Η απιστία τείνει να θεωρείται συνώνυμη της απάτης (λέμε “με απάτησε”). Η τελευταία ορίζεται κυριολεκτικά ως η ενσυνείδητη παραποίηση της αλήθειας, που στηρίζεται στην εμπιστοσύνη και στην ευπιστία των άλλων (και αποβλέπει σε οικονομικά κυρίως οφέλη). Ενώ μεταφορικά λέγεται για πρόσωπο ή πράγμα με εμφάνιση ή τρόπους παραπλανητικούς που έχει κακό χαρακτήρα ή κακή ποιότητα… Και στις δύο περιπτώσεις φαίνεται να εμπεριέχεται ο δόλος και η υποκρισία. Είναι όμως έτσι; Απιστεί κάποιος γιατί απλά είναι ένας μοχθηρός υποκριτής;
Φυσικά και μπορεί να συμβαίνει κι αυτό. Άλλωστε υπάρχει ατελείωτη ποικιλία χαρακτήρων εκεί έξω, με αναρίθμητο συνδυασμό επιθυμιών, αναγκών και αντιλήψεων οπότε κάποιοι από αυτούς σίγουρα αρέσκονται στην απιστία λόγω δόλου. Υπάρχουν όμως κι άλλες αιτίες. Αιτίες που όχι μόνο δεν είναι μοχθηρές αλλά μοιάζουν και συνηθισμένες: η ρουτίνα και η ανία που προξενεί, η επιθυμία για συναισθηματική εκπλήρωση ή για εκδίκηση εξαιτίας συνεχόμενης άρνησης, κριτικής, έντονης ζήλειας ή αδιαφορίας του συντρόφου.
Αυτές οι αιτίες μοιάζουν με κάποια από τα προβλήματα που λίγο ή πολύ παρουσιάζουν συχνά οι ερωτικές σχέσεις. Ένα χρήσιμο εργαλείο σε τέτοιες καταστάσεις είναι η επικοινωνία με στόχο την αποδοχή του προβλήματος κι έπειτα την κατανόησή του ώστε να αντιμετωπισθεί. Αν λοιπόν, κάποιος εντοπίζει ότι υπάρχουν ανάλογα προβλήματα στη σχέση του, καλό είναι να συζητήσει με τον σύντροφό του και να συνδιαμορφώσουν μια αλληλεπίδραση που να λειτουργεί και για τους δύο. Αν από την άλλη δεν μπορεί να συμβεί αυτό ή έχει ήδη συζητηθεί αλλά κανείς δεν έχει την επιθυμία ή την διάθεση να κάνει κάτι, ίσως τότε η απιστία να είναι μια καλή αφορμή για να δωθεί και τυπικά το τέλος.
Άλλη μία συχνή αιτία απιστίας είναι οι ανασφάλειες που μπορεί να αποζητούν την επιβεβαίωση ώστε να ενισχυθεί η αυτοεκτίμηση. Αν ισχύει κάτι τέτοιο, τότε η απιστία αποτελεί μάλλον χαρακτηριστική αντίδραση του ατόμου κι επομένως μπορεί να έχει και μόνιμη βάση. Έχει σημασία αν ενυπάρχουν τύψεις κι ενοχές. Αν η απάντηση είναι θετική, τότε καλό είναι το άτομο να καλύψει τούτες τις ανασφάλειες χτίζοντας την αυτοπεποίθησή του γύρω από πράξεις που θα τον κάνουν να αισθάνεται καλά και όχι ενοχικά. Ένα χρήσιμο εργαλείο σε αυτό μπορεί να είναι η ψυχανάλυση ή άλλη ψυχοθεραπεία. Αν από την άλλη, η απάντηση είναι αρνητική, τότε καλά θα κάνει το άτομο να σκεφτεί την πολυγαμικότητα και να αρχίσει να προειδοποιεί τους ενδιαφερόμενους για τη θέση του…
Κλείνοντας με τις αιτίες, δεν πρέπει να παραλειφθεί ακόμη μία: ο έρωτας. Φυσικά δεν είναι κάτι που προγραμματίζεται αλλά είναι κάτι που μπορούμε να διαχειρισθούμε. Κι αν τελικά γίνει η απιστία, τότε φαίνεται πως έγινε και η επιλογή οπότε το άτομο οφείλει να πράξει κι αναλόγως.
