Είναι ο μπαμπάς χαρακτήρων που «σημάδεψαν» σχεδόν όλους στην παιδική μας ηλικία – κι όχι μόνο. Αλλά ακόμη και τα παιδιά της σημερινής εποχής ζητούν να μάθουν περισσότερη γι’ αυτήν την περίεργη παρέα της οποίας ηγείται ένας γλυκύτατος… βάτραχος! Περιττό να μιλήσω για τον παροξυσμό… παλιμπαιδισμού που μ’ έπιασε όσο ετοίμαζα αυτήν την παρουσίαση! Σα σήμερα γεννήθηκε ο… *drum roll*
δημιουργός των Muppets, Jim Henson!
Ο James Maury “Jim” Henson γεννήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου του 1936 στο Greenville του Mississippi κι ήταν ο μικρός από τους τρεις γιους της οικογένειας Henson. Το ότι θα ασχολείτο στο μέλλον με την τηλεόραση φάνηκε μάλλον από νωρίς, καθώς κι ο ίδιος χαρακτήριζε το γεγονός πως όταν μπήκε για πρώτη φορά η τηλεόραση στο σπίτι τους ήταν «το μεγαλύτερο γεγονός της εφηβείας μου». Παράλληλα φάνηκαν να τον εμπνέουν και καλλιτέχνες με μαριονέτες, όπως ο ραδιοφωνικός εγγαστρίμυθος Edgar Bergen κι οι μαριονέτες του Burr Tillstrom.
Ενόσω φοιτούσε στο Λύκειο Worthwestern εργαζόταν στο τότε τηλεοπτικό κανάλι WTOP-TV (πλέον WUSA-TV) φτιάχνοντας μαριονέτες για ένα σαββατιάτικο πρωινό πρόγραμμα. Στη συνέχεια μπήκε στο πανεπιστήμιο του Maryland με αρχικό σκοπό να ασχοληθεί με το καλλιτεχνικό τμήμα των διαφημίσεων. Το μάθημα μαριονέτας που συμπεριλαμβανόταν στον κύκλο σπουδών τον «έσπρωξε» προς την οικιακή οικονομία, τομέας για τον οποίο πήρε και πτυχίο. Παράλληλα, κατά το πρώτο διάστημα των σπουδών του, «έστησε» το παιδικό πρόγραμμα «Sam and Friends», το οποίο θεωρείται η πρώτη μορφή των Muppets, μια που κεντρικός ήρωας του «Sam and Friends» ήταν ο Kermit ο Βάτραχος.
Όλον αυτόν τον καιρό που εργαζόταν για το «Sam and Friends», ο Henson προσπαθούσε να αναπτύξει τεχνικές που θα έδειχναν τις μαριονέτες να δείχνουν πιο ζωντανές κατά τη διάρκεια του show. Έτσι, άρχισε να κατασκευάζει κούκλες από αφρώδες υλικό «ντυμένο» με ύφασμα, αφήνοντας στην άκρη το ξύλο, το οποίο χρησιμοποιείτο για χρόνια γι’ αυτές τις κατασκευές. Έτσι οι κούκλες αποκτούσαν περισσότερες εκφράσεις στο πρόσωπό τους. Επίσης, αντικατέστησε τους σπάγκους για την κίνηση του σώματος με ράβδους, δίνοντας επίσης περισσότερη ένταση σ’ αυτές.
Μετά το «Sam and Friends» και μη γνωρίζοντας αν ήθελε όντως να γίνει μαριονετίστας, ο Henson ταξίδεψε στην Ευρώπη, όπου εκεί εμπνεύστηκε από άλλους μαριονετίστες, οι οποίοι παρουσίαζαν ως τέχνη αυτό που έκαναν. Τελικά επέστρεψε στις ΗΠΑ για να παντρευτεί τη συμφοιτήτριά του και συνεργάτιδα Jane Nebel το 1959, με την οποία απέκτησε πέντε παιδιά.
