Musée d'Orsay: Όταν ένας σιδηροδρομικός σταθμός...γίνεται μουσείο, από την Ιωάννα Χαλάτση

από την Ιωάννα Χαλάτση– αρχιτέκτων*

Η ιστορία του κτιρίου είναι από μόνη της ιδιαίτερη. «Αυτός ο σταθμός είναι τόσο όμορφος, που μοιάζει με μουσείο…» έγραψε το 1900 ο ζωγράφος Edouard Detaille.Και, πράγματι, ογδοντα έξι χρόνια αργότερα… η προφητεία του εκπληρώθηκε. Στις όχθες του Σηκουάνα, στο κέντρο του Παρισιού, ακριβώς απέναντι από το Λούβρο, ένας σιδηροδρομικός σταθμός του 1900 επρόκειτο να μετατραπεί σε μουσείο.

Η πρωτοτυπία του συγκεκριμένου μουσείου έγκειται ακριβώς σε αυτό το σημείο: ο τρόπος που ανάγεται ένας σιδηροδρομικός σταθμός, ένα κατ’ εξοχήν βιομηχανικό κτίριο, σε έναν επιβλητικό χώρο που φιλοξενεί την τέχνη, αποτελεί μια ιδιαίτερα δύσκολη διεργασία.
Ο σχεδιασμός της Gae Aulenti, που ανέλαβε τη μετατροπή του σιδηροδρομικού σταθμού σε μουσείο, βασιζόταν στο σεβασμό ως προς τα αρχικά σχέδια του κτιρίου.

Το ανακαινισμένο κτίριο εγκαινιάστηκε το Δεκέμβριο του 1986, και οι αντιδράσεις δεν άργησαν να εκδηλωθούν. Η New York Times το χαρακτήρισε ως «απίστευτα εκκεντρικό», ενώ η γαλλική Liberation παρομοίαζε την αναμόρφωση του κτιρίου ως κάτι ανάμεσα σε «μια αίθουσα κηδείας, ένα ταφικό μνημείο και ένα μαυσωλείο».

Η Ιταλίδα Aulenti, μία από τις πιο αντισυμβατικές αρχιτεκτονικές φυσιογνωμίες που υπήρξαν ποτέ, δεν έπαψε να τους υπενθυμίζει πως 20.000 επισκέπτες στέκονται καθημερινά στην ουρά, για να δουν το χώρο, αναλύοντας σε συνεντεύξεις της ανά τον κόσμο «πόσο πολύ οπισθοδρομική είναι η γαλλική κουλτούρα». Αξίζει μάλιστα να αναφερθεί πως, κατά τη διάρκεια αναμόρφωσης του χώρου, ζητούσε από τα συνεργεία κατασκευής να της φέρονται «σαν να είναι η μητέρα τους, δηλαδή μιλώντας της πάντα με ευγένεια και σεβασμό».

Στο πλαίσιο ανασχεδιασμού του κτιρίου, δημιουργήθηκε ένας μεγάλος κεντρικός διάδρομος, στο σημείο που άλλοτε βρίσκονταν οι γραμμές των τρένων, κάτω από μία θολωτή γυάλινη οροφή. Με τον τρόπο αυτό, αναδεικνυόταν η επιμήκης κεντρική αίθουσα του σταθμού ως η κύρια αρτηρία για την κίνηση των επισκεπτών. Τόσο στον εσωτερικό χώρο όσο και εξωτερικά δεσπόζει το χαρακτηριστικότερο στοιχείο του κτιρίου, που αποτελεί και το έμβλημά του: το μεγάλο ρολόι του παλιού σιδηροδρομικού σταθμού.

Σε ένα από τα πιο προνομιακά σημεία της πόλης , το Musée d’Orsay στεγάζει έργα που αποτελούν ορόσημα για τη γαλλική ζωγραφική και γλυπτική του 19ου και 20ου αιώνα, ενώ θεωρείται από τα πιο δημοφιλή μουσεία του Παρισιού.