Είναι από τους σκηνοθέτες που μόνο συμβατικούς δεν τους λες. Για την ακρίβεια, ο συγκεκριμένος μέσα από τις ταινίες του προσπαθεί να θίξει κοινωνικά ζητήματα και να εγείρει τους πρέποντες προβληματισμούς. Ο λόγος για το Michael Haneke.
Ο Michael Haneke γεννήθηκε στις 23 Μαρτίου του 1942 στο Μόναχο της Γερμανίας κι είναι γόνος του Γερμανού θεατρικού σκηνοθέτη Fritz Haneke και της Αυστριακής ηθοποιού Beatrix von Degenschild. Ο πατέρας του εγκατέλειψε την οικογένεια όταν ο Michael ήταν σε αρκετά νεαρή ηλικία κι έτσι ο Michael μεγάλωσε στο Neustadt, ένα προάστιο της Βιέννης, μαζί με την αδερφή της μητέρας του και τη γιαγιά του, ενώ η μητέρα του έδινε παραστάσεις στο Burgtheater στην πρωτεύουσα. Αργότερα η μητέρα του ξαναπαντρεύτηκε το Γερμανό συνθέτη Alexander Steinbrecher. Για τον πατριό του, ο Haneke δηλώνει: «να είναι καλά, γιατί κατάλαβε νωρίς πως η μουσική δεν ήταν το μέλλον μου.». Όταν απορρίφθηκε και σε οντισιόν για ηθοποιούς στη Βιέννη σε μία προσπάθεια να ασχοληθεί με την υποκριτική κι αφότου έχει ξεπεράσει το σοκ, σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης φιλοσοφία, ψυχολογία και δραματουργία.
Αφότου ολοκλήρωσε τις σπουδές του, ο Haneke εργάστηκε ως κριτικός κινηματογράφου, ενώ το 1967 ξεκίνησε να εργάζεται ως συντάκτης και δραματουργός στο γερμανικό τηλεοπτικό σταθμό Südwestfunk. Η συνεργασία με το κανάλι διήρκησε ως το 1970. Το 1974 έρχεται η πρώτη του σκηνοθετική δουλειά για την τηλεόραση με τίτλο «After Liverpool» και συνεχίζει με τηλεοπτικά projects ως το 1986 με παραγωγές όπως το «Three Paths to the Lake» (1976) και το «Fraulein» το 1985. Ωστόσο, αυτά τα projects μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισαν να βγαίνουν στην επιφάνεια και να υποτιτλίζονται, ώστε ο κόσμος να έχει μία ευρύτερη εικόνα για το Michael Haneke.
Το 1989 ο Haneke πραγματοποιεί το κινηματογραφικό του ντεμπούτο με το «The Seventh Continent». Κι η αλήθεια είναι πως δεν θα έφτανε στη μεγάλη οθόνη αν οι τηλεοπτικές εταιρείες δεν απέρριπταν το σενάριο της ταινίας.
Η «Έβδομη Ήπειρος» ακολουθεί την πραγματική ιστορία μίας Αυστριακής οικογένειας της μεσαίας τάξης η οποία μετακομίζει στην Αυστραλία για να ζήσει μακριά από τη μονότονη και στείρα ρουτίνα της στην Ευρώπη. Μόνο που κι αυτή η διαφυγή είναι μέρος ενός τραγικού σχεδίου. Η απεικόνιση μία τέτοιας βίαιης κατάστασης ήταν κι η στιγμή που άρχισε να κάνει «αίσθηση» η σκηνοθετική ματιά του Haneke. Τρία χρόνια μετά έρχεται το «Benny’s Video», με ήρωα έναν δεκατετράχρονο που χάνει την ικανότητα να διαχωρίσει τα φανταστικό από τον πραγματικό κόσμο με ολέθριες εξελίξεις. Η ταινία κερδίζει το βραβείο των Κριτικών της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου κι από τότε με κάθε του δουλειά το όνομά του «φιγουράρει» στο Φεστιβάλ των Καννών.
