από τον Γιώργο Μαθιουδάκη–Landscape Architect and Urban Designer*
Τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα ακούμε συνέχεια τον όρο “Αρχιτεκτονική Τοπίου”, όμως γνωρίζουμε ευρύτερα και συγκεκριμένα τι σημαίνει και τη σχέση έχει με τον τρόπο αλλά και τον χώρο που ζούμε και κινούμαστε καθημερινά άραγε;
Η Αρχιτεκτονική Τοπίου σαν ιδέα υπάρχει από πάντα, από την πρώτη στιγμή δηλαδή που εμφανίστηκε ο άνθρωπος στη γή και από τότε που ξεκίνησε να ορίζει την περιοχή του, το χώρο του έξω από την κατοικία του αλλά και στην ευρύτερη ζώνη που δραστηριοποιούνταν. Όμως για να μην ανατρέχουμε τόσο παλιά ας ξεκινήσουμε να δούμε ποτε η Αρχιτεκτονική Τοπίου κάνει την εμφάνιση της πιο έντονη και κυρίως πιο αναγκαία για την βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων μιας περιοχής ή ακόμα και μιας χώρας σε μεγαλύτερη κλίμακα.
[quote_right]Ο Αρχιτέκτονας και ο Αρχιτέκτονας Τοπίου είναι δύο ειδικότητες που συνεργάζονατι και ορίζουν την αισθητική μιας πόλης και των προεκτάσεων της. [/quote_right] Η εποχή της Αναγέννησης είναι το εφαλτήριο της Αρχιτεκτονικής Τοπίου, της σμίλευσης κατά κάποιο τρόπο του τοπίου πότε με ήπιες παρεμβάσεις και πότε με δραστικές. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Κατά την περίοδο της Αναγέννησης δημιουργούνται 3 βασικές τοπιακές κατευθύνσεις τοπιοτεχνίας , η Αγγλική, η Γαλλική και η Ιταλική . Η κάθε μια από αυτές είναι διαφορετική σε χαρακτηριστικά με πιο συγλίνουσες όμως την Γαλλίκη και την Ιταλική. Χαρακτηριστικά παραδείγματα Αναγεννησιακών Γαλλικών και Ιταλικών κήπων είναι οι Βερσαλλίες και η Βίλλα Ντ’ Εστε αντίστοιχα ενώ Αγγλικών είναι αδιαμφισβήτητα οι κήποι του Παλατιού του Μπάκινχαμ. Η γεωμετρία, το θέατρο, η αταραξία, το παιχνίδι με το φώς και το σκοτάδι, ο ήχος του νερού, τα φυτά και τα διάφορα έργα τέχνης είναι αυτά που συνθέτουν τους κήπους της Αναγέννησης και φυσικά ανήκουν σε εύπορες κυριώς βασιλικές οικογένειες.
Villa d’ Este ( Italy)
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει και στους κήπους του Ισλάμ, που αποτελούν και τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία της ισλαμικής θρησκείας και του τρόπου ζωής. Ο κήπος χρησιμοποιείται ως μετάφορα της μετά θάνατον ζωής στο Κοράνι. Η χρήση του νερού παίζει κεντρικό ρόλο στο σχήμα του κήπου. Το νερό είναι ένα σπάνιο αγαθό και επομένως πολύτιμο στοιχείο, γι’ αυτό και πολύ συχνά οι πισίνες έχουν σταυροειδές σχήμα αναπαριστώντας τους ονομαζόμενους Τέσσερις Ποταμούς της Ζωής, δηλαδή του κρασιού, του νερού , του γάλακτος και του διαυγούς μελιού.
“Ισλαμικός” στη Γρανάδα
Από τα τέλη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου οι πρώτες σχεδιαστικές επιρροές από τις Ηνωμένες Πολιτείες και οι αφηρημένες μορφές που έκαναν την εμφάνιση τους στην Ευρώπη αποτέλεσαν αποκάλυψη καθώς ενσάρκωναν τον τρόπο ζωής στον εξωτερικό χώρο. Ως εκ τούτου, οι εξωτερικοί χώροι άρχισαν να γίνονται προέκταση του σπιτιού αλλά και της πόλης.
