Οι γιορτές των Χριστουγέννων είναι μια περίοδος όπου οι άνθρωποι συνηθίζουμε να ανταλλάσσουμε δώρα. Βέβαια, η δοτική μας διάθεση δε θα’ πρεπε να εξαντλείται σε αυτό και την καταναλωτική του διάσταση, αλλά να αναλογιστούμε πως μπορούμε να είμαστε πιο δοτικοί από κάθε άποψη, δίνοντας στους αγαπημένους μας ανθρώπους περισσότερο χρόνο, προσοχή και αγάπη πέρα από συγκεκριμένα υλικά δώρα.
Παρ’ όλα αυτά μιας και είναι αυτή η εποχή του χρόνου σκέφτηκα να δούμε τι γίνεται με την ψυχολογία μας σε σχέση με την ανταλλαγή των δώρων. Όλοι έχουμε πάρει στη ζωή μας δώρα όμορφα και λιγότερο όμορφα, καλόγουστα και κακόγουστα, χρήσιμα και άχρηστα. Και από ότι φαίνεται θυμόμαστε πολύ καλά τα δώρα που έχουμε λάβει και ακόμη περισσότερο τα συναισθήματα που έχουμε νιώσει τις στιγμές που μας τα χάρισαν.
Οι γιορτές είναι μια αρκετά φορτισμένη περίοδος πρακτικά και συναισθηματικά και όλο αυτό το θέμα των δώρων φαίνεται να προσθέτει το δικό του λιθαράκι στην πίεση που αισθανόμαστε. Πόσες φορές έχετε πιάσει τον εαυτό σας να αισθάνεται άγχος στη σκέψη «τι δώρο να πάρω» σε έναν αγαπημένο σας άνθρωπο; Γιατί το να χαρίσουμε ένα δώρο μας βάζει σε μια διαδικασία πίεσης και άγχους; Πώς νιώθουμε την στιγμή που το βάζουμε κάτω από το δέντρο και ακόμη περισσότερο την ώρα που ο άλλος το ξετυλίγει; Πώς νιώθουμε την ώρα που εμείς αντικρίζουμε το δώρο του άλλου;
Τα δώρα μας κάνουν να αισθανόμαστε άγχος γιατί αυτό που προσφέρουμε αλλά και δεχόμαστε δεν είναι απλά ένα δώρο αλλά πολύ περισσότερο ένα σύμβολο.
“Τα δώρα είναι σύμβολα τόσο των σχέσεων όσο και του εαυτού μας. Αποκαλύπτουν τη φύση των συνδέσεων που έχουμε με τους άλλους”.
Αυτός είναι και ο λόγος που θυμόμαστε όλα τα δώρα που έχουμε λάβει – τα «καλά», τα «κακά» και τα «άσχημα». Στο άρθρο του, η «Κοινωνική Ψυχολογία των Δώρων» ο Barry Schwartz γράφει ότι «τα δώρα είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους μεταδίδονται οι εικόνες που οι άλλοι έχουν για εμάς. Βέβαια, το δώρο «δεν αποκαλύπτει απλά την εικόνα που έχει για εμάς το πρόσωπο που μας το δίνει, αλλά εκθέτει ταυτόχρονα τον χαρακτήρα και τον τρόπο σκέψης του».
Ειδικά τα δώρα των Χριστουγέννων μας δημιουργούν μεγαλύτερο άγχος όχι μόνο γιατί είναι αποκαλυπτικά, αλλά και γιατί είναι μια ανταλλαγή. Φοβόμαστε να πάρουμε το «κακό» δώρο όσο και να το δώσουμε, ειδικά όταν πρόκειται για το σύντροφό μας.
Έχει ενδιαφέρον λοιπόν να δούμε, πως επηρεάζουν τα δώρα τις σχέσεις μας, ιδιαίτερα τις αισθηματικές και πως αντιδρούμε σε αυτά οι γυναίκες και οι άνδρες;
Η έρευνα δείχνει ότι τα δύο φύλα βλέπουν τα δώρα διαφορετικά. Ο Jeff Huntsinger, καθηγητής ψυχολογίας στο Loyola University του Chicago και οι συνεργάτες του σε μελέτη τους που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Social Cognition (2008) ερεύνησαν το πώς τα δώρα επηρεάζουν τις σχέσεις.
Στο πλαίσιο της μελέτης οι άνθρωποι, μέσα από μια σειρά πειραμάτων οδηγήθηκαν να πιστέψουν ότι είχαν λάβει ένα «καλό» ή «κακό» δώρο από το σύντροφό τους και μετά να δηλώσουν τις απόψεις τους για το σύντροφο και τη σχέση τους.
Φάνηκε πως ανεξάρτητα από το αν το δώρο ήταν «καλό» ή «κακό», οι γυναίκες πίστευαν πως ο σύντροφός τους ήταν αρκετά όμοιος με εκείνες και ότι ως ζευγάρι θα έμεναν μαζί για πολύ καιρό. Οι άνδρες από την άλλη πλευρά, είχαν μια πιο αρνητική αντίδραση στο «κακό» δώρο και ήταν πιο πιθανό πιστέψουν ότι η σύντροφός τους ήταν αρκετά διαφορετική από εκείνους και να προβλέψουν ότι η σχέση θα έληγε νωρίτερα.
Με άλλα λόγια το «κακό» δώρο έκανε τους άνδρες να «αναθεωρήσουν» τον τρόπο που έβλεπαν τη σχέση ενώ οι γυναίκες έτειναν περισσότερο να «ουδετεροποιήσουν» τη «διαπροσωπική απειλή» που έθετε το «κακό» δώρο. Δεν ήταν διατεθειμένες να αναθεωρήσουν την οπτική τους για τη σχέση. Περιέργως βέβαια, οι γυναίκες δεν ανταποκρίθηκαν ούτε στο «καλό» δώρο» με ιδιαίτερο ενθουσιασμό σχετικά με το τι σήμαινε για τη σχέση.