Το 2001 έρχεται η «Δασκάλα του Πιάνου» κι ο Haneke αποδεικνύει πως… «ήρθε για να μείνει». Βασισμένη στο ομότιτλο βιβλίο της Αυστριακής Elfriede Jelinek, η ταινία ακολουθεί τη σαδομαζοχιστική σχέση της Erika (Isabelle Huppert), δασκάλα σε ωδείο της Βιέννης, με το δεκαεπτάχρονο μαθητή της Walter (Benoît Magimel). Η Erika, ζώντας σε ένα ασφυκτικό περιβάλλον με την αυταρχική μητέρα της και παρασυρμένη από το πάθος της για το νεαρό μαθητή της, αποκτά τις τάσεις αυτές βλέποντάς τες ως μία διέξοδο. Θίγοντας τις συνέπειες της ανασφάλειας που βιώνει η ηρωίδα του, ο Haneke χρησιμοποιεί έναν μάλλον ωμό τρόπο, χωρίς όμως να προσβάλλει την αισθητική του θεατή – όχι σαν κάτι πρόσφατες παραγωγές, ονόματα δε λέμε…! Η «Δασκάλα του Πιάνου» ενθουσιάζει κοινό και κριτικούς, βραβεύεται ως η Καλύτερη Ταινία του Φεστιβάλ των Καννών, ενώ κι οι πρωταγωνιστές της ταινίας κερδίζουν τα αντίστοιχα βραβείο για τις ερμηνείες τους.
Το 2005 έρχεται ο «Κρυμμένος» με πρωταγωνιστές τους Daniel Auteuil Και Juliette Binoche. Εδώ να σημειώσουμε πως είναι η δεύτερη φορά που Binoche και Haneke συνεργάζονται, πρώτη φορά ήταν το 2000 με το «Code Inconnu», και μάλιστα και τις δύο φορές η Binoche εξέφρασε την επιθυμία της να δουλέψει μαζί του. Ο «Κρυμμένος» είναι ένα θρίλερ με ήρωες ένα ζευγάρι που τη ζωή τους διαταράσσουν κάποιες κασέτες που φτάνουν ανώνυμα στο κατώφλι του σπιτιού του. Η ταινία αναδεικνύει και πάλι νικητή του Haneke κερδίζοντας το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ των Καννών, τρία βραβεία της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, ενώ, η «χάρη» του φτάνει και στις Ηνωμένες Πολιτείες μέσω των Φεστιβάλ του Los Angeles και του Chicago.
Η επόμενη ταινία του Haneke που κερδίζει πάλι την προσοχή της κινηματογραφικής οικογένειας είναι η «Λευκή Κορδέλα» το 2009, ένα ασπρόμαυρο γερμανόφωνο δράμα. Η ταινία τοποθετείται χρονικά στην περίοδο λίγο πριν ξεσπάσει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος σ’ ένα χωριό της Γερμανίας όπου ανεξήγητα περιστατικά βίας είναι η καθημερινότητα των κατοίκων του. Η ιστορία του Haneke που παρουσιάζει τις σκληρές συνέπειες του ολοκληρωτισμού και της κάθε είδους τρομοκρατίας αυτή τη φορά όχι μόνο κατακτά το Φεστιβάλ των Καννών και πάλι, αλλά κερδίζει τη Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας και φτάνει κι υποψήφια στα Oscar για την ίδια κατηγορία. Αυτό ήταν. Ο Michael Haneke ήρθε για να μείνει.
Φτάνουμε στο 2012 και την πολυσυζητημένη «Αγάπη» («Amour») με πρωταγωνιστές τους Jean-Louis Trintignant, Emmanuelle Riva και Isabelle Huppert. Ο Haneke μας παρουσιάζει την ιστορία ενός ηλικιωμένου ζευγαριού, με το George να προσπαθεί να φροντίσει τη γυναίκα του, Anne (Riva), η οποία έχει υποστεί εγκεφαλικό κι αδυνατεί πια να αυτοεξυπηρετηθεί. Η ταινία συγκινεί σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς παρουσιάζει όχι μόνο τις δοκιμασίες που περνά η οικογένεια σε τέτοιες περιπτώσεις, αλλά κυρίως πώς τελικά αντιλαμβανόμαστε την αγάπη, κάνοντας την επιλογή του τίτλου διόλου τυχαία. Η «Αγάπη» σε επίπεδο βραβεύσεων ξεπερνά κάθε προσδοκία, μια που κυριαρχεί – μεταξύ άλλων – στα βραβεία του φεστιβάλ των Καννών, κερδίζει τρία βραβεία César, τη Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, αλλά και το αντίστοιχο Oscar. Πέραν αυτών, όμως, η «Αγάπη» φτάνει να είναι υποψήφια για τα Oscar Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Πρωτότυπου Σεναρίου, ενώ η Emmanuelle Riva είναι υποψήφια για το Oscar Α’ Γυναικείου Ρόλου, πράγμα σπάνιο για ξενόγλωσσες ταινίες.
Όσο για το τι μας ετοιμάζει τώρα; Το νέο του εν εξελίξει project λέγεται «Flashmob» και πρόκειται για την ιστορία μίας ομάδας ανθρώπων που οι δρόμοι τους θα διασταυρωθούν μετά την πρώτη μεταξύ τους επαφή μέσω του διαδικτύου.
