κατανόηση

από τη Φανή Βαγγελάτου–Λογοθεραπεύτρια*
Πιο παλιά, ερευνητές και εκπαιδευτικοί, θεωρούσαν πως η ταυτόχρονη εκμάθηση δύο γλωσσών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη ενός παιδιού, να του δημιουργήσει καθυστερήσεις και προβλήματα. Ωστόσο, τελευταίες έρευνες βασισμένες στις αρχές των επιστημών της εκπαίδευσης, της ψυχολογίας, της λογοθεραπείας και της νευρολογίας, καταδεικνύουν μάλλον το αντίθετο. Υποστηρίζουν πως η διγλωσσία όχι μόνο δεν εμποδίζει την ανάπτυξη του παιδιού, αλλά μπορεί ακόμα και να συμβάλλει θετικά στη γνωστική και νευρολογική εξέλιξή του.

Σύμφωνα με τα νέα δεδομένα, η ταυτόχρονη εκμάθηση δύο γλωσσών από πολύ μικρή ηλικία, ακόμα και από τη γέννηση ενός παιδιού, δεν είναι η ίδια δύσκολη διαδικασία, όπως η μάθηση μιας γλώσσας μετά την ηλικία των 10 ή 12 ετών. Σύμφωνα με τις έρευνες αυτό συμβαίνει γιατί μέχρι εκείνη την ηλικία, ο ανθρώπινος εγκέφαλος χειρίζεται διαφορετικά τη γλώσσα απ’ ότι μετά από αυτή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι νευρωνικές συνάψεις (η δημιουργία των οποίων είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά πληροφοριών στον εγκέφαλο), δημιουργούνται με πολύ γρήγορους ρυθμούς σε μικρή ηλικία, σε αντίθεση με την ηλικία των 10-12 κατά την οποία αυτή η διαδικασία επιβραδύνεται σημαντικά.

Όταν ένα παιδί μαθαίνει ταυτόχρονα δύο γλώσσες, είναι πολύ πιθανό να έχει μικρότερο λεξιλόγιο στην κάθε μία από αυτές σε σύγκριση με αυτό των άλλων παιδιών της ίδιας ηλικίας που μαθαίνουν μόνο μία. Ωστόσο, αν υπολογίζουμε συνολικά τις λέξεις που γνωρίζει και στις δύο γλώσσες, θα δούμε πως είναι μάλλον περισσότερες από αυτές που γνωρίζουν τα παιδιά αντίστοιχης ηλικίας.

Πολλές φορές, παιδάκια που μαθαίνουν να μιλούν ταυτόχρονα δύο γλώσσες (π.χ. ελληνικά-αγγλικά) μπορεί να «πετάξουν» μια αγγλική λέξη σε μια ελληνική πρόταση. Σε αυτήν την περίπτωση δε θα πρέπει να ανησυχούμε πως έχουν αρχίσει να μπερδεύονται. Αυτό που συμβαίνει είναι κάτι απολύτως φυσιολογικό. Η παρατήρηση έχει δείξει πως πολλές οικογένειες που μιλούν δύο γλώσσες μπορεί να κάνουν συχνά ακριβώς το ίδιο. Συχνά οι γονείς «πετούν» μια λέξη από τη μια γλώσσα μέσα σε μια πρόταση, η οποία είναι αποκλειστικά στην άλλη. Όσο τα δίγλωσσα παιδιά θα μεγαλώνουν, θα αναπτύσσουν και την ικανότητα να διαχωρίζουν τις καταστάσεις και να γνωρίζουν πότε και πού να μιλούν τη μια ή την άλλη γλώσσα. Για παράδειγμα, θα ξεχωρίσουν το σχολείο ως χώρο στον οποίο μιλούν ελληνικά, ενώ την επίσκεψη στον παππού και τη γιαγιά ως ευκαιρία για την άλλη γλώσσα (αγγλικά, γαλλικά, αλβανικά, κλπ).

Όταν αξιολογούμε διαταραχές και καθυστερήσεις στο λόγο και την ομιλία, θεραπευτές και εκπαιδευτικοί θα πρέπει να αξιολογούμε το παιδί και στις δύο γλώσσες. Θα πρέπει να γνωρίζουμε τις γνώσεις και τις επιδόσεις του παιδιού και στις δύο γλώσσες τις οποίες μαθαίνει, προκειμένου να έχουμε μια σαφή εικόνα για τυχόν δυσκολίες.