Σε γενικές γραμμές δηλαδή φαίνεται ότι το δώρο «σημαίνει» περισσότερα για τους άνδρες με την έννοια ότι εξάγουν από αυτό περισσότερα συμπεράσματα για τη συμβατότητα της σχέσης και άρα τη δυνατότητά της να διαρκέσει στο χρόνο. Οι δε γυναίκες τείνουν να «προστατεύουν» τη σχέση, θεωρώντας ότι ακόμη και ένα «κακό» δώρο δεν σημαίνει πολλά αλλά ιδωμένο από την ανάποδη όψη, αυτός είναι ίσως και ο λόγος που και το «καλό» δώρο δεν τις ενθουσιάζει ως προς τη σχέση.
Και μετά λένε ότι οι γυναίκες τα αναλύουμε όλα… εδώ πάντως φάνηκε το αντίθετο. Μια ερμηνεία είναι ότι οι γυναίκες εγείρουμε ψυχολογικές άμυνες και αντιστάσεις σε οτιδήποτε μοιάζει να «απειλεί» την αντίληψη που έχουμε για τη σχέση μας, με άλλα λόγια προτιμάμε να βλέπουμε τα πράγματα πιο «ροζ».
Σίγουρα, ωστόσο χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να καταλήξουμε σε πιο αξιόπιστα ευρήματα αφού δεν πρόκειται παρά για τα αποτελέσματα μιας μόνο μελέτης. Το ενδιαφέρον είναι όπως λέει και ο Huntsinger ότι τα δώρα μπορούν να λειτουργήσουν ως μια ένδειξη ότι κατανοούμε τον άλλο άνθρωπο».
Μετά από τα παραπάνω οι άνδρες ίσως να νιώθετε πιο καθησυχασμένοι… Ό, τι και να της πάρετε, δεν πρόκεται να «ιδρώσει το αυτί της». Τώρα για εσάς κορίτσια, τι να πω… πάλι στα δύσκολα πέσαμε!!
Τέλος πάντων, μην απογοητεύεστε… Η ψυχολογία μπορεί και εδώ να βοηθήσει με καναδυό χρήσιμες συμβουλές. Και η πιο έγκυρη από αυτές είναι:
1) Πάρτε του αυτό που θέλει.
Μπορεί να σας ευχαριστεί η ιδέα του να καταβάλλετε αρκετή σκέψη για να βρείτε ποιο θα ήταν το ιδανικό δώρο για το σύντροφό σας αλλά η έρευνα δείχνει ότι η πεποίθησή μας ότι «η σκέψη είναι που μετράει» είναι μάλλον λανθασμένη.
Έχει βρεθεί ότι μόνο στην περίπτωση που το δώρο δεν αρέσει σε αυτόν που το λαμβάνει, μπαίνει στη διαδικασία να αξιολογήσει την πρόθεσή μας- με την έννοια του ότι «γιατί άραγε του πήραμε ένα τόσο κακό δώρο». (Yan Zhang and Nicholas Epley, 2012, Journal of Experimental Psychology).
Επομένως το να καταβάλλουμε σκέψη σχετικά με το τι θα πάρουμε, είναι κάτι που μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά για εμάς αλλά δεν θα αυξήσει απαραίτητα την εκτίμηση του άλλου για το δώρο.
Σύμφωνα με τoυς ερευνητές «εάν θέλουμε να κάνουμε τον παραλήπτη του δώρου χαρούμενο, έτσι ώστε να νιώθει πραγματικά ευγνώμων, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι του χαρίσουμε αυτό που θέλει».
Τώρα σε ό,τι αφορά τη σκέψη που έχουμε καταβάλλει, είμαστε εμείς οι ίδιοι που έχουμε να αδράξουμε το μεγαλύτερο όφελος, αφού αυτές οι σκέψεις μπορούν να μας κάνουν να νιώσουμε πιο κοντά στον άνθρωπο στον οποίο πρόκειται να χαρίσουμε το δώρο.
2) Χαρίστε μια εμπειρία
Η έρευνα δείχνει ότι οι εμπειρίες μας κάνουν πιο χαρούμενους σε σχέση με τα υλικά αγαθά. Αυτό συμβαίνει γιατί οι άνθρωποι έχουμε την τάση να συνηθίζουμε τα πράγματα που βλέπουμε κάθε μέρα, έτσι που ο αρχικός μας ενθουσιασμός να ξεθωριάζει με την πάροδο του χρόνου. Αντίθετα οι εμπειρίες εξακολουθούν να μας προσφέρουν χαρά καθώς τις ανακαλούμε.
Με αυτόν τον τρόπο, μειώνονται οι πιθανότητες «αποτυχίας» αφού χαρίζοντας στον άλλο μια εμπειρία που είναι κοντά στα ενδιαφέροντα και τις επιθυμίες του, μπορούμε να του δείξουμε πόσο καλά τον γνωρίζουμε.
Όπως και να έχει πάντως το «κλειδί» είναι πάντοτε η σύνδεση με τον άλλο.
Μετά από όλα αυτά, σας εύχομαι καλή τύχη και…
Καλά Χριστούγεννα!
Περισσότερα για την ψυχολόγο Έλενα Καμπισοπούλου μπορείτε να διαβάσετε εδώ
Πηγή: Innersources
Featured image: freepik.com/@gpointstudio