Ο έρωτας έχει υπάρξει έμπνευση, δημιουργία, επανάσταση αλλά επίσης και πρόβλημα, εξάρτηση, αδιέξοδο. Αυτή η πολυποίκιλη ενσυναίσθησή του καθώς και η έντασή του είναι που έκαναν την ανθρωπότητα να ασχολείται διαχρονικά και να αναρωτιέται φιλοσοφικά, καλλιτεχνικά, κοινωνιολογικά, ψυχολογικά και τελευταία και επιστημονικά σχετικά με τη φύση του έρωτα.
Σύμφωνα με τα επιστημονικά ευρήματα λοιπόν ο έρωτας είναι χημική υπόθεση που εξελίσσεται σε 3 στάδια:
1ο Στάδιο:
Πρόκειται για την αρχική έλξη που νιώθει κανείς για ένα πρόσωπο που επιλέγει ανάμεσα σε τόσα άλλα. Χημικά μόρια, οι φερεμόνες, διεισδύουν στον εγκέφαλο μέσω του οσφρητικού συστήματος με αποτέλεσμα να ενεργοποιείται η έκκριση των αναπαραγωγικών ορμονών (οιστρογόνα, τεστοστερόνη) καθιστώντας το συγκεκριμένο πρόσωπο ελκυστικό. Στην αντίληψη της ελκυστικότητας παίζουν επίσης ρόλο κι άλλα αισθητήρια μηνύματα όπως το άγγιγμα, η φωνή και η μυρωδιά.
2ο Στάδιο:
Αφού δημιουργηθεί η πρώτη έλξη και γίνει η επιλογή, τότε αρχίζει να εκκρίνεται η ντοπαμίνη. Πρόκειται για την χημική ουσία που συνδέεται με την άκρατη ευχαρίστηση για αυτό και παράγεται με τη σεξουαλική δραστηριότητα καθώς και με την λήψη ουσιών. Μελέτες μάλιστα μέσω της καταγραφής της εγκεφαλικής δραστηριότητας έχουν δείξει ότι ο έρωτας μοιάζει με τον εθισμό στα ναρκωτικά καθώς συνδέει την απόλαυση με το πρόσωπο αγάπης και το αποδίδει μόνο σε αυτό. Όπως γίνεται και με τον εθισμό δηλαδή όπου η ευχαρίστηση προέρχεται μοναχά από το εξαρτησιογόνο ερέθισμα. Έτσι έχοντας εστιάσει αποκλειστικά στο ελκυστικό πρόσωπο, ο ερωτευμένος βρίσκεται στην φάση της εκρηκτικής τρέλας και λαχτάρας για τον άλλον.
3ο Στάδιο:
Το τελικό στάδιο συνδέεται με την αναπαραγωγή όπου μετά την προηγούμενη έκρηξη επέρχεται η ηρεμία και η γαλήνη με την έκκριση δύο ορμονών που θεωρείται ότι αφορούν τις κοινωνικές σχέσεις: η ωκυτοκίνη και η αγγειοπρεσσίνη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη σύναψη της ερωτικής σχέσης και την ανάπτυξη της συντροφικότητας μεταξύ των δύο ερωτευμένων.
Η επιστημονική εξήγηση απέχει πολύ από τον καλλιτεχνικό ρομαντισμό περί έρωτα ή τον πνευματικό στοχασμό για τη φύση του. Ίσως κάποιοι να φοβούνται ότι χαλάει έτσι και η μαγεία του. Στην πραγματικότητα πρόκειται μονάχα για την ενδιαφέρουσα επεξήγηση αφενός του μηχανισμού του έρωτα, αφετέρου του βιολογικού σκοπού του που είναι το ζευγάρωμα και η αναπαραγωγή του είδους. Η υποκειμενική αίσθηση του έρωτα δεν παύει να υφίσταται και ταυτόχρονα να διαφοροποιεί τον τρόπο που ο κάθε ανθρώπος τον αισθάνεται. Και σύμφωνα με αυτόν τον τρόπο να διαφοροποιείται και η αντίληψη του καθενός για το τι είναι έρωτας τελικά και ανάλογη με την απάντηση να είναι και η θέση που καταλαμβάνει στην ζωή του.
Στον χώρο της ψυχολογίας πολλές φορές ο έρωτας αποκαλύπτεται και τελικά ανακαλύπτεται ως προσδοκία ή εξάρτηση.
Συχνά, ερωτευόμαστε κάποιον και δεν βλέπουμε ποιος πραγματικά είναι αλλά βλέπουμε μόνο αυτό που εμείς προσδοκούμε ότι είναι με αφορμή την σωματική ελκυστικότητα ή και το πνευματικό ενδιαφέρον που κάποια χαρακτηριστικά του μας προκάλεσαν.
