χαρτί

 από την Ανί Κρικοριάν, αριχτέκτων*
Εάν βρεθείτε ποτέ στην Βασιλεία της Ελβετίας, αξίζει να επισκεφθείτε το Μουσείο χαρτιού, γραφής και τυπογραφίας: Basler Papiermühle.

Το γεγονός ότι δεν πρόκειται για ένα συνηθισμένο Μουσείο, το αντιλαμβάνεται αμέσως κανείς με την είσοδο στο κτήριο όπου αυτό στεγάζεται: πρόκειται για έναν εντυπωσιακό παραδοσιακό νερόμυλο παραγωγής χαρτιού, ο οποίος σε μεταφέρει αυτομάτως σε μιαν άλλη εποχή, μιας και σώζεται σχεδόν ακέραιος από τον Μεσαίωνα. Αν και ο νερόμυλος ανακαινίστηκε για τις ανάγκες στέγασης του Μουσείου, το οποίο ξεκίνησε επισήμως την λειτουργία του το έτος 1980, αρκετά από βασικά δομικά στοιχεία του κτηρίου, όπως ο σκελετός του, διατηρήθηκαν αυτούσια.

Η είσοδος του Μουσείου είναι, επί της ουσίας, ένα ζωντανό εργαστήριο, όπου εξελίσσεται, σε καθημερινή βάση, όλη η παραδοσιακή διαδικασία παραγωγής χειροποίητου χαρτιού. Η πρώτη αίσθηση που δημιουργείται στον επισκέπτη είναι ότι βρίσκεται σε ένα “πλυσταριό”: το προσωπικό του Μουσείου, φορώντας γαλότσες και στολές εργασίας, επεξεργάζεται με δεξιοτεχνία μεγάλα λευκά “σεντόνια” από χαρτί, τα οποία εμβαπτίζονται διαρκώς μέσα σε “λεκάνες” επεξεργασίας γεμάτες νερό, ενώ από την οροφή του χώρου κρέμονται κάθε λογής κουρέλια, παλιά υφάσματα και φρεσκοπαραχθέντα χάρτινα φύλλα.

Μετά από την πρώτη εντύπωση, ακολουθώντας έναν εντυπωσιακό συνδυασμό εικόνων και αντικειμένων, ξεδιπλώνεται ένας πλούτος σημαντικών πληροφοριών σχετικά με την εν γένει ιστορία του χαρτιού -αλλά και την ειδικότερη διαδρομή του στην Ελβετία-, καθώς και την ανακάλυψη της γραφής, την εξέλιξη των διαφόρων τεχνικών εκτύπωσης και την πρόοδο της βιβλιοδεσίας. Μεταξύ πολλών άλλων, η έκθεση ενημερώνει τον φιλομαθή επισκέπτη, με έναν έξοχο αναπαραστατικό τρόπο, ότι σχεδόν όλα τα σύγχρονα συστήματα γραφής πηγάζουν από το φοινικικό μοντέλο, το οποίο απλοποίησε την γραπτή έκφραση χωρίς τη χρήση εκατοντάδων συμβόλων, ότι το χαρτί υγείας που σήμερα παράγεται μαζικά, στα τέλη του 19^ου αιώνα θεωρούνταν προϊόν πολυτελείας, καθώς και ότι το μικρότερο βιβλίο στον κόσμο, που περιέχει την προσευχή “Πάτερ ημών” σε επτά διαφορετικές γλώσσες, είναι ιδίου σχεδόν μεγέθους με ένα νόμισμα των πέντε λεπτών…

Αυτό, όμως, που κάνει την επίσκεψη στο Μουσείο Basler Papiermühle μοναδική, σε σχέση με ένα κοινό θεματικό μουσείο, είναι το γεγονός ότι ο επισκέπτης μπορεί να συμμετέχει σε όλα τα στάδια της διαδικασίας παραγωγής, επεξεργασίας και τελικού αποτελέσματος.

Πράγματι, η διαδραστικότητα, είναι ένα στοιχείο που διατρέχει το σύνολο του συγκεκριμένου Μουσείου και χαρακτηρίζει όχι μόνον τον τρόπο που έχουν στηθεί και παρουσιάζονται στο κοινό τα επί μέρους εκθέματα, αλλά, κυρίως, τον τρόπο που λειτουργούν και αλληλεπιδρούν με τον επισκέπτη τα διάφορα τμήματα και εργαστήριά του (παραγωγής χαρτιού, τυπογραφίας, στοιχειοθεσίας, καλλιγραφίας, βιβλιοδεσίας κ.λπ.): ο επισκέπτης δύναται από το να φτιάξει ο ίδιος το δικό του χαρτί, με την καθοδήγηση ασφαλώς του εξειδικευμένου προσωπικού του Μουσείου, έως το να πειραματιστεί με την πολυδαίδαλη και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, από κάθε άποψη, διαδικασία της, ιδιόχειρης και μηχανικής, στοιχειοθεσίας ενός κειμένου!

Έτσι, η “διήγηση” της ιστορίας του χαρτιού λαμβάνει έναν επιπλέον επιτελεστικό χαρακτήρα, με έντονο το χειρωνακτικό στοιχείο. Από αυτή την οπτική, η όλη διαδρομή που ακολουθεί ο επισκέπτης, από την αρχή της έκθεσης μέχρι και την έξοδό του από το Μουσείο, μετατρέπεται σε ένα ταξίδι απίστευτα διασκεδαστικό και ταυτοχρόνως ιδιαιτέρως εκπαιδευτικό.

Tip: Κατά την έξοδό σας μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το πωλητήριο του Μουσείου στο οποίο θα βρείτε μια σειρά από μοναδικά προϊόντα που έχουν παραχθεί στο Μουσείο, καθώς και το συμπαθητικό καφέ του Μουσείου όπου μπορείτε να γευθείτε μια ζεστή ελβετική σοκολάτα ή ένα ελαφρύ γεύμα, υπό τους ήχους του παρακείμενου νερόμυλου.

Photos: Ani Krikorian

* Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε στο προσωπικό blog της Ανί Κρικοριάν

*Η Ανί Κρικοριάν είναι μέλος των  pro.plus.ma arkitektones , για τους οποίους μπορείτε να διαβάσετε  πατώντας εδώ

Επίσης μπορείτε να κάνετε like στη σελίδα τους στο facebook