από τη Μαρία Μάρκου– Ψυχολόγο*
Η Κ. είναι 26 ετών και μένει μαζί με τους γονείς και τον μικρότερο αδερφό της. Αγαπάει πολύ την γραφιστική την οποία έχει σπουδάσει. Ψάχνει καιρό για δουλειά – όχι απαραίτητα ως γραφίστρια – αλλά από τη μία οι καιροί είναι δύσκολοι έτσι κι αλλιώς, από την άλλη η ίδια νιώθει πως για εκείνη οι επιλογές της λιγοστεύουν λόγω της εμφάνισής της.
Η Κ. είναι καστανή, με μακριά ίσια μαλλιά, μεγάλα μάτια και το ύψος της φτάνει στο 1,65. Το πρόβλημά της δεν αφορά αυτά τα χαρακτηριστικά αν και συνήθως η απογοήτευσή της για την εικόνα της τα παίρνει σβάρνα κι αυτά οπότε σπάνια βλέπει κάτι όμορφο πάνω της. Το πρόβλημα της Κ. είναι το βάρος της το οποίο ξεπερνά κατά πολύ το “φυσιολογικό”.
Κι αυτό κάποιες φορές την κάνει να αισθάνεται γενικά αφύσικη, σαν να διαφέρει από τους υπόλοιπους με έναν τρόπο που κανείς δεν μπορεί να της συγχωρήσει γιατί αποκλίνει από το κοινωνικό πρότυπο της ομορφιάς. Έτσι η Κ. συχνά αισθάνεται μόνη της. Και μες στη μοναξιά της πολλές φορές μπερδεύεται και η ίδια και της φταίει γενικά ο εαυτός της και δεν μπορεί να βρει κανένα άλλο χάρισμα πλην της ομορφιάς που να έχει αξία. Ορίζει τη λέξη άτομο με κριτήριο μόνο την εμφάνιση κι έτσι οδηγείται στο να κρίνει – όχι να προσδιορίσει – τον εαυτό της και μάλιστα καταδικαστικά ως “χοντρή”.
Έχοντας βρεθεί λοιπόν ένοχη, η Κ. νιώθει την ανάγκη να ξεσπάσει αυτή την ενοχή και να γεμίσει κάπως το κενό που της δημιουργεί η μοναξιά. Οπότε η Κ. τρώει. Τρώει πολύ και χωρίς να πεινάει κάθε φορά. Μοιάζει με αυτόματη διαδικασία, με συνήθεια…. όπως όταν κάποιοι καπνίζουν το ένα τσιγάρο μετά το άλλο.
Κι όπως συμβαίνει με όλους τους κορεσμούς, έτσι και το φαγητό έχει χάσει κατά πολύ την ικανοποίηση της απόλαυσης μοιάζοντας περισσότερο με επαναλαμβανόμενη συνήθεια. Συνήθεια που παρά το αίσθημα της ασφάλειας (κάνοντας κάτι γνώριμο) δημιουργεί ταυτόχρονα και ανασφάλεια κι ενοχή. Για αυτό και η Κ. αποφεύγει να τρώει μπροστά σε άλλους και όσον αφορά το οικογενειακό περιβάλλον προσπαθεί να κρύβει τα τσιμπολογήματα και τα γεύματα εκτός των βασικών οπότε είτε σηκώνεται τη νύχτα όταν οι άλλοι κοιμούνται είτε άλλες φορές νιώθει περισσότερο ελεύθερη όταν λείπουν από το σπίτι. Μπορεί να’ναι κιόλας, μιας κι έτσι δεν θα ακούσει το γνωστό “πάλι τρως;” με εκείνο το επικριτικό ύφος. Για να αποφεύγει γενικά τις επικρίσεις επίσης λέει ψέματα σχετικά με το φαγητό ή αποκρύπτει πράγματα. Για παράδειγμα, όταν βγαίνει με την παρέα της τρώει πιο λίγο από ό,τι συνήθως. Καμιά φορά σκέφτεται ότι αυτό δεν είναι αναγκαίο αλλά φοβάται το ενδεχόμενο να την επικρίνουν ή να σκεφτούν απαξιωτικά για εκείνη κι έτσι δειλιάζει να το ρισκάρει μιας και δεν αντέχει να εκτεθεί.