Για τις επόμενες δύο δεκαετίες, ο Jim Henson ασχολήθηκε περισσότερο με διαφημιστικά spots, talk shows και παιδικά προγράμματα ενώ χάρη στη δημοφιλία της οποίας έχαιρε το «Sam and Friends» πολλές φορές ήταν και προσκεκλημένος σε variety shows. Το 1961 κι αφότου η Jane Nebel αποσύρθηκε για να μεγαλώσει τα παιδιά τους, ο Henson συνεργάστηκε με το σεναριογράφο Jerry Juhl και το μαριονετίστα Frank Oz, οι οποίοι μαζί άρχισαν σιγά σιγά να δημιουργούν τους πρώτους χαρακτήρες των Muppets, με τον Rowlf, έναν σκύλο με απίστευτο ταλέντο στο πιάνο, να κάνει σταθερές εμφανίσεις στο τηλεοπτικό show «The Jimmy Dean Show». Μάλιστα, λόγω της επιτυχίας του show, ο Henson πρόσφερε στον Dean 40% ποσοστό, με τον Dean να αρνείται να στερηθεί τα εύσημα ο Henson για τη δική του δουλειά. Στη συνέχεια ο Henson πειραματίστηκε με ταινίες μικρού μήκους, ενώ μία από αυτές, το «Time Piece» που διαρκεί εννέα λεπτά έφτασε μέχρι τις υποψηφιότητες για Oscar Καλύτερης Ταινίας Μικρού Μήκους το 1966.
«Sesame Street»: ο Jim Henson «απογειώνεται»
Το 1969 η τηλεοπτική παραγωγός Joan Canz Cooney κι η ομάδα της εντυπωσιάζονται από τη δουλειά του Henson και του προσφέρουν δουλειά στο παιδικό πρόγραμμα «Sesame Street». Εκεί το τηλεοπτικό κοινό ξεκινά να γνωρίζει μεταξύ άλλων τους Bert και Ernie, το Cookie Monster και το Big Bird, ενώ ο Kermit ο Βάτραχος συμμετέχει κι αυτός υποδυόμενος έναν ρεπόρτερ που καλύπτει κάθε πρωτοφανές γεγονός στην οδό του τίτλου. Κι αν και στην αρχή οι χαρακτήρες των Muppets δε συμμετείχαν στο «Sesame Street», σε μία δοκιμαστική λήψη στη Φιλαδέλφεια ο Henson αποφάσισε να τους βάλει να συνυπάρξουν. Η Δουλειά του στο «Sesame Street» ήταν και που έβαλε τέλος στις διαφημιστικές δουλειές του Henson, πράγμα που τον χαροποίησε ιδιαίτερα. Παράλληλα με το «Sesame Street» ο Henson ανέλαβε και το project «Tales From Muppetland», μία σειρά μικρής διάρκειας η οποία αποτελείτο από τηλεταινίες βασισμένες σε γνωστά παραμύθια όπως το «Hey! Cinderella», με τον Kermit οικοδεσπότη του show.
Ο Henson, όμως, δεν ήθελε να περιοριστεί μόνο στο παιδικό κοινό, αλλά αντίθετα στόχευσε και στις μεγαλύτερες ηλικίες, καθώς το όραμά του για τα Muppets ήταν να «διασκεδάσει όλον τον κόσμο». Έτσι στην πρώτη σαιζόν του «Saturday Night Live» μαζί με τους Juhl και Oz παρουσίασε μία ποικιλία από σκετς. Παρά την επιτυχία αυτών, οι παραγωγή του show αρνήθηκαν να γράψουν σενάρια για κούκλες, έτσι ο Henson ξεκίνησε να ετοιμάζει δύο projects που να περιλαμβάνουν τα Muppets: μία παράσταση στο Broadway κι ένα εβδομαδιαίο variety show.
