Μοναχοπαίδι

Όπως μπορεί να γνωρίζετε έχω έναν γιο και το άγχος μου ή ένα από τα άγχη μου είναι να μην γίνει κακομαθημένος, αντικοινωνικός και με την απόφασή μας να μην κάνουμε δεύτερο παιδί, τον στιγματίσουμε…  Ψάχνοντας στο διαδίκτυο “έπεσα” σε αυτό το άρθρο που κάπως με διαφώτισε για την κατάσταση…

Ισχύουν, άραγε, όλα αυτά τα κλισέ που θέλουν τα μοναχοπαίδια κακομαθημένα, εγωκεντρικά και ακοινώνητα; Και πώς πρέπει να χειριστούμε το μονάκριβό μας, ώστε να εξελιχθεί σε έναν ισορροπημένο ενήλικο;

Πριν από μερικές δεκαετίες, στη γενιά των γονιών μας, οι οικογένειες μ’ ένα παιδί ήταν ελάχιστες, και μάλιστα η απόκτηση ενός και μόνο παιδιού σπάνια ήταν ζήτημα επιλογής. Ένα παιδί είχαν συνήθως τα ζευγάρια που δεν προλάβαιναν ή δεν μπορούσαν να αποκτήσουν δεύτερο, τρίτο ή τέταρτο. Έτσι, η έκφραση μοναχοπαίδι κατέληξε με αρνητική σημασία, καθώς τα παιδιά αυτά θεωρούνταν κακομαθημένα, ίσως και «προβληματικά». Σήμερα, όμως, τα πράγματα έχουν αλλάξει, καθώς ολοένα και περισσότερα ζευγάρια επιλέγουν να αποκτήσουν ένα μόνο παιδί, επειδή πιθανώς θεωρούν ότι θα μπορέσουν να το μεγαλώσουν καλύτερα απ’ ό,τι αν είχαν περισσότερα.

Γιατί στις μέρες μας συναντάμε όλο και περισσότερες οικογένειες μ’ ένα παιδί;

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν κανόνες για το πόσα παιδιά θα πρέπει να έχει ένα ζευγάρι, γιατί τελικά δεν παίζει ρόλο μόνο το μέγεθος της οικογένειας για το πόσο καλά θα λειτουργεί, αλλά και οι σχέσεις και η δυναμική που αναπτύσσονται μέσα της. Πάντως οι οικογένειες μ’ ένα παιδί είναι ένα ολοένα και συχνότερο φαινόμενο επειδή:

–Έχουν αλλάξει οι ρόλοι των δύο φύλων στην οικογένεια. Η γυναίκα καλείται σήμερα να αναλάβει και επαγγελματικό ρόλο, εκτός του ρόλου της συντρόφου και της μητέρας, με αποτέλεσμα να διαθέτει πλέον περιορισμένο χρόνο για την ανατροφή των παιδιών.

–Η γυναίκα δίνει έμφαση στις σπουδές της και στην επαγγελματική της αποκατάσταση, με αποτέλεσμα να αποφασίζει να παντρευτεί και να κάνει παιδιά σε μεγαλύτερη ηλικία, γεγονός που μειώνει το περιθώριο για την απόκτηση περισσότερων παιδιών