Έτσι ενώ στην αρχή τα πράγματα είναι ακόμα όμορφα και μαγικά (ίσως να ευθύνεται για αυτό η έκκριση της ντοπαμίνης που αναφέραμε, ίσως πάλι να ευθύνεται το αρχικό ενδιαφέρον που είναι ακόμη υψηλό), στην πορεία τα πράγματα ηρεμούν και ξεκαθαρίζουν δείχνοντας ότι τελικά ο άλλος δεν είναι αυτό που φανταστήκαμε. Συγκρούσεις, διαφωνίες και καυγάδες γιατί “δεν το περίμενα αυτό από εσένα”, “δεν είσαι αυτός/ή που νόμιζα”, “έχεις αλλάξει” κλπ. δεν βοηθούν την κατάσταση. Καλό είναι είτε να ενδιαφερθείς να γνωρίσεις ποιος είναι τελικά αυτός ο άνθρωπος και πού ξέρεις, ίσως να εκπλαγείς ευχάριστα. Είτε αν δεν σε ενδιαφέρει κάτι τέτοιο, τότε να κάνεις την απογοήτευση απόφαση, να χωρίσεις και με πιο συνειδητά κριτήρια να επιλέξεις τον επόμενο σύντροφο.
Σε ό,τι αφορά την εξάρτηση, πέρα από τα επιστημονικά ευρήματα για την ομοιότητα με τον εθισμό σε ουσίες, είναι γνωστή και η κατάσταση της ψυχολογικής εξάρτησης από τον σύντροφο. Ο οποίος δεν γίνεται έτσι αντικείμενο αγάπης αλλά ο εθιστικός πυρήνας γύρω από τον οποίο χτίζεται η καθημερινότητα του άλλου. Κάτι τέτοιο καμία σχέση δεν έχει με την αφοσίωση αλλά μοιάζει περισσότερο με ένα είδος συναισθηματικής δυσλειτουργίας καθώς έτσι το άτομο όχι μόνο δεν απολαμβάνει τον έρωτα αλλά αντιθέτως το άλλο πρόσωπο του γίνεται επιτακτικά αναγκαίο προκειμένου να νιώσει οποιαδήποτε ευχαρίστηση. Καταλήγει να χάνει τον έλεγχο των επιθυμιών του και της ικανοποίησής τους. Χάνει λοιπόν ένα κομμάτι της αυτονομίας του καθώς άλλο πράγμα είναι η επιλογή κάποιου για να πραγματώσουμε την επιθυμία μας και άλλο πράγμα η αναγκαιότητα του για την πραγμάτωσή της. Προκειμένου να αλλάξουν τα πράγματα και να έρθει η αυτοεξάρτηση το άτομο καλό θα είναι να διεκδικήσει την αυτονομία του μέσω της αυτογνωσίας και της αναδιαμόρφωσης της αυτοεκτίμησής του. Αλλιώς κινδυνεύει είτε να μείνει μόνο καθώς η εξάρτηση είναι καταπιεστική και δεν θα την αντέχει ο εκάστοτε σύντροφος είτε να συνάψει μια σχέση που σε βάθος χρόνος θα φθείρεται και θα αρρωσταίνει.
Ο έρωτας είναι σίγουρα μια χημική διεργασία αφού η βιολογία είναι βασικό στοιχείο της ύπαρξής μας. Ο έρωτας όμως δεν παύει να είναι μία από τις λίγες εύφορες καταστάσεις που μοιάζει πάντα μοναδική και κάνει το άτομο να αισθάνεται επίσης μοναδικό εξαιτίας αυτού του “εμείς” που έχει δημιουργηθεί.
Συχνά όταν το “εμείς” διαλύεται τότε το “εγώ” νιώθει τόσο μόνο χωρίς εκείνο το “εσύ”. Και οι δύο καταστάσεις έχουν εμπνεύσει ανά καιρούς καλλιτέχνες και φιλοσόφους με αποτέλεσμα τη γέννηση σημαντικών πολιτισμικών δημιουργημάτων. Σίγουρα λοιπόν ο έρωτας είναι έμπνευση κι ενίοτε αριστουργηματική!
Κλείνουμε με μια εκδοχή για τον έρωτα που καταγράφεται στο Συμπόσιο του Πλάτωνα…Ο Πόρος (πέρασμα) όπως περνούσε από έναν δρόμο είδε την Πενία (φτώχεια) να ζητιανεύει και την λυπήθηκε. Την παντρεύτηκε λοιπόν και γέννησαν το παιδί τους τον Έρωτα. Για αυτό και ο έρωτας πάντα πεινάει και πάντοτε περνάει…
Περισσότερες πληροφορίες για την Μαρία Μάρκου, πατήστε εδώ
Περισσότερα άρθρα από την ψυχολόγο μας, Μαρία Μάρκου:
–Κρίσεις πανικού; Don’t panic!,από την Μαρία Μάρκου
–Εφηβεία και σεξουαλικότητα, από τη Μαρία Μάρκου
–Δώσε τόπο στην οργή, από την Μαρία Μάρκου
–Περί φιλίας…άνδρες & γυναίκες στο μικροσκόπιο, από τη Μαρία Μάρκου