Η Αρχιτεκτονική Τοπίου όμως δεν είναι μόνο ο σχεδιασμός κήπων αλλά απλώνεται σε ένα ευρυτερό φάσμα που αποτελειται για παράδειγμα από τον σχεδιασμό πάρκων, χώρων αναψυχής, αθλητικών χώρων, αστικών αναπλάσεων, θεματικών χώρων, πράσινων δωμάτων, κάθετων κήπων σε προσόψεις κτιρίων, πεζοδρόμων, πλατειών, ενοποιήσεις αρχαιολογικών χώρων και ανάδειξεις αυτών, πολεοδομικές αναπλάσεις, και φυσικά με οτιδήποτε έχει σχέση με τον χώρο που δημιουργείται μεταξύ των κτιρίων είτε στην πόλη είτε σε ελευθερους χώρους δημόσιους και ιδιωτικούς.
Αρχιτέκτονας Τοπίου λοιπόν δεν είναι ο Γεωπόνος ούτε και ο Κηποτέχνης αλλά ο σχεδιαστής, ο εμπευστης για την δημιουργία ενός αστικού ή μη νέου τοπίου αλλά και η ενδυνάμωση και επαναλειτουργία κάποιου υπάρχοντος με καινούργια στοιχεία οποιασδήποτε κλίμακας.
Σε ένα σχεδιασμό για να μπορέσουμε να ξεκινήσουμε να μελετάμε ένα έργο πάντα πρώτα αναζητούμε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που θα μας χρησιμεύσουν ώστε να τις θέσουμε σαν βάση. Η παλέττα του Αρχιτέκτονα Τοπίου περιέχει και σκληρά υλικά, hard landscape elements, αλλά και μαλακά υλικά, soft landscape elements, τα οποία όταν διαχειριστούν σωστά έχουν πάντα το επιθυμητό αισθητικό αποτέλεσμα και φυσικά το πρακτικό.
Parc Andre Citroen
Από τα πιο όμορφα παραδείγματα είναι το Parc Andre Citroen στο Παρίσι, οι κήποι στο NEO BANKSIDE του Λονδίνου, ο περίπατος High Line στο Μανχάταν καθώς και η Νέα Παραλία στη Θεσσαλονίκη. Από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα καθαρής αρχιτεκτονικής τοπίου είναι και η πρόταση του Ολλανδικού Γραφείου OKRA για το διαγωνισμό Re-Think Athens που διοργάνωσε το Ίδρυμα Ωνάσση για τον σχεδιασμό του κέντρου της Αθήνας.
Re-Think Athens
Κλείνoντας θα ήθελα να προσθέσω πως η Αρχιτεκτονική Τοπίου είναι μια επιστήμη η οποία πατάει σε πολλούς τομείς και πολλές φορές βρίσκεται άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτούς για να μπορεί να λειτουργεί. Κυριότερα παραδείγματα που πρέπει να αναφέρω είναι η αρχιτεκτονική, πρωτίστως, η οικολογία,η πολεοδομία, η μηχανολογία, η ψυχολογία, η οικονομία, η κοινωνιολογία, η γεωπονική, η δασολογία, η γεωλογία, η αρχαιολογία και η συγκοινωνιολογία.
Στα επόμενα άρθρα θα ξεκινήσουμε να βλέπουμε πως εντάσσουμε την Αρχιτεκτονική Τοπίου στην καθημερινή μας ζωή, πώς να ομορφύνουμε την πόλη που ζούμε αλλά θα εξερευνήσουμε και επιτυχημένα παραδείγματα σε όλο τον κόσμο.
*Για περισσότερες πληροφορίες και για να επικοινωνήσετε με τον κ. Μαθιουδάκη, πατήστε εδώ
