κριτική

Το πολυαναμενόμενο δωδεκαετές project του σκηνοθέτη Richard Linklater ξεκίνησε το 2002 ώστε να ολοκληρωθεί φέτος. Καταχειροκροτήθηκε στις πρεμιέρες του αποκτώντας θερμότατα σχόλια από τους κριτικούς και απέσπασε το βραβείο σκηνοθεσίας στο φεστιβάλ Βερολίνου. Μετά την ταινία του “Πριν τα μεσάνυχτα” ο 53χρόνος σκηνοθέτης εμφανίζεται τολμηρότερος και αναπτύσσοντας την υπομονή του δημιούργησε ένα κινηματογραφικό έργο μέσα από ερμηνείες δωδεκαετίας, ωριμάζοντας και ο ίδιος.

Πρόκειται για μία ταινία που θυμίζει ντοκιμαντέρ γυρίζοντας με τους ίδιους ηθοποιούς «μια μικρού μήκους ταινία κάθε χρόνο την τελευταία δωδεκαετία» όπως σημειώνει ο σκηνοθέτης. Σκοπός να δούμε την ζωή των χαρακτήρων του έργου να μεγαλώνουν επικεντρώνοντας στον Μέισον (Έλαρ Κολτρέιν) ο οποίος κρατά τον βασικό ρόλο στο φιλμ που θα τον παρακολουθούμε από τα 6 του ως την ηλικία των 18 χρονών.

Η ιδέα ξεκίνησε το 2002 όταν ο σκηνοθέτης ρώτησε τους πρωταγωνιστές της ταινίας “τι κάνετε για τα επόμενα 12 χρόνια;“. Οι τέσσερις ηθοποιοί ο Ίθαν Χόκ (πατέρας), Πατρίσια Αρκέτ (μητέρα), η Λορελέι Λινκλέιτερ (κόρη του σκηνοθέτη) που υποδύεται την κόρη και ο χαρισματικός Έλαρ Κολτρέιν (γιος) δέχτηκαν χωρίς να υπογράψουν συμβόλαια καθώς στην Αμερική απαγορεύεται νομικά να δεσμεύσεις ηθοποιούς και συνεργείο σε μια συμφωνία που θα διαρκέσει περισσότερο από 7 χρόνια. Τους ζήτησε μία βδομάδα γυρισμάτων για κάθε χρόνο – ανάμεσα σε αυτό το διάστημα- χωρίς να τους δώσει κάποιους κανόνες. Ο Λικνλέιτερ συνεχίζει ακούραστα να επιδεικνύει το πρωτότυπο ταλέντο του σε αυτή την νέα ταινία που χρειάστηκε την εμπιστοσύνη των πρωταγωνιστών στην συνεργασία για να δομήσει μια ιστορία ζωής.

Το «Boyhood» είναι μία ταινία ακριβώς αυτό που λέει η λέξη “Μεγαλώνοντας” που μας παρουσιάζει τι συμβαίνει στην ζωή ενός 6 χρόνου μέχρι την ενηλικίωσή του, στα 18. Μεγαλώνουν οι ίδιοι ηθοποιοί και αποτυπώνεται στην κάμερα το πέρασμα του χρόνου στις ζωές και στα ίδια τους τα πρόσωπα που αλλάζουν αληθινά και διαμορφώνονται εξωτερικά κι εσωτερικά. Οι εναλλαγές σε μυούν σε ένα παράξενο σενάριο χρόνου που μαθαίνεις τους χαρακτήρες και τους κατανοείς για τις επιλογές και τις αντιδράσεις τους. Οι επιλεγμένες στιγμές που αναδεικνύονται ενώπιον της κάμερας απο την ζωή τους είναι εκείνες που τους καθορίζουν.

