Θυμάστε μία ταινία στην οποία ο αγαπημένος όλων Robin Williams ερμήνευε έναν φοιτητή της ιατρικής, ο οποίος θεωρούσε πως το γέλιο είχε ζωτική σημασία στην αποθεραπεία των ασθενών του; Που μεταμφιεζόταν κι έκανε τον κλόουν για παιδιά που έπασχαν από ανίατες ασθένειες; Ε, λοιπόν, ήρθε η ώρα να μάθουμε περισσότερα πράγματα για τον Patch Adams!
Ο Hunter Doherty “Patch” Adams γεννήθηκε στις 28 Μαΐου του 1945 στην Washington κι είναι γιος της δασκάλας Anna Campbell Stewart και του αξιωματικού του Αμερικανικού Στρατού Robert Loughridge Adams. Η οικογένεια έζησε κατά βάση σε στρατιωτικές βάσεις, καθώς ο πατέρας πολέμησε τόσο κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όσο και στον πόλεμο της Κορέας στις αρχές της δεκαετίας του ’50. Τελευταία «στάση» της οικογένειας Adams ήταν στη Γερμανία, όπου ο πατέρας του Patch πέθανε το 1961.
Μετά το θάνατό του πατέρα του Patch, η οικογένεια επέστρεψε στις ΗΠΑ κι εγκαταστάθηκε στο Arlington της Virginia, όπου ο Patch φοίτησε στο Wakefield High School. Αν κι η μητέρα του είχε αναθρέψει τους δύο γιους της έτσι ώστε να γίνουν δημιουργικά άτομα και να αντιμετωπίζουν με συμπόνοια κι αγάπη τους ανθρώπους, ο Patch δεν έχαιρε της ίδιας μεταχείρισης από τους συμμαθητές του. Αντίθετα, ήταν αρκετές φορές θύμα νταήδων και εκφοβισμού, επειδή εναντιωνόταν στο ρατσισμό και οιοδήποτε διαχωρισμό. Η κατάσταση αυτή τον οδήγησε σε τρεις απόπειρες αυτοκτονίας, για τις οποίες και νοσηλεύτηκε. Μέχρι που την τελευταία φορά που νοσηλεύτηκε, είπε στον εαυτό του επί λέξει: «μην πετάς τη ζωή σου, ανόητε. Κάνε μία επανάσταση (αγάπης)».
Ινστιτούτο Gesundheit*: η αρχή
Αυτή του η απόφαση τον οδήγησε στο Πανεπιστήμιο George Washington για να παρακολουθήσει προπαρασκευαστικά μαθήματα ιατρικής, ενώ πήρε το πτυχίο του από την Ιατρική Σχολή της Virginia το 1971. Τότε του ήρθε κι η ιδέα πως κατά τη νοσηλεία και θεραπεία ενός ασθενούς δεν αρκούσε μόνο η άσκηση της ιατρικής επιστήμης κι η χορήγηση των φαρμάκων, αλλά πως το χιούμορ ήταν ένας σημαντικός καταλύτης για την επίτευξη του στόχου. Ή τουλάχιστον θα ενέτεινε την αξιοπρέπεια του ασθενούς. Έτσι προέκυψε η έμπνευση για το Ινστιτούτο Gesundheit, το οποίο ίδρυσε ο Patch Adams μαζί με τη συμφοιτήτρια και σύζυγό του, Linda Edquist (με την οποία απέκτησε δύο γιους, τον Atomic και τον Lars, καθώς και φίλους του ζευγαριού που πίστεψαν στο όραμα του Adams.
Έτσι ο Patch Adams έστησε πιλοτικά ένα είδος νοσοκομειακής μονάδας/κοινοτικού συμπλέγματος κατοικιών. Εκεί φιλοξενούνταν όσοι χρειάζονταν θεραπεία χωρίς αμοιβή, χωρίς συμμετοχή/παρέμβαση των ασφαλιστικών ταμείων και παράλληλα συμμετείχαν σε πληθώρα δραστηριοτήτων. Στην ουσία ιατρικό-νοσηλευτικό προσωπικό κι ασθενείς συμβίωναν σε ένα χώρο.