Έχει σημασία η συχνότητα της απιστίας. Είναι κάτι που έτυχε ευκαιριακά; Πρόκειται για παράλληλη σχέση; Ή μήπως αποτελεί συχνή συμπεριφορά του ατόμου; Εξαρτάται από την κάθε περίπτωση και η αντιμετώπισή της από τον “άπιστο”. Όπως και να’χει όμως, για τον “απατώμενο” το αίσθημα της προδοσίας είναι μάλλον το ίδιο σε όλες τις περιπτώσεις καθώς η σύναψη μιας ερωτικής σχέσης κοινωνικά ταυτίζεται με την σεξουαλική αποκλειστικότητα.
Η πλειονότητα των ανθρώπων στην ερώτηση του πώς θα αντιμετώπιζαν μια απιστία, δίνουν ως απάντηση είτε τον χωρισμό είτε την εκδίκηση (και μάλιστα με το ίδιο νόμισμα!). Αν όμως τους συμβεί πραγματικά είναι πιθανό να μην κάνουν τελικά τίποτα από τα δύο. Αυτό σημαίνει ότι η μετάνοια του άλλου είναι αρκετή για μια προσπάθεια συγχώρεσης; Τούτη η προσπάθεια είναι μια δύσκολη διαδικασία που θέλει χρόνο. Αρνητικά συναισθήματα όπως ο θυμός, η θλίψη και η καχυποψία, μπορεί να εκφράζονται συχνά και αρκετές φορές όχι εκδικητικά αλλά ανεξέλεγκτα. Η αμφιθυμία λοιπόν μπορεί να ταλανίζει τη σχέση. Άκρως βοηθητική είναι η επικοινωνία και η ειλικρίνεια ώστε τα δυο άτομα μέσα από τις συγκρούσεις αυτές να έρθουν πιο κοντά και να καταλάβει καλύτερα ο ένας τον άλλον καθώς και τις αιτίες που οδήγησαν στην απιστία. Μέσω αυτής της κατανόησης, θα αναδιαμορφωθούν οι ανάγκες και οι επιθυμίες που αλληλοκαλύπτονται στη σχέση κι αν ικανοποιούν και τους δύο, τότε η ρημαγμένη εμπιστοσύνη θα αρχίσει να κερδίζει έδαφος μέχρι να αποκατασταθεί και η σχέση να ενδυναμωθεί. Είναι λεπτό το όριο μεταξύ του χρόνου που χρειάζεται η προσπάθεια της συγχώρεσης με τον χρόνο που περνά και παγιώνεται τελικά μια κατάσταση: αν δεν μπορείς να συγχωρήσεις τον σύντροφό σου μην τον τιμωρείς αμφιθυμικά για να πάρεις εκδίκηση. Είναι μια κακοήθης κατάσταση που φθείρει και τους δύο σας.
Τέλος, ας σκεφτούμε την απιστία στη βάση της μονογαμικότητας και της πολυγαμικότητας. Το δυτικό κοινωνικό καθεστώς επισήμως είναι μονογαμικό μιας και η διγαμία αποτελεί κακούργημα που τιμωρείται με φυλάκιση. Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική σχολή η σύναψη αυτή της σεξουαλικής συμφωνίας συνέβη για την ανάπτυξη του πολιτισμού μέσα από τον περιορισμό των ηδονών και την επένδυση αυτής της ανικανοποίητης ενέργειας στη δημιουργία του κοινωνικού έργου. Μοιάζει λοιπόν με ένα είδος ελέγχου. Επιπλέον, οι διάφορες επιστημονικές έρευνες αναφέρουν ότι η πολυγαμικότητα ειναι γραμμένη στα γονίδιά μας… Ρίχνοντας και μια ματιά στην ιστορική διαδρομή και τις πολυ-πολιτισμικές εκφάνσεις της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, βρίσκουμε αρκετές πολυγαμικές εκφράσεις (όργια, χαρέμια κλπ.).
Στην πραγματικότητα, δεν μας καθορίζει αποκλειστικά καμία από τις δύο. Εμείς ορίζουμε μία από αυτές ως επιλογή. Πολυγαμικότητα όμως δεν σημαίνει κοροϊδία ή απάτη αλλά ότι ούτε προσφέρω την αποκλειστικότητα (και το γνωρίζει ο ενδιαφερόμενος) ούτε την απαιτώ ή την θέλω από εκείνον.
Περισσότερες πληροφορίες για την Μαρία Μάρκου, πατήστε εδώ
Περισσότερα άρθρα από την ψυχολόγο μας, Μαρία Μάρκου:
–Έρωτας : Χημικό cocktail ή απλά μεθυστικός;, από τη Μαρία Μάρκου
–Κρίσεις πανικού; Don’t panic!,από την Μαρία Μάρκου
–Εφηβεία και σεξουαλικότητα, από τη Μαρία Μάρκου
–Δώσε τόπο στην οργή, από την Μαρία Μάρκου