Κι εγένετο… The Muppet Show!
Κατ΄αρχήν… πώς βγήκε το όνομα «Muppets»; Στην αρχή ο Henson είπε πως έψαχνε μία ξεχωριστή ονομασία για τις δημιουργίες του, μια που δεν ήταν ούτε μαριονέτες («marionettes») αλλά ούτε και κούκλες («puppets»). Αντίθετα, είχαν τη δική τους μοναδική ταυτότητα. Έτσι του ήρθε να ενώσει τις δύο λέξεις και να φτιάξει μία δική του: Muppets. Βέβαια είχε επίσης ισχυριστεί πως απλά του άρεσε ο ήχος της λέξης κι απλά αποφάσισε να τις «βαφτίσει» έτσι.
Το 1976 καταφέρνει να πείσει τον ιμπρεσάριο Lew Grade να υποστηρίξει οικονομικά το εβδομαδιαίο show, το οποίο θα γυριζόταν στην Αγγλία και θα μεταδιδόταν παγκοσμίως. Την ίδια χρονιά κι ενόσω γίνονταν τα γυρίσματα για το «The Muppet Show», ο Henson δούλευε επάνω σε προσχέδια της παράστασης του Broadway.
Το «Muppet Show» είναι πλέον γεγονός και τους Kermit και Rowlf έρχονται να συναντήσουν κι άλλοι χαρακτήρες, όπως η Miss Piggy, ο Gonzo the Great, ο Fozzie Bear και πολλοί άλλοι. Το σόου ενθουσιάζει κοινό και κριτικούς σε όλον τον κόσμο τόσο για τα σκετς, όσο και για τους εκλεκτούς καλεσμένους κάθε επεισοδίου. Και δεν ήταν λίγοι: Peter Ustinov, John Cleese, Rita Moreno, Peter Sellers, Mark Hamill, Twiggy, Julie Andrews, Steve Martin, Alice Cooper… παιδιά, μιλάμε για μεγάλη λίστα. Αλλά ήταν όλοι ένας κι ένας. Και όλοι τους δήλωναν ενθουσιασμένοι που βρέθηκαν στα πλατό με τους ήρωες του Jim Henson! Επιπλέον ο τίτλος του show «μοστράριζε» κάθε χρόνο στις υποψηφιότητες των τηλεοπτικών βραβείων Emmy – το 1978 μάλιστα κερδίζει το βραβείο του Καλύτερου Variety/Music Show, ενώ το 1981 οι Jerry Juhl, David Ordell και Chris Langham κερδίζουν το βραβείο Καλύτερου Σεναρίου για την ίδια κατηγορία.
Επόμενος στόχος: σινεμά
Την ίδια περίοδο, ο Henson εργαζόταν και για την εμφάνιση των Muppets στη μεγάλη οθόνη, πράγμα που το κατάφερε, καθώς το 1979 βγήκε η ταινία «The Muppet Movie», η οποία φυσικά έγινε κινηματογραφική κι εισπρακτική επιτυχία. Αξίζει επίσης να αναφέρουμε πως ο Yoda, ο διάσημος χαρακτήρας της ταινίας «Star Wars: The Empire Strikes Again» είναι επίσης δημιουργία του Henson, τη βοήθεια του οποίου ζήτησε ο σκηνοθέτης George Lucas, επίσης fan των Muppets. Ο Frank Oz ανέλαβε να ενσαρκώσει το ρόλο του Yoda φωνητικά, αλλά κι ως μαριονετίστας, με αποτέλεσμα να διεκδικεί εκείνη τη χρονιά και το Oscar Β’ Ανδρικού Ρόλου.
Το 1981 γυρίστηκε η δεύτερη ταινία των Muppets με τίτλο «The Great Muppet Caper». Την ίδια χρονιά, όμως, πέφτει κι η αυλαία για το «Muppet Show», με τους χαρακτήρες να εμφανίζονται πια σε τηλεταινίες και σε special τηλεοπτικές παραγωγές.
Το 1982 προβάλλεται η ταινία φαντασίας του Henson «The Dark Crystal», πάλι με δημιουργίες του Henson, ενώ παράλληλα ιδρύει το Jim Henson Foundation με σκοπό να προωθήσει την τέχνη του στις ΗΠΑ. Το 1984 τα Muppets επιστρέφουν με την ταινία «The Muppets Take Manhattan», η οποία επίσης απολαμβάνει ευνοϊκές κριτικές και μπαίνει στη λίστα των 40 καλύτερων ταινιών της χρονιάς. Το 1986 έρχεται ο «Λαβύρινθος» με πρωταγωνιστή τον David Bowie. Η ταινία, αν κι επιτυχημένη, δεν άφησε ικανοποιημένο το Henson, ενώ ο γιος του, Brian, τον θυμάται να έχει κλειστεί στον εαυτό του από την απογοήτευση.
Μετά τα «Muppets»
Μετά και το χωρισμό του από τη γυναίκα του το 1986 – με την οποία είχε ακόμη καλές σχέσεις μέχρι και το θάνατό του – ο Henson, αν και ασχολείτο με παιδικά προγράμματα όπως το «Muppet Babies», αποφάσισε να αναζητήσει θεματολογία λίγο πιο σκοτεινή. Έτσι το 1988 έρχεται η σειρά «The Storyteller», όπου πραγματοποιούνται αφηγήσεις μύθων του δυτικού πολιτισμού, με πρωταγωνιστές ηθοποιούς, αλλά και κούκλες, με τον Anthony Minghella να αναλαμβάνει τη σκηνοθεσία. Αν και με διαφορετικό χαρακτήρα από το «Muppet Show», η σειρά βραβεύεται με Emmy Καλύτερου Παιδικού Προγράμματος.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’80, ο Henson ξεκινά διαπραγματεύσεις με τη Disney, η οποία θα αποκτούσε την εταιρεία παραγωγής του Henson, αλλά και το franchise των Muppets. Οι συζητήσεις, όμως, διεκόπησαν, όταν ο Jim Henson «έφυγε» σε ηλικία 54 ετών στις 16 Μαΐου του 1990 εξαιτίας μίας μόλυνσης που προκάλεσε πνευμονία. Αυτό, όμως, δε μείωσε το ενδιαφέρον της Disney για τα Muppets, έτσι το 1992 προβάλλονται στους κινηματογράφους το «The Muppets Christmas Carol» και το 1996 το «Muppet Treasure Island». Επίσης το 1991 άνοιξε στη Walt Disney World και στη Disneyland το Muppet*Vision 3D
Μπορεί ο Jim Henson να έχει φύγει, αλλά όχι χωρίς να αφήσει μία ιδιαίτερη πολιτισμική κληρονομιά. Η εταιρεία παραγωγής Jim Henson (την οποία διοικούν ο γιος του Brian κι η κόρη του, Lisa), αλλά και το Jim Henson Foundation (του οποίου την ευθύνη έχει η κόρη του, Cheryl), συνεχίζουν να στηρίζουν τόσο την τέχνη της μαριονέτας, ενώ ακόμη συνδράμουν με δημιουργίες σε πληθώρα ταινιών. Τέλος, την Τρίτη έκανε πρεμιέρα στο ABC στην Αμερική η σειρά «The Muppets», η οποία εξερευνά τη ζωή των Muppets όταν σβήνουν τα φώτα της παράστασης.
Όπως και να έχει, αν μη τι άλλο, ο Jim Henson έγινε μέρος των πιο όμορφων στιγμών της παιδικής μας ηλικίας. Μα τι λέω; Υπάρχει «μεγάλος» που δε βλέπει ακόμη τα Muppets και δεν τα ευχαριστιέται;
