Βράδυ Κυριακής έφτασε και συνήθως ζούμε παρέα μία καταιγιστική περιπέτεια, μία δραματική ιστορία, μία έξυπνη κομεντί. Αν και κάθε ταινία που έχουμε γνωρίσει όλα αυτά τα χρόνια περιστρέφεται πάντα γύρω από κάποιον συγκεκριμένο θεματικό άξονα, συνειδητοποίησα πως δεν σας προσκάλεσα ποτέ να μάθουμε μαζί κάτι παραπάνω για όσα υπάρχουν και συμβαίνουν γύρω μας. Η ώρα φαίνεται πως έφτασε, γι’ αυτό και με αφορμή το γεγονός πως οι Ηνωμένες Πολιτείες “βράζουν” από οργή, σας παρουσιάζω ένα ντοκιμαντέρ που οπωσδήποτε αξίζει την προσοχή μας για να δούμε από πού προκύπτει αυτός ο αναβρασμός που μεταδίδεται και πέρα από τον Ατλαντικό.
Η σκηνοθέτις Ava Du Vernay εξερευνά τη 13η Τροπολογία του Αμερικανικού Συντάγματος η οποία καταργεί τη δουλεία στην Αμερική μετά τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου. Η Τροπολογία αυτή όμως που αρχικό στόχο είχε την απελευθέρωση των Αφρικανών σκλάβων έχει ένα “παραθυράκι”: αναφέρει πως η δουλεία καταργείται “εκτός εάν αυτή είναι τιμωρία για έγκλημα”. Το πρόβλημα λοιπόν ξεκινάει από τότε, καθώς ο έγχρωμος απεικονίζεται ως ο πιο πιθανός να βιάσει τις λευκές γυναίκες, να κλέψει ή να σκοτώσει. Λίγο αργότερα έρχονται οι νόμοι Jim Crow που προωθούσαν το φυλετικό διαχωρισμό, αποκλείοντας στην ουσία τους έγχρωμους από το συγχρωτισμό με τους λευκούς. Ακολουθεί ο πόλεμος ενάντια στα ναρκωτικά αρχής γενομένης από τον τότε Πρόεδρο Richard Nixon κι ο πόλεμος αυτός εξελίσσεται σε πόλεμο κατά της εγκληματικότητας. Στο μεταξύ ο αριθμός των έγχρωμων κρατουμένων στις φυλακές των ΗΠΑ αυξάνεται ραγδαία κι ο αριθμός αυτός θα αντικατοπτρίσει μία νέα μορφή δουλείας…
Αν κι αρχικά η Ava Du Vernay ήθελε να εξερευνήσει την οικονομική εκμετάλλευση εις βάρος των Αφροαμερικανών κρατουμένων, από τις συζητήσεις που είχε με ακαδημαϊκούς, πολιτικούς αλλά και ακτιβιστές αντιλήφθηκε πως έπρεπε να ψάξει πιο βαθιά στο παρελθόν. Τόσο από την αφήγηση όσο κι από τις συνεντεύξεις, ο θεατής αντιλαμβάνεται σύντομα πως η κατάσταση που κυριαρχεί αυτή τη στιγμή στις Ηνωμένες Πολιτείες με το κίνημα “Black Lives Matter” να αποκτά όλο και περισσότερες φωνές, έχει πολύ βαθύτερες ρίζες. Γνωρίζαμε όλοι πως οι Αφροαμερικανοί αισθάνονται ακόμη και σήμερα παρίες εξαιτίας πολιτικοκοινωνικών πεποιθήσεων, αλλά κάθε στιγμή γίνεται όλο και πιο ενδιαφέρων ο τρόπος που αυτές ενσταλάχτηκαν στο μυαλό πολλών ανθρώπων. Θα έλεγε κανείς πως ένας έγχρωμος, είτε πρόκειται για Αφροαμερικανό είτε για Λατίνο, είναι εξαρχής καταδικασμένος να βιώσει έστω μία φορά μία βίαιη αντιπαράθεση με τις αστυνομικές αρχές, ενώ ακόμη κι αν είναι αθώος, το γεγονός πως είναι μειονότητα σε επίπεδο φυλής αλλά και κοινωνικοοικονομικού status σχεδόν τον καταδικάζει.
Χρησιμοποιώντας οπτικοακουστικό υλικό αλλά και παίρνοντας συνεντεύξεις από ανθρώπους που μιλούν πολύ ξεκάθαρα κι εμπεριστατωμένα (η ίσια η ιστορία, άλλωστε, υποστηρίζει όσα λένε) για το τι σημαίνει να έχεις πιο σκούρο δέρμα, η Ava Du Vernay μας ξεναγεί σε ένα ταξίδι στο χρόνο. Κι αυτό το ταξίδι είναι τροφή για σκέψη κι ανά πάσα στιγμή επίκαιρο.
Το “13th” έφτασε μέχρι και τα Oscars κατακτώντας μάλιστα το αγαλματίδιο για το Καλύτερο Ντοκιμαντέρ του 2016. Όμως, ακόμη κι αν δεν αναγνωριζόταν με το Oscar, νομίζω πως το “13th” μπορεί να μας διδάξει πολλά, αρκεί να συνεχίσουμε έχουμε ανοιχτό το μυαλό μας…
Μιλούν στην κάμερα: Michelle Alexander, Cory Booker, Van Jones, Bryan Stevenson, William Jelani Cobb, Angela Davis, Henry Louis GatesJr., Newt Gingrichκ.α.
Photo credits: IMDb