Η Κ. έχει δοκιμάσει πολλές δίαιτες κι επίσης έχει σκεφτεί διάφορους τρόπους σωματικής άσκησης που θα ήθελε να ξεκινήσει. Τις περισσότερες φορές έχει καταφέρει να χάσει 5 κιλά αλλά μετά από λίγο παρατάει σιγά – σιγά την διατροφή κι επιστρέφει στις παλιές της συνήθειες περισσότερο απογοητευμένη γιατί ξέρει πως δεν ήταν αρκετά. Αλλά δεν έχει άλλη υπομονή. Άλλωστε είναι πολλά τα χρόνια που έχει την επιθυμία να αλλάξει κι αρχίζει να συμβιβάζεται πως δε θα συμβεί. Όμως βαρέθηκε πια με αυτόν τον εαυτό που συνεχίζει να βλέπει μοναχά σαν χοντρό, ξεχνώντας πως το πρόβλημα είναι το βάρος της. Κατά τα άλλα είναι ο ίδιος άνθρωπος με ή χωρίς το σωματικό περιτύλιγμα.
Η υπερφαγία θεωρείται ως η πιο συνήθης διατροφική διαταραχή όπου εξαιτίας της ανεξέλεγκτης πρόσληψης τροφής το άτομο μπορεί να οδηγηθεί στην παχυσαρκία. Η παχυσαρκία εκτός από τα σωματικά προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει (με συνηθέστερα τα καρδιακά προβλήματα), δυσχεραίνει κυρίως την ψυχική κατάσταση του ατόμου επηρεάζοντας ιδιαιτέρως τον βαθμό αυτοπεποίθησης και την διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης.
Σε αυτό συμβάλλει κατά πολύ και η στάση του κοινωνικού συνόλου που συνήθως περιθωριοποιεί το αποκλίνον από το αισθητά ωραίο. Έτσι έναν παχύσαρκο άνθρωπο μέσα στο λεωφορείο θα τον κοιτάξουν σχεδόν όλοι οι υπόλοιποι επιβάτες και οι περισσότεροι θα σκεφτούν μάλιστα και κάποιο αστείο σχόλιο το οποίο μάλλον θα αποτύχει ως αστείο αλλά θα είναι αρκετό για γελοιοποίηση. Δεν είναι λοιπόν μόνο το ότι ο άλλος είναι διαφορετικός αλλά ότι το ότι αυτό που τον κάνει διαφορετικό είναι και άξιο γελοιοποίησης ή κι εχθρικότητας. Όμως η εμφάνιση δεν είναι κάτι που αξίζει να επιφέρει τέτοια στεγανά μιας και ο άνθρωπος είναι δίκαιο να κρίνεται από το βάρος των πράξεών του και όχι από το σωματικό.
Για την αντιμετώπιση της υπερφαγίας λοιπόν, το άτομο θα το βοηθήσει η ψυχοθεραπεία ώστε να αποκαταστήσει τη σχέση του με το φαγητό εξυγιαίνοντας την αυτοεκτίμησή του κι έτσι να κινητοποιηθεί στο να χάσει βάρος, να το αποφασίσει, να βρει τον κατάλληλο τρόπο και τελικά με υπομονή κι επιμονή να το καταφέρει. Σίγουρα θα το βοηθούσε σε αυτό και μια ευρύτερη στάση αποδοχής κι εκτίμησης ούτως ώστε να έχει να παλέψει μόνο με την αυτο-εκτίμησή του και όχι με την υποτίμηση των άλλων.
Για περισσότερες πληροφορίες για την Μαρία Μάρκου, μπορείτε να διαβάσετε εδώ
Σχετικά άρθρα:
–Μήπως παρουσιάζετε συμπτώματα ψυχαναγκαστικής υπερφαγίας;
–Τί είναι η Υπερφαγία;
