*από την Αννα Ραφτοπούλου–Παιδαγωγό
Και το παιδί μας σιγά σιγά μεγαλώνει, αναπτύσσεται, εξελίσσεται. Και η ανάγκη να ξεφύγει από το στενό οικογενειακό περιβάλλον είναι πλέον γεγονός, γεγονός που σηματοδοτεί νέες ανησυχίες, προβληματισμούς και αναζητήσεις των γονιών. Οι επιλογές σαφέστατα είναι πολλές και πλούσιες και η απόφαση ένα πρόβλημα για ανοιχτά μυαλά. Ο πρώτος αποχωρισμός πρέπει σίγουρα να είναι ήπιος, αβίαστος και να σηματοδοτεί τη συνέχεια ενός οικείου και οικογενειακού χώρου στον οποίο το παιδί θα έχει τη δυνατότητα να ενσωματωθεί σταδιακά και να κάνει τα πρώτα βήματα της κοινωνικοποίησης του με χαρά, χωρίς άγχος και με μοναδικό στόχο τη μάθηση μέσα από το παιχνίδι. Κάθε ηλικία έχει και τις δικές της ανάγκες και κάθε μικρό ή μεγάλο βήμα πρέπει να γίνεται σωστά, στην ώρα του και να ανταποκρίνεται κυρίως στις ανάγκες αυτής της ηλικίας. Η αναζήτηση του χώρου που θα φιλοξενήσει τα παιδί μας είναι καθαρά υποκειμενική υπόθεση, τα αντικειμενικά κριτήρια είναι όμως υπαρκτά, παιδαγωγικά τεκμηριωμένα και αδιαμφισβήτητα. Πόσοι όμως τα γνωρίζουν, πόσοι τα λαμβάνουν πραγματικά υπόψη τους και πόσοι λειτουργούν παρορμητικά, επηρεαζόμενοι από τα κοινωνικά «πρέπει» και ό,τι αυτό συνεπάγεται;
Η εξέλιξη οφείλει να είναι σταδιακή και το κάθε στάδιο που βιώνεται να είναι μοναδικό, αντίστοιχο της ηλικίας και των αναγκών έτσι ώστε το κάθε παιδί ξεχωριστά και με το δικό του ρυθμό να κάνει το επόμενο βήμα. Το περιβάλλον που θα φιλοξενήσει τα πρώτα αυτά βήματα αλλά και τα επόμενα και τα μεθεπόμενα, μέχρι να έρθει η ηλικία της ενσωμάτωσης στο δημοτικό σχολείο πρέπει να είναι απόλυτα προσαρμοσμένο στην «μικρή» ηλικία, στις μικρές αλλά μεγάλες ανάγκες του κάθε παιδιού. Πρέπει να αναπαριστά κατά το δυνατόν, σε λίγο πιο μεγάλη κλίμακα, το περιβάλλον του σπιτιού, πρέπει να είναι ζεστό, οικογενειακό και οικείο. 
Έτσι προετοιμάζεται η κάθε προσωπικότητα με προσεχτική και εξατομικευμένη προσέγγιση στα δύσκολα που έρχονται, στα αχανή κτίρια με τα αμέτρητα παιδιά, στο περιβάλλον το περισσότερο απρόσωπο, σε αυτό που το δικό μας παιδί δεν θα είναι πλέον μονάδα αλλά ένα όνομα ανάμεσα σε πολλά άλλα. Και μόνο αν έχει περάσει από την προηγούμενη φάση και έχει προετοιμαστεί κατάλληλα και έχει χτίσει την προσωπικότητά του θα είναι σε θέση να σταθεί σε αυτό το νέο περιβάλλον και να αισθάνεται παράλληλα ισορροπία και ευτυχία και να μπορεί να ανταποκριθεί στα νέα δεδομένα και στις νέες προκλήσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι στα περισσότερα κράτη της Ευρώπης η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά στα 6 χρόνια. Σε κάποια δε που διαπρέπουν με το εκπαιδευτικό τους σύστημα (π.χ. Σουηδία) στα 7. Τα χρόνια που προηγούνται είναι χρόνια προετοιμασίας και συναισθηματικής ωρίμανσης, όχι απότομης, όχι βίαιης αλλά σταδιακής.
Η Ελλάδα καθιέρωσε την υποχρεωτική εκπαίδευση, σχετικά πρόσφατα, στα 5 χρόνια, σε μια ηλικία δηλαδή που το παιδί χτίζει προσωπικότητα, έχει ακόμη δυσκολίες προσαρμογής σε ένα σύστημα περισσότερο αυστηρό, ψάχνει να βρει την αυτονομία του, να ορίσει και να καταλάβει τον εαυτό του και επενδύει στην αυτοπεποίθηση του ανάμεσα σε συνομηλίκους. Τα εξελικτικά αυτά, σημαντικά, στάδια βιώνονται σαφώς καλύτερα και κυρίως ουσιαστικότερα σε ένα περιβάλλον που στοχεύει ακριβώς σε αυτά. Σε ένα περιβάλλον που είναι «στημένο» να ικανοποιήσει τις συγκεκριμένες ανάγκες, επανδρωμένο με κατάλληλους ανθρώπους, με γνώσεις, εμπειρία και ενσυναίσθηση και κυρίως επανδρωμένο με μια ομάδα που χαρακτηρίζεται από γερό bonding και που στα μάτια του παιδιού, και όχι μόνο, αποτελεί προέκταση της οικογένειας. Η προσωπικότητα χτίζεται στην ουσία από τα 2,5 μέχρι τα 6 και τα χρόνια αυτά είναι καθοριστικά. Αν δεν υπάρξει η εξατομικευμένη προσέγγιση, η σταδιακή εξέλιξη και η προσαρμογή στα δεδομένα της κάθε ηλικίας έχουμε χάσει ένα μεγάλο κομμάτι της δουλειάς με το παιδί μας. Ίσως να έχουμε κερδίσει σε άλλα πράγματα αλλά αυτά παραπέμπουν στα θέλω και το φαίνεσθαι μιας άλλης γενιάς με άλλες παραστάσεις και προβληματισμούς.
Ο στόχος των σημερινών γονιών είναι ή οφείλει να είναι η ανατροφή παιδιών σύμφωνα με όλα τα σύγχρονα εκπαιδευτικά πρότυπα και με το βλέμμα στην ουσία και όχι στο περιτύλιγμα. Σύμφωνα με τα πρότυπα αυτά κάθε ηλικία έχει τις δικές της χαρές και κάθε παιδί πρέπει να βιώσει την εξέλιξη του στο περιβάλλον που αντιστοιχεί στην πραγματική του ηλικία. Αυτή εξάλλου είναι και η έννοια του διαχωρισμού: Παιδικός σταθμός και Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο. Τα παιδιά μας θα μεγαλώσουν ούτως ή άλλως, το θέμα είναι να μεγαλώσουν και να ωριμάσουν με το δικό τους ρυθμό και όχι με το ρυθμό που θα τους επιβάλουμε εμείς. Βήμα, βήμα κάθε φορά, έτσι και εμείς θα χαρούμε τα παιδιά μας αλλά και τα παιδιά μας θα έχουν μια αβίαστη και φυσιολογική εξέλιξη.
Οι σκέψεις αυτές προέκυψαν από τον προβληματισμό που βιώνω καθημερινά από γονείς για την πορεία των παιδιών τους, για τις σχολικές επιλογές τους και το άγχος που ζουν προκειμένου να επιλέξουν το καλύτερο. Τους αφιερώνω το εξής κοινότυπο αλλά πολύ αληθινό: «Την κάθε ηλικία τη ζείτε μια φορά και το αύριο έρχεται πιο γρήγορα από όσο φαντάζεστε. Ζήστε το κάθε βήμα και μη βιάζεστε να δείτε το παιδί σας μεγάλο και ανεξάρτητο. Να φροντίζετε όμως καθημερινά να του προσφέρετε τις σωστές προϋποθέσεις ώστε να γίνει πραγματικά ανεξάρτητο όταν θα είναι ο σωστός χρόνος. Με αγάπη».
Άννα Ραφτόπουλου
Απρίλιος 2014
* Η κα Ραφτοπούλου είναι απόφοιτη του Παιδαγωγικού Τμήματος από το Freie Universität του Βερολίνου και διευθύντρια της «Νηπιακής Αγωγής»
Άρθρα της ίδιας:
–«Τώρα είναι η ώρα (για τον παιδικό σταθμό)», από την Αννα Ραφτοπούλου
–Πότε είναι ευτυχισμένο ένα παιδί;