Βλέποντας, όμως, πως για δώδεκα χρόνια δεν συνέβαλλε κάποιος οικονομικά για την ανάπτυξη του Gesundheit λόγω των ριζοσπαστικών μεθόδων του, ο Adams αντιλήφθηκε πως το όραμά του έπρεπε να επεκταθεί στον κόσμο. Έτσι η λειτουργία του Ινστιτούτου σταμάτησε το 1983 και ξεκίνησε ένας μαραθώνιος παρουσιάσεων σε πάνω από ενενήντα ιατρικές σχολές στις ΗΠΑ αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. Ανάμεσα σε αυτές τις «στάσεις» του Adams ανά τον κόσμο ήταν κι ένα ταξίδι στην τότε Σοβιετική Ένωση το 1985. Εκεί προμήθευσε νοσοκομεία, ορφανοτροφεία κι άλλες μονάδες περίθαλψης με πολύχρωμα ρούχα, ενώ περιηγήθηκε στους δρόμους με μία ομάδα συνεργατών του ντυμένοι κλόουν. Παράλληλα επισκέφθηκε εμπόλεμες ζώνες, περιοχές που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές και καταφύγια προσφύγων όχι μόνο για να προωθήσει το έργο του, αλλά και να δώσει παρηγοριά εκεί που χρειαζόταν. Μάλιστα σε κάποια από τα μέρη που επισκέφθηκε μαζί με την ομάδα του έχτισε εκτός από κλινικές κι ένα σχολείο.
Το όραμά του ξεκινά να γίνεται πραγματικότητα κι η αγάπη του για τους συνανθρώπους του γίνεται το σύμβολο της κοινωνικής αλλαγής που επιζητούσε. Κατά τη δεκαετία του ’90 κι εν μέρει χάρη στην ταινία του 1998 με πρωταγωνιστή τον Robin Williams, το Ινστιτούτο Gesundheit κι η δράση του Patch Adams αποκτούν διεθνή φήμη κι ο Adams ξεκινά πάλι τα ταξίδια ανά τον κόσμο για να συγκεντρώσει τα απαραίτητα χρήματα για τη δημιουργία του νοσοκομείου.
Έτσι το 2001 χτίζεται στην κομητεία Pocahontas της Δυτικής Virginia, σε μία έκταση περίπου 128 εκταρίων το Dacha, μία ανανεωμένη έκδοση του νοσοκομείου που είχε φτιάξει ο Adams πιλοτικά το ’71. Πρόκειται ένα θολωτό οίκημα με σαράντα κλίνες και οκταμελές προσωπικό. Η διαμονή των ασθενών είναι επίσης δωρεάν, χωρίς καμία ανάμειξη των ασφαλιστικών φορέων, με τη φιλοσοφία της λειτουργίας του να είναι κατ’ ουσίαν παρεμφερής με εκείνη του σημερινού ιατρικού τουρισμού. Το 2007 ο Patch Adams ανακοινώνει πως με το ένα εκατομμύριο δολάρια που μάζεψε από καμπάνιες θα χτιζόταν μία κλινική/κέντρο εκπαίδευσης σχεδιασμού κοινότητας.
Σήμερα ο Patch Adams συνεργάζεται με την κατασκήνωση Winnarainbow του ακτιβιστή Wavy Gravy, ενώ συνεχίζει τα ταξίδια του στον κόσμο για να μιλήσει για τις τεχνικές του.
Ο Patch Adams… για τον «Patch Adams»
Μπορεί για πολλούς από εμάς η ταινία του 1998 «Patch Adams» με τον Robin Williams να είναι μία όμορφη κινηματογραφική εμπειρία, ο ίδιος ο Adams, όμως, άσκησε τη δική του κριτική. Δήλωσε πως η ταινία περιορίστηκε στο να τον παρουσιάσει σαν έναν αστείο γιατρό, παραλείποντας την υπόλοιπη πορεία του. Μάλιστα για τον ίδιο τον Williams, την περίοδο που βγήκε η ταινία είπε:
«Πήρε 21 εκατομμύρια δολάρια για να υποδυθεί εμένα για τέσσερις μήνες, αλλά δεν έδωσε ούτε δέκα δολάρια για τις ανάγκες του Gesundheit. Ο Patch Adams, αν είχε τα λεφτά αυτά, θα τα είχε δώσει όλα αυτά τα χρήματα για ένα δωρεάν νοσοκομείο για ανθρώπους που δεν έχουν πρόσβαση στη στην υγεία.»
Παρ’ όλα αυτά, η δήλωσή του δεν ερμηνεύτηκε ως αντιπάθεια για τον Williams, καθώς γνώριζε για τη στήριξη που παρείχε ο ηθοποιός προς το Νοσοκομείο Παίδων St. Jude. Όταν ανακοινώθηκε η είδηση του θανάτου του Robin Williams, δεν έκρυψε την έκπληξη και τη συγκίνηση, ενώ ακόμη εξύμνησε το χαρακτήρα του εκλιπόντος κωμικού.
Όσο για το δικό μου συμπέρασμα ενόσω μάθαινα περισσότερα για τη ζωή του Patch Adams; Να ένας γιατρός που πραγματικά βλέπει τη δουλειά του ως λειτούργημα και μάλιστα με τον πιο ξεχωριστό τρόπο.