Παρουσιάζει την καθημερινότητα των μελών μιας μεσοαστικής οικογένειας του Τέξας που παρακολουθούμε τους τέσσερις βασικούς χαρακτήρες το πως επιλέγουν, ζουν, αισθάνονται και μεγαλώνουν σε 12 χρόνια. Μία γυναίκα χωρισμένη με 2 παιδιά (γιό και κόρη), πασχίζει να τα μεγαλώσει όσο γίνεται καλύτερα που για να το καταφέρει συνεχίζει τις σπουδές της, μετακομίζει από πόλη σε πόλη, από σπίτι σε σπίτι, κάνοντας λανθασμένες επιλογές σε γάμους που χωρίς να εγκαταλείπει, ξαναστήνοντας κάθε φορά την ζωή τους από την αρχή. Ανά διαστήματα παρουσιάζεται ο “άστατος” αλλά αγαπητός πατέρας των παιδιών που προσπαθεί να στεριώσει προσωπικά και να κάνει τις σωστές επιλογές αλλά και να αποκαταστήσει τον ρόλο του χωρισμένου πατέρα. Το εντυπωσιακό είναι ότι όλες τις παραπάνω στιγμές των “μεγάλων” τις παρακολουθούμε με έναν πολυμήχανο τρόπο σκηνοθετικά μέσα από την ενηλικίωση του μικρού γιου.

Παρασύρεσαι μέσα στην ιστορία και τα όνειρα ενός έφηβου αλλά και τα “όνειρα” για την καλύτερη επιβίωση της μητέρας και των άλλων χαρακτήρων που μπορεί να πιάσεις τον εαυτό σου να έχει αγωνία όταν φτάνει στα 18 του χρόνια, αν ο Μέισον θα έχει μία καλή ζωή και οι υπόλοιποι χαρακτήρες να βρουν το λιμάνι της ευτυχίας τους.

Μεστή αλλά με ενδιαφέροντες διαλόγους σε σχέση με τα γεγονότα και τις ψυχοσύνθεσεις των χαρακτήρων, χωρίς βαθυστόχαστες φράσεις πετυχαίνει να αφηγηθεί την εσωτερική φιλοσοφική αναζήτηση για τον αυτοπροσδιορισμό. Φωτίζονται οι εμπειρίες που αποκτά η κάθε προσωπικότητα και παρουσιάζεται με μεγάλο ενδιαφέρον στο πρόσωπό τους αλλά και στις μετέπειτα επιλογές τους.

Ο Λικνλέιτερ με ομαλή ροή μας δίνει ένα μοντάζ που εμφανίζει το πέρασμα του χρόνου στις αλλαγές που επιφέρει στην καθημερινότητας τους. Λεπτομέρειες στις σκηνές που σε οδηγούν στο μέλλον, ακούγοντας στην αρχή τραγούδια κάντρι και έπειτα μοντέρνα ροκ, οι κουβέντες αρχικά να είναι για το ποιος είναι ο κολλητός στο δημοτικό ενώ ύστερα στο πως γίνεται το σεξ, να παίζουν τα πρώτα videogames ενώ αργότερα χρησιμοποιούν Wii games, μικρές πινελιές στην καθημερινότητα που μαρτυρούν την εξέλιξη. Τεχνολογικά η δημιουργία της ταινίας “μεγαλώνει” κι αυτή παράλληλα με το σενάριο καθώς ξεκίνησε να γυρίζεται με φιλμ και τελείωσε ψηφιακά.

Διαρκεί κάτι λιγότερο από 3 ώρες (163 λεπτά) αλλά τα χρώματα, τα τοπία που πλαισιώνουν τους χαρακτήρες και οι μικρές ανθρώπινες στιγμές με τις μεγάλες συναισθηματικές αποφάσεις κρατάνε την προσοχή μας. Κατά την διάρκεια μεγαλώνει και το ενδιαφέρον μας για αυτούς τους ανθρώπους, ξεχνώντας ίσως σε κάποια σημεία ότι πρόκειται για ένα ψεύτικο σενάριο. Κρατώντας και σε αυτή την ταινία ο σκηνοθέτης το ρομαντικό του στοιχείο αναδεικνύει πρόσωπα και περιστατικά χωρίς παρατραβηγμένες στιγμές βρίσκοντας μία ισορροπία που το αποδίδει στο μοντάζ.