Οι γονείς κυρίως, αλλά και οι δάσκαλοι μπορούν να βοηθήσουν και να υποστηρίξουν ένα παιδί που μαθαίνει ταυτόχρονα δυο γλώσσες. Αυτό μπορεί να γίνει χρησιμοποιώντας χειρονομίες και εκφράσεις μαζί με το γλωσσικό μήνυμα, επαναλαμβάνοντας συχνά καινούργιες λέξεις και φράσεις, τοποθετώντας πάντα μια λέξη και σε πρόταση μετά την επανάληψη, αποφεύγοντας παιχνίδια χωρίς αλληλεπίδραση και διάλογο.

Παρακάτω θα βρείτε μερικές συμβουλές για γονείς που θέλουν να βοηθήσουν το παιδί τους να μάθει ταυτόχρονα δύο γλώσσες:

• Μιλάτε πολύ στο παιδάκι τη δεύτερη γλώσσα (συνήθως αυτή που ακούει λιγότερο από άλλους). Ακόμα και όταν νομίζετε πως είναι πολύ μικρό για να καταλάβει, συνηθίστε να μιλάτε κατά τη διάρκεια της όποιας δραστηριότητας κάνετε
• Μάθετε στο παιδί τραγουδάκια και νανουρίσματα στη δεύτερη γλώσσα
• Αφηγηθείτε παραμύθια και προτρέψτε το παιδί να συμμετάσχει σε αυτά
• Αφηγηθείτε μαζί του δραστηριότητες της ημέρας, τι έκανε στην παιδική χαρά, στο σχολείο, κλπ. Αν η κύρια γλώσσα που χρησιμοποιεί το παιδί κατά τις αφηγήσεις είναι ελληνικά, επαναλάβετε τις λέξεις στη δεύτερη γλώσσα που μαθαίνει
• Σιγουρευτείτε πως το παιδί σας γνωρίζει τα ονόματα και των δύο γλωσσών που χρησιμοποιεί και πως ξέρει ποιο αντιστοιχεί σε καθεμιά
• Πηγαίνετε με το παιδί σε μέρη όπου θα ακούσει και άλλους ανθρώπους να μιλούν τη δεύτερη γλώσσα (κινηματογράφο, θεατρικά, χορωδίες, κλπ.)
• Προσπαθήστε να προτρέψετε το παιδί να κάνει παρέα με παιδιά τα οποία μαθαίνουν και αυτά την ίδια δεύτερη γλώσσα
• Ενημερωθείτε για σχολεία που διδάσκουν τη γλώσσα που μαθαίνει το παιδί σας σα δεύτερη. Τα μαθήματα μπορεί να είναι βοηθητικά
• Ψάξτε να βρείτε παιδικά βιβλία και παιχνίδια στη δεύτερη γλώσσα. Κοιτάξτε σε καταστήματα, στο διαδίκτυο ή ζητήστε βοήθεια από άλλους
• Μην κάνετε πλάκα και μην πειράζετε το παιδί σας για τυχόν λάθη ή αστεία προφορά
• Μη φοβάστε να μιλήσετε σε δημόσιους χώρους τη δεύτερη γλώσσα. Αν σε κάποιους ανθρώπους δεν αρέσει, αυτό είναι δικό τους θέμα προς διαχείριση
• Κάντε το παιδί να αισθανθεί περήφανο και για τη γλώσσα αλλά και για τις επιδόσεις του σε αυτή

*Ως «δεύτερη γλώσσα» ορίσαμε τη γλώσσα η οποία δεν ακούγεται στη χώρα στην οποία μεγαλώνει το παιδί. Για παράδειγμα αν μιλάμε για την Ελλάδα, δεύτερη γλώσσα ορίζουμε οποιαδήποτε εκτός των ελληνικών. Πολλές φορές η «δεύτερη» γλώσσα μπορεί να είναι η μητρική ενός εκ των δυο γονέων.

*Η Φανή Βαγγελάτου είναι Λογοθεραπεύτρια-Ειδ. Παιδαγωγός M.A. Περισσότερες πληροφορίες στο:
www.planitis.eu

από τη Φανή Βαγγελάτου–Λογοθεραπεύτρια*
Πιο παλιά, ερευνητές και εκπαιδευτικοί, θεωρούσαν πως η ταυτόχρονη εκμάθηση δύο γλωσσών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη ενός παιδιού, να του δημιουργήσει καθυστερήσεις και προβλήματα. Ωστόσο, τελευταίες έρευνες βασισμένες στις αρχές των επιστημών της εκπαίδευσης, της ψυχολογίας, της λογοθεραπείας και της νευρολογίας, καταδεικνύουν μάλλον το αντίθετο. Υποστηρίζουν πως η διγλωσσία όχι μόνο δεν εμποδίζει την ανάπτυξη του παιδιού, αλλά μπορεί ακόμα και να συμβάλλει θετικά στη γνωστική και νευρολογική εξέλιξή του.

