Ο αυτισμός είναι μια κατάσταση κατά την οποία τα παιδιά έχουν δυσκολία να επικοινωνήσουν με το περιβάλλον τους. Συνήθως παρουσιάζουν προβλήματα στην έκφραση, διάφορες εμμονές και επαναληπτική συμπεριφορά, περίεργα ενδιαφέροντα, αδυναμία οπτικής επαφής με το συνομιλητή κλπ, με αποτέλεσμα την κακή κοινωνικοποίηση τους. Πλήττει περισσότερο από το 1% των παιδιών και αφορά κυρίως αγόρια.
Από το 2008 καθιερώθηκε η σημερινή ημέρα- 2 Απριλίου- ως Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τον Αυτισμό. Υπολογίζουμε ότι στην Ελλάδα έχουμε περίπου 500 νέα κρούσματα αυτισμού κάθε χρόνο.
Τι προκαλεί τον αυτισμό; Τι πρέπει να προσέχει η γυναίκα;
Μέχρι σήμερα πιστεύουμε ότι η κατάσταση αυτή οφείλεται σε διαταραχή των μικρών αγγείων του εγκεφάλου, καθώς το ανοσοποιητικό σύστημα του εμβρύου εμποδίζει για κάποιο λόγο τη φυσιολογική ανάπτυξη τους. Έτσι, η αιμάτωση του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου είναι προβληματική και δεν μεταφέρονται οι απαραίτητες ποσότητες οξυγόνου στα εγκεφαλικά κύτταρα.
Αν και δεν έχει αποδειχθεί πλήρως, έρευνες δείχνουν ότι εμπύρετες καταστάσεις στην κύηση, από μικροβιακές ή ιογενείς λοιμώξεις, αυξάνουν την πιθανότητα γέννησης αυτιστικών παιδιών ως και 58%. Σύμφωνα με μια πρόσφατα δημοσιευμένη έρευνα, οι μητέρες που είχαν πυρετό κατά τη διάρκεια της κύησης είχαν τις διπλάσιες πιθανότητες να γεννήσουν παιδί με αυτισμό, συγκριτικά με τις υπόλοιπες γυναίκες. Ωστόσο, όσο ανησυχητικά κι αν ακούγονται τα παραπάνω ευρήματα φαίνεται πως οι περισσότερες γυναίκες, που είχαν πυρετό κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και τον καταπολέμησαν με αντιπυρετική φαρμακευτική αγωγή, δεν είχαν αυξημένη πιθανότητα να γεννήσουν παιδί με αυτισμό. Έτσι λοιπόν φαίνεται ότι, όλα τα εμπύρετα επεισόδια κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης πρέπει να αντιμετωπίζονται με χορήγηση αντιπυρετικών, προκειμένου να ελαττωθεί η πιθανότητα εμφάνισης τέτοιου είδους διάχυτης εγκεφαλικής αναπτυξιακής διαταραχής.
Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα γέννησης παιδιού με αυτισμό είναι η αυξημένη ηλικία της εγκύου αλλά και του πατέρα. Σύμφωνα με μελέτες, οι γυναίκες που γεννούν σε ηλικία μεγαλύτερη των 40 ετών έχουν διπλάσια πιθανότητα γέννησης παιδιού με αυτισμό από όσες γεννήσαν στα 30 τους χρόνια. Αντίστοιχα, κάθε 5 χρόνια αύξησης της ηλικίας του πατέρα αυξάνει και η πιθανότητα παιδιού με αυτισμό κατά 4%!!!
Επίσης, Αμερικανοί επιστήμονες πιστεύουν ότι ανακάλυψαν μια μετάλλαξη σε ένα γονίδιο, που μπορεί να σχετίζεται με τον αυτισμό.
Τέλος, ερευνητές υποστηρίζουν ότι ο πρόωρος τοκετός, ο διαβήτης κύησης, η αιμορραγία κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και άλλες επιπλοκές μπορεί να αυξήσουν σημαντικά την πιθανότητα αυτισμού στο παιδί.
Μπορεί να αντιμετωπιστεί; Υπάρχει πρόληψη;
Θεραπείες με βλαστοκύτταρα του ομφαλίου λώρου είναι σε εξέλιξη και έχουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα για περαιτέρω βελτίωση της αιμάτωσης του εγκεφάλου. Αν όμως η αντιμετώπιση μπορούσε να γίνει στη βρεφική ηλικία, όταν ο εγκέφαλος αναπτύσσεται ακόμα με γρήγορους ρυθμούς, τότε θα μπορούσαμε να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα. Δυστυχώς όμως τις περισσότερες φορές η διάγνωση γίνεται όταν τα παιδιά φτάσουν την ηλικία των 3-4 ετών.
Μια άλλη ομάδα επιστημών παρατήρησε ότι ο πλακούντας μπορεί να δώσει πολύτιμες πληροφορίες για το ποια παιδιά έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν, αργότερα στη ζωή τους, αυτισμό. Αν αυτό αποδειχθεί και πρακτικά χρήσιμο, τότε θα μπορούσαμε να παρέμβουμε πολύ νωρίτερα και να προσφέρουμε στα παιδιά αυτά μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Άλλο αισιόδοξο μήνυμα έρχεται από την Αμερική, καθώς μελέτες δείχνουν ότι η λήψη φυλικού οξέος μειώνει την πιθανότητα γέννησης παιδιού με αυτισμό ως και 40%. Όμως η λήψη πρέπει να ξεκινήσει τουλάχιστον 1 μήνα πριν από τη σύλληψη και να συνεχιστεί τουλάχιστον για τους πρώτους 2 μήνες της εγκυμοσύνης.
Επιπλέον, αισιόδοξες θεραπευτικές προτάσεις περιλαμβάνουν διατροφικές συνήθειες, αποφυγή περιβαλλοντικών παραγόντων (όπως ακτινοβολίες από κινητά τηλέφωνα και ασύρματα δίκτυα αλλά και κάπνισμα), η χορήγηση ωκυτοκίνης στα παιδιά και άλλα.
Συμπέρασμα
Από τα παραπάνω καταλαβαίνουμε ότι η έγκυος, πάντα σε συνεργασία με τον σωστά ενημερωμένο γυναικολόγο, πρέπει να αποφεύγει όλους τους πιθανούς κινδύνους. Ο μαιευτήρας-γυναικολόγος πρέπει να φροντίζει να ενημερώνει σωστά την έγκυο και να προσπαθεί να επισημάνει τους κινδύνους. Έτσι, με τη βοήθεια και την καθοδήγηση του μαιευτήρα-γυναικολόγου, η γυναίκα θα μπορέσει να φέρει με ασφάλεια στον Κόσμο ένα υγιές παιδί.
Παναγιώτης Χριστόπουλος MD, MSc, PhD, IFEPAG
Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Συντονιστής Παιδογυναικολόγων Ευρώπης
Email: [email protected]
