Βιολογικά το γυναικείο φύλο χαρακτηρίζεται από ένα ζευγάρι χρωμοσωμάτων Χ (ΧΧ) ενώ το ανδρικό από τον συνδυασμό ενός χρωμοσώματος Χ και ενός Υ (ΧΥ). Παρά την προκαθορισμένη βιολογική δομή όμως, επιδημιολογικά 1 άνδρας στους 100.000 και 1 γυναίκα στις 30.000, πάσχουν από την διαταραχή ταυτότητας φύλου. Σύμφωνα με αυτήν, το διεμφυλικό άτομο αισθάνεται έντονη δυσφορία για το φύλο του και επιθυμεί την ένταξή του στο αντίθετο. Αυτό επιτυγχάνεται είτε μέσω της ορμονοθεραπείας (λήψη τεστοστερόνης ή οιστρογόνων αντίστοιχα) είτε με μια εγχείρηση αλλαγής φύλου. Είναι σημαντική η διαφοροποίησή της από την ομοφυλοφιλία η οποία αποτελεί απλώς τη σεξουαλική προτίμηση προς το ίδιο φύλο χωρίς να συνοδεύεται από την αίσθηση του ανήκειν σε ένα ξένο σώμα.
Συνοπτικά, στα παιδιά εκδηλώνεται συνήθως με αποστροφή για τα γεννητικά τους όργανα: έτσι τα αγόρια εκφράζουν αηδία για το πέος και τους όρχεις και επιθυμούν τη εξαφάνισή τους ενώ τα κορίτσια απορρίπτουν την καθιστή θέση ούρησης, ισχυρίζονται ότι έχουν ή θα αποκτήσουν πέος, δεν επιθυμούν να αναπτύξουν στήθος και να εμφανιστεί η έμμηνος ρύση. Και στα δύο φύλα υπάρχει έντονη αποφυγή ή απορριψη των κοινωνικών ρόλων του φύλου τους που αφορούν την ενδυμασία και τα παιχνίδια.
Τα κυριότερα συμπτώματα που αφορούν τους εφήβους και τους ενήλικες είναι:
- σταθερή επιθυμία να ανήκει στο άλλο φύλο
- επιθυμία να ζει ή να αντιμετωπίζεται ως άτομο του άλλου φύλου
- πεποίθηση ότι έχει τα τυπικά χαρακτηριστικά και αντιδράσεις του αντίθετου φύλου
- πεποίθηση ότι γεννήθηκε με λάθος φύλο
- ενασχόληση με τα πρωτογενή ή δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου ώστε να τροποποιηθούν τα σωματικά χαρακτηριστικά του
- έντονη δυσφορία ή μείωση της επαγγελματικής, κοινωνικής ή άλλης σημαντικής λειτουργικότητας του ατόμου
Η παρενδυσία (ενδυμασία με ρούχα του αντίθετου φύλου) αποτελεί μια συχνή συμπεριφορά στους άνδρες διεμφυλικούς σε μια προσπάθεια ικανοποίησης της επιθυμίας τους να ανήκουν στο φύλο της προτίμησής τους. Συχνά αυτό δεν είναι αρκετό, έτσι το άτομο προχωρά στη σωματική του προσαρμογή στο φύλο της αρεσκείας του.
Η ορμονοθεραπεία αποτελεί τη συνηθέστερη επιλογή παρά τους σοβαρούς κινδύνους που επιφυλάσσει (π.χ. καρκίνος). Η εγχείρηση αλλαγής φύλου αποτελεί κι αυτή μια δυνατότητα αλλά – όπως έχει συμβεί σε αρκετές περιπτώσεις – είναι καθοριστική και σε περίπτωση που το άτομο το μετανοιώσει δεν υπάρχει η δυνατότητα επαναφοράς στην αρχική βιολογική κατάσταση. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο ένας χρόνος ψυχοθεραπείας πριν την εγχείρηση (παράλληλα με ορμονοθεραπεία) κατά την οποία αφενός διερευνάται αν η επιθυμία είναι αποτέλεσμα άλλων ψυχικών παθήσεων (με συνηθέστερη τη σχιζοφρένεια) , αφετέρου προετοιμάζεται το άτομο για την επερχόμενη σημαντική αλλαγή. Μαρτυρίες όμως ατόμων που άλλαξαν το φύλο τους, αναφέρουν ότι η ψυχολογική εργασία που γίνεται είναι επιφανής και τυπική και ότι η εγχείρηση αυτή δεν θα έπρεπε να γίνεται έτσι κι αλλιώς.