Σύμφωνα με τα νέα δεδομένα, η ταυτόχρονη εκμάθηση δύο γλωσσών από πολύ μικρή ηλικία, ακόμα και από τη γέννηση ενός παιδιού, δεν είναι η ίδια δύσκολη διαδικασία, όπως η μάθηση μιας γλώσσας μετά την ηλικία των 10 ή 12 ετών. Σύμφωνα με τις έρευνες αυτό συμβαίνει γιατί μέχρι εκείνη την ηλικία, ο ανθρώπινος εγκέφαλος χειρίζεται διαφορετικά τη γλώσσα απ’ ότι μετά από αυτή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι νευρωνικές συνάψεις (η δημιουργία των οποίων είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά πληροφοριών στον εγκέφαλο), δημιουργούνται με πολύ γρήγορους ρυθμούς σε μικρή ηλικία, σε αντίθεση με την ηλικία των 10-12 κατά την οποία αυτή η διαδικασία επιβραδύνεται σημαντικά.

Όταν ένα παιδί μαθαίνει ταυτόχρονα δύο γλώσσες, είναι πολύ πιθανό να έχει μικρότερο λεξιλόγιο στην κάθε μία από αυτές σε σύγκριση με αυτό των άλλων παιδιών της ίδιας ηλικίας που μαθαίνουν μόνο μία. Ωστόσο, αν υπολογίζουμε συνολικά τις λέξεις που γνωρίζει και στις δύο γλώσσες, θα δούμε πως είναι μάλλον περισσότερες από αυτές που γνωρίζουν τα παιδιά αντίστοιχης ηλικίας.

Πολλές φορές, παιδάκια που μαθαίνουν να μιλούν ταυτόχρονα δύο γλώσσες (π.χ. ελληνικά-αγγλικά) μπορεί να «πετάξουν» μια αγγλική λέξη σε μια ελληνική πρόταση. Σε αυτήν την περίπτωση δε θα πρέπει να ανησυχούμε πως έχουν αρχίσει να μπερδεύονται. Αυτό που συμβαίνει είναι κάτι απολύτως φυσιολογικό. Η παρατήρηση έχει δείξει πως πολλές οικογένειες που μιλούν δύο γλώσσες μπορεί να κάνουν συχνά ακριβώς το ίδιο. Συχνά οι γονείς «πετούν» μια λέξη από τη μια γλώσσα μέσα σε μια πρόταση, η οποία είναι αποκλειστικά στην άλλη. Όσο τα δίγλωσσα παιδιά θα μεγαλώνουν, θα αναπτύσσουν και την ικανότητα να διαχωρίζουν τις καταστάσεις και να γνωρίζουν πότε και πού να μιλούν τη μια ή την άλλη γλώσσα. Για παράδειγμα, θα ξεχωρίσουν το σχολείο ως χώρο στον οποίο μιλούν ελληνικά, ενώ την επίσκεψη στον παππού και τη γιαγιά ως ευκαιρία για την άλλη γλώσσα (αγγλικά, γαλλικά, αλβανικά, κλπ).

Όταν αξιολογούμε διαταραχές και καθυστερήσεις στο λόγο και την ομιλία, θεραπευτές και εκπαιδευτικοί θα πρέπει να αξιολογούμε το παιδί και στις δύο γλώσσες. Θα πρέπει να γνωρίζουμε τις γνώσεις και τις επιδόσεις του παιδιού και στις δύο γλώσσες τις οποίες μαθαίνει, προκειμένου να έχουμε μια σαφή εικόνα για τυχόν δυσκολίες.

Οι γονείς κυρίως, αλλά και οι δάσκαλοι μπορούν να βοηθήσουν και να υποστηρίξουν ένα παιδί που μαθαίνει ταυτόχρονα δυο γλώσσες. Αυτό μπορεί να γίνει χρησιμοποιώντας χειρονομίες και εκφράσεις μαζί με το γλωσσικό μήνυμα, επαναλαμβάνοντας συχνά καινούργιες λέξεις και φράσεις, τοποθετώντας πάντα μια λέξη και σε πρόταση μετά την επανάληψη, αποφεύγοντας παιχνίδια χωρίς αλληλεπίδραση και διάλογο.