Η κάμερα πετυχαίνει να είναι απλά το μέσο που επικοινωνεί και καταγράφει τα όσα ζουν οι χαρακτήρες βάζοντας στο στόχαστρο την αποτύπωση της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Χωρίς υπερβολές, χωρίς εφέ αλλά μέσα από εικόνες που δείχνουν τους ηθοποιούς να ακολουθούν το χρόνο και οι αλλαγές να διαδέχονται η μία την άλλη συνθέτουν όλα μαζί ένα θέαμα πρωτότυπο. Ενσωματώνει φυσικά ο Λικνλέιτερ ανάμεσα στις στιγμές του κεντρικού ήρωα τις ιδιαιτερότητες του Τέξας ως προς τις παραδοσιακές αντιλήψεις του τόπου, την φανατική τους διάθεση για την ψήφο προς τους Ρεπουμπλικάνους, την οπλοκατοχή ως παραδοσιακή “κληρονομιά” και την ανάγκη τους για θρησκευτικές αντιλήψεις. Τα άσχημα συμβάντα δεν λείπουν όπως και στην ζωή, με το ταλέντο του σκηνοθέτη να αναγνωρίζεται γιατί κατόρθωσε να βρει τον ακριβή ρυθμό γεγονότων και ατμόσφαιρας ανάμεσα στο χρόνο με τις ιστορίες, στο τέλος η ταινία μοιάζει σαν να αντικαθιστάται στο μυαλό μας από ένα υποθετικό ντοκουμέντο αληθινής ζωής.

Δικαίως ο Ρίτσαρντ Λικνλέιτερ είναι ένας από τους σπουδαιότερους σύγχρονους σκηνοθέτες του ανεξάρτητου σινεμά και σίγουρα αυτή η ταινία του αποτελεί ένα βήμα στην 7η Τέχνη καθώς εξερευνά τον χρόνο σε σχέση με το πως “ζυμώνει” τους ανθρώπους με ένα τελείως διαφορετικό τρόπο κινηματογραφικά ως τώρα.

Δεν είναι η ταινία με έντονες κορυφώσεις, ούτε με πλοκή μυστηρίου και ίσως αυτός είναι και ο λόγος που αγαπήθηκε ως τώρα γιατί επικεντρώνεται στις στιγμές και τις λεπτομέρειες ενός οικείου σεναρίου. Έχει περικλείσει 12 χρόνια με περίτεχνη σκηνοθεσία που βλέπεις την “αλήθεια” να καταγράφεται χωρίς πολύπλοκους και τραβηγμένους συναισθηματισμούς, με το ενδιαφέρον που σου προκαλεί να είναι αυθεντικό.

Σας προτείνουμε να την δείτε γιατί είναι ένα πρωτότυπο εγχείρημα που το χαρακτήρισαν οι κριτικοί “αριστούργημα” αλλά και για την ιστορία που πετυχαίνει να είναι ανθρώπινα ρεαλιστική. Ο Λικνλέιτερ με το δικό του σκηνοθετικό τρόπο παρουσιάζει το βασικό ερώτημα όλων μας καθώς μεγαλώνουμε “ποιος είναι ο ρόλος μας στο κόσμο;”

Το «Boyhood» θα μπορείτε να το παρακολουθήσετε από την Πέμπτη 11/9 στις κινηματογραφικές αίθουσες από την UIP και περιμένουμε τα σχόλια σας.

Την ταινία την παρακολουθήσαμε στον κινηματογράφο “Δαναό” που το οργάνωσε η UIP και παρουσίασε το Flix.

Δείτε το βίντεο από τον σκηνοθέτη που ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση του Flix και έστειλε ένα βίντεο-χαιρετισμό στο ελληνικό κοινό:

Περισσότερες πληροφορίες για τη Νιόβη Αναζίκου, μπορείτε να διαβάσετε εδώ