Εκτός από τα παραπάνω, άλλη δυσκολία είναι η οικονομική μιας και πρόκειται για “θεραπείες” υψηλού κόστους που φυσικά το άτομο οφείλει να καλύψει μόνο του. Επίσης, παρά την σωματική αλλαγή, στην ορμονοθεραπεία το άτομο δεν έχει το νομικό δικαίωμα να αλλάξει τα προσωπικά του στοιχεία (όνομο, φύλο) αν δεν έχει υποστεί ιατρικό επαναπροσδιορισμό φύλου. Ακόμη όμως κι αν προβεί τελικά σε εγχείρηση στερείται άλλων δικαιωμάτων όπως της σύναψης γάμου.
Κλείνοντας, η αίσθηση του ανήκειν σε λάθος σώμα μπορεί να είναι αποπνικτική. Δοκιμάστε να φορέσετε ρούχα που δεν σας αρέσουν, δεν σαν πηγαίνουν και δεν ταιριάζουν με την περίσταση.
Η αμηχανία και η δυσφορία που μπορεί να νιώσετε είναι ένα απειροελάχιστο δείγμα της αίσθησης του εαυτού για ένα διεμφυλικό άτομο. Το να αισθάνεσαι άβολα εγκλωβισμένος στο σώμα σου σε απομακρύνει από την αποδοχή και συνεπώς την αγάπη προς τον εαυτό σου. Οι συνέπειες αυτού είναι ποικίλες: θλίψη, απογοήτευση, θυμός, άγχος κλπ. Τα αποτελέσματα ποικίλουν επίσης: κατάθλιψη, αγχωτικές διαταραχές, εξαρτήσεις από ουσίες κι αλκοόλ κ.ά.
Η βάση όμως είναι κοινή: μη πραγμάτωση του ιδανικού εαυτού. Για να φτάσει λοιπόν κανείς να επιλέξει την σωματική του τροποποίηση σίγουρα έχει περάσει από πολλές δύσκολες στιγμές και καταστάσεις. Όταν καταλήξει στην απόφαση, η ευτυχία φαίνεται να είναι πάλι μακριά: είναι γεγονός ότι τα διεμφυλικά άτομα αντιμετωπίζουν έντονα την περιθωριοποίηση και την κοινωνική απομόνωση. Σε αυτό μπορεί να δώσει ένα χέρι βοηθείας το οικογενειακό περιβάλλον και οι διαπροσωπικές σχέσεις του διεμφυλικού ατόμου μέσω της αποδοχής και της υποστήριξής του. Κάτι που είναι απαραίτητο να συμβαίνει καθώς ένα σοβαρό πρόβλημα που ταλανίζει τα διεμφυλικά άτομα είναι το υψηλό ποσοστό αυτοκτονιών.
Περισσότερες πληροφορίες για την Μαρία Μάρκου, πατήστε εδώ
Περισσότερα άρθρα από την ψυχολόγο μας, Μαρία Μάρκου:
–Σοβαρή νόσος: Οικογένεια & παθόντες, από την Μαρία Μάρκου
–Ομοφυλοφιλία… μία ιστορία από τα παλιά!, από τη Μαρία Μάρκου
–Νέα γυναίκα και single mom, από την Μαρία Μάρκου
–Μαμά 45 ετών και..άνω, από τη Μαρία Μάρκου
–Κρίσεις πανικού; Don’t panic!,από την Μαρία Μάρκου
