαντρη μητέρα έρχεται αντιμέτωπη με μία ακόμη δυσκολία: την εύρεση ελεύθερου χρόνου για την ίδια αλλά και για την ανάπτυξη ποιοτικής αλληλεπίδρασης με το παιδί της. Χωρίς την ύπαρξη του συντρόφου ώστε να μοιρασθούν συνεργατικά οι εργασιακές και οι οικιακές υποχρεώσεις, είναι εύλογη η διαπίστωση ότι έχοντας επωμισθεί όλες τις οικογενειακές ευθύνες, η ύπαρξη ελεύθερου χρόνου μειώνεται αισθητά και στην προσπάθεια συναισθηματικής ανταπόκρισης απέναντι στο παιδί, μάλλον όταν αυτός υπάρχει θα αφιερώνεται σε εκείνο. Πρόκεται για μια στρεσογόνα κατάσταση που μπορεί να προκαλεί συχνά άγχος, θυμό, απογοήτευση ή και λύπη στην γυναίκα, συναισθήματα που είναι απαραίτητο να μπορεί να διαχειρίζεται καθώς απειλούν την ψυχική της υγεία αλλά και την σχέση της με το παιδί. Μεταξύ των συναισθηματικών συνεπειών, βρίσκεται και η μοναξιά με την απουσία ενός συντρόφου και την πιθανή επιφύλαξη ή δυσκολία της γυναίκας να αναπτύξει κάποιον δεσμό.
Στις παραπάνω αντιξοότητες, αντιτίθεται ένα μεγάλο ποσοστό όπως αναφέρθηκε στην αρχή. Προκειμένου να αντιμετωπισθούν είναι βέβαιο ότι η ανύπαντρη μητέρα χρειάζεται να είναι μια γυναίκα με βαθιά αυτογνωσία ώστε να μπορεί να υποστηρίξει την επιλογή της και να προστατεύσει την ίδια και το παιδί της. Είναι σημαντική η βοήθεια και η στήριξη από το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο οφείλει η ίδια να στραφεί. Κυρίως για την αλληλεπίδραση με άνδρες συγγενείς ώστε το παιδί να αναπτύξει κάποιο ανδρικό πρότυπο. Αν είναι αγόρι η έλλειψη αυτού του προτύπου δεν του δίνει την δυνατότητα να ταυτιστεί με κάποιον ενήλικα άνδρα ώστε να ωριμάσει συναισθηματικά, με αποτέλεσμα να δυσκολεύουν οι σχέσεις με τους συνομιλήκους. Αν είναι κορίτσι τότε έχει σοβαρές πιθανότητες να δυσκολευτεί στις σχέσεις με το αντίθετο φύλο ενώ κινδυνεύει από μια τάση εξάρτησης από την μητέρα.
Επίσης, η ανύπαντρη μητέρα οφείλει να αντισταθμίσει την φυσική απουσία του πατέρα, αναγνωρίζοντας την ύπαρξή του μέσα από τον λόγο της όσο πιο νωρίς γίνεται στη ζωή του παιδιού. Χρειάζεται να έχει επιλύσει όποια αρνητικά συναισθηματικά υπολλείμματα ενδεχομένως έχει για τον πατέρα του παιδιού της. Ακόμη κι αν δεν τα έχει ξεπεράσει όμως, τότε χρειάζεται να τα βάλει στην άκρη και να μιλήσει πρώτη στο παιδί για την καταγωγή του και την επιλογή να γεννηθεί, με απλά λόγια κάθε φορά και σύμφωνα με το αναπτυξιακό του στάδιο. Συνήθως αποτελεί ένα θέμα ταμπού που δυσκολεύει την γυναίκα και συχνά περιμένει τις ερωτήσεις του παιδιού για να δώσει απαντήσεις αόριστες ή αποφευκτικές. Είναι σημαντικό για την συναισθηματική ανάπτυξη και ψυχική υγεία του παιδιού, να γνωρίζει ότι έχει πατέρα και να μην σπαταλάει την ψυχική του ενέργεια στο να αναρωτιέται πού βρίσκεται ο δικός του μπαμπάς ή γιατί αυτός ο μπαμπάς δεν μένει μαζί τους όπως στις άλλες οικογένειες… Για αυτό και οι ειδικοί ψυχικής υγείας, συμβουλεύουν την συχνή αναφορά στον πατέρα καθώς και την επίδειξη φωτογραφιών του, ώστε το παιδί να μπορεί να έχει κατά το δυνατόν μια ολοκληρωμένη αντίληψη για εκείνον. Οι εξηγήσεις για την απουσία του είναι επίσης απαραίτητο να δωθούν αλλά με προσοχή ώστε το παιδί της νηπιακής και σχολικής ηλικίας να μην αισθανθεί ότι ευθύνεται το ίδιο προσωπικά και ότι ο πατέρας του δεν το ήθελε. Είναι προτιμότερο η απομάκρυνσή του να αποδωθεί σε προσωπικές δυσκολίες του πατέρα. Ακόμη, είναι σημαντικό να τονισθεί η ευτυχισμένη περίοδος που έζησε κάποτε αυτό το ζευγάρι ώστε το παιδί να γνωρίζει ότι υπήρξε γέννημα αγάπης. Φυσικά, η συγκεκριμένη δυσκολία μπορεί να μην υφίσταται καθώς ένα παιδί εκτός γάμου μπορεί να έχει προσωπική σχέση με τον πατέρα του οπότε οι εξηγήσεις περιορίζονται στο γεγονός της μη συμβίωσης των δύο γονέων.
Καταλήγοντας, το να γίνεις ανύπαντρη μητέρα είναι μια αρκετά δύσκολη υπόθεση που χρειάζεται την ανάληψη διπλών ευθυνών. Αν όμως η γυναίκα μπορεί να αντέξει αυτό το βάρος και να φροντίσει το παιδί να μεγαλώσει κατά το δυνατόν με κάποιο ανδρικό πρότυπο, παραμένοντας συναισθηματικά διαθέσιμη και ειλικρινής απέναντί του, τότε η οικόγενειά αυτή μπορεί να είναι εξίσου ευτυχισμένη.
Δείτε το παρακάτω video:
Περισσότερες πληροφορίες για την Μαρία Μάρκου, πατήστε εδώ
Περισσότερα άρθρα από την ψυχολόγο μας, Μαρία Μάρκου:
–Το τσιγάρο και πώς μαθαίνουμε να ζούμε με αυτό, από την Μαρία Μάρκου
–Κρίσεις πανικού; Don’t panic!,από την Μαρία Μάρκου
–Εφηβεία και σεξουαλικότητα, από τη Μαρία Μάρκου
–Δώσε τόπο στην οργή, από την Μαρία Μάρκου