Παρακάτω θα βρείτε μερικές συμβουλές για γονείς που θέλουν να βοηθήσουν το παιδί τους να μάθει ταυτόχρονα δύο γλώσσες:

• Μιλάτε πολύ στο παιδάκι τη δεύτερη γλώσσα (συνήθως αυτή που ακούει λιγότερο από άλλους). Ακόμα και όταν νομίζετε πως είναι πολύ μικρό για να καταλάβει, συνηθίστε να μιλάτε κατά τη διάρκεια της όποιας δραστηριότητας κάνετε
• Μάθετε στο παιδί τραγουδάκια και νανουρίσματα στη δεύτερη γλώσσα
• Αφηγηθείτε παραμύθια και προτρέψτε το παιδί να συμμετάσχει σε αυτά
• Αφηγηθείτε μαζί του δραστηριότητες της ημέρας, τι έκανε στην παιδική χαρά, στο σχολείο, κλπ. Αν η κύρια γλώσσα που χρησιμοποιεί το παιδί κατά τις αφηγήσεις είναι ελληνικά, επαναλάβετε τις λέξεις στη δεύτερη γλώσσα που μαθαίνει
• Σιγουρευτείτε πως το παιδί σας γνωρίζει τα ονόματα και των δύο γλωσσών που χρησιμοποιεί και πως ξέρει ποιο αντιστοιχεί σε καθεμιά
• Πηγαίνετε με το παιδί σε μέρη όπου θα ακούσει και άλλους ανθρώπους να μιλούν τη δεύτερη γλώσσα (κινηματογράφο, θεατρικά, χορωδίες, κλπ.)
• Προσπαθήστε να προτρέψετε το παιδί να κάνει παρέα με παιδιά τα οποία μαθαίνουν και αυτά την ίδια δεύτερη γλώσσα
• Ενημερωθείτε για σχολεία που διδάσκουν τη γλώσσα που μαθαίνει το παιδί σας σα δεύτερη. Τα μαθήματα μπορεί να είναι βοηθητικά
• Ψάξτε να βρείτε παιδικά βιβλία και παιχνίδια στη δεύτερη γλώσσα. Κοιτάξτε σε καταστήματα, στο διαδίκτυο ή ζητήστε βοήθεια από άλλους
• Μην κάνετε πλάκα και μην πειράζετε το παιδί σας για τυχόν λάθη ή αστεία προφορά
• Μη φοβάστε να μιλήσετε σε δημόσιους χώρους τη δεύτερη γλώσσα. Αν σε κάποιους ανθρώπους δεν αρέσει, αυτό είναι δικό τους θέμα προς διαχείριση
• Κάντε το παιδί να αισθανθεί περήφανο και για τη γλώσσα αλλά και για τις επιδόσεις του σε αυτή

*Ως «δεύτερη γλώσσα» ορίσαμε τη γλώσσα η οποία δεν ακούγεται στη χώρα στην οποία μεγαλώνει το παιδί. Για παράδειγμα αν μιλάμε για την Ελλάδα, δεύτερη γλώσσα ορίζουμε οποιαδήποτε εκτός των ελληνικών. Πολλές φορές η «δεύτερη» γλώσσα μπορεί να είναι η μητρική ενός εκ των δυο γονέων.

*Η Φανή Βαγγελάτου είναι Λογοθεραπεύτρια-Ειδ. Παιδαγωγός M.A. Περισσότερες πληροφορίες στο:
www.planitis.eu ή εδώ

undefined
από τη Φανή Βαγγελάτου-Λογοθεραπεύτρια*

Ο όρος ειδικές μαθησιακές δυσκολίες χρησιμοποιείται για να καλύψει μια σειρά δυσκολιών που συνδέονται με τη μάθηση. Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν τον όρο αυτό ως συνώνυμο της δυσλεξίας όμως στη πραγματικότητα, η δυσλεξία είναι μία μόνο από τις ειδικές μαθησιακές δυσκολίες.

Για να το εξηγήσουμε πιο απλά, ο όρος «ειδική μαθησιακή δυσκολία» χρησιμοποιείται για να περιγράψει εγγενείς διαταραχές οι οποίες δυσκολεύουν τη μαθησιακή διαδικασία. Αυτές οι διαταραχές μπορεί να αφορούν σε ένα μόνο γνωστικό ή λειτουργικό τομέα ή περισσότερους. Για παράδειγμα, η δυσγραφία αναφέρεται στη δυσκολία συντονισμού των κινήσεων που απαιτούνται για τη γραφή ενώ η δυσλεξία περιλαμβάνει ελλείμματα σε πολλές γνωστικές και λειτουργικές δυσκολίες, όπως η μνήμη, η ακουστική και οπτική επεξεργασία, ο προσανατολισμός το χώρο και το χρόνο κ.α.

Συνοψίζοντας λοιπόν, όταν μιλάμε για ειδικές μαθησιακές δυσκολίες μιλάμε για γνωστικά και λειτουργικά ελλείμματα με τα οποία κάποιος έχει γεννηθεί και δυσκολεύουν το άτομα αυτό στη διαδικασία μάθησης.
Συχνά, τα ίδια συμπτώματα των ειδ. Μαθ. Δυσκολιών (λάθη στο γραπτό λόγο, δυσκολία στην έκφραση, συναισθηματικές δυσκολίες κλπ) συναντάμε και στην περίπτωση των γενικευμένων μαθησιακών δυσκολιών.

[quote_right]Ουσιαστικά, είναι ένας ορισμός «ομπρέλα» κάτω από την οποία μπαίνουν δυσκολίες όπως η δυσλεξία που προαναφέραμε, η δυσγραφία, η δυσπραξία, η δυσαριθμισία, η δυσορθογραφία, η ελλειμματική προσοχή και υπερκινητικότητα, ακόμα και ο αυτισμός.[/quote_right]

Η διαφορά μεταξύ ειδικών και γενικευμένων μαθ. Δυσκολιών είναι απλή. Στη δεύτερη περίπτωση το άτομο εμφανίζει δυσκολίες στη μάθηση ως δευτερογενές σύμπτωμα εξαιτίας κάποιας άλλης δυσκολίας ή ήδη υπάρχουσας διαταραχής.
Ένα εύκολο και συχνό παράδειγμα είναι η περίπτωση μαθ. Δυσκολιών εξαιτίας οικογενειακού ή εκπαιδευτικού περιβάλλοντος ( η οικογένεια ή το σχολείο/ο δάσκαλος δε βοηθούν και δεν υποστηρίζουν το μαθητή κατά την εκπαιδευτική διαδικασία). Στη περίπτωση αυτή, ο μαθητής εμφανίζει χαμηλές επιδόσεις στο σχολείο, χωρίς όμως να έχουμε διάγνωση δυσλεξίας, δυσορθογραφίας ή άλλης εγγενούς διαταραχής. Αντίστοιχα, μπορούμε να διαπιστώσουμε δυσκολία επικοινωνίας και κοινωνικής συναναστροφής σε ένα νήπιο που δεν έχει βγει ποτέ του από το οικογενειακό περιβάλλον, χωρίς όμως τη διάγνωση διαταραχής αυτιστικού φάσματος.

Και οι δύο κατηγορίες μαθησιακών δυσκολιών έχουν το ίδιο αποτέλεσμα στη μαθησιακή πορεία ενός ατόμου και γι’ αυτό η έγκαιρη διάγνωσή τους είναι ιδιαίτερα σημαντική. Πολύ σημαντική επίσης είναι η ψυχολογική στήριξη αυτών καθώς πολλές φορές έχουν βιώσει επανειλημμένα την αποτυχία μέσα στην τάξη, καθώς και της οικογένειάς τους η οποία μπορεί να έχει «χρεωθεί» τη δυσκολία ή ακόμα και την αποτυχία του παιδιού ή ακόμα κάποιο άλλο μέλος να αντιμετώπιζε/αντιμετωπίζει παρόμοιες δυσκολίες. Τέλος, δε θα πρέπει να ξεχνάμε τη συνεργασία με το δάσκαλο της τάξης, καθώς οποιοδήποτε εξατομικευμένο, ειδικό, μαθησιακό πρόγραμμα δε μπορεί να θεωρηθεί απολύτως επιτυχημένο αν δε βρίσκει εφαρμογή στο καθημερινό σχολικό περιβάλλον του μαθητή.

Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε πως δεν υπάρχει «θεραπεία»!!! Μιλάμε για προγράμματα παρέμβασης τα οποία μαθαίνουν το μαθητή να διαχειρίζεται τις δυσκολίες του και να αναπτύσσει εναλλακτικούς τρόπους μάθησης σύμφωνα με τις ικανότητές του, καθώς και να καλλιεργεί δεξιότητες στις οποίες δυσκολεύεται με διαφορετικό ρυθμό και τεχνικές.

*Η Φανή Βαγγελάτου είναι Λογοθεραπεύτρια-Ειδ. Παιδαγωγός M.A.
Περισσότερες πληροφορίες στο:
www.planitis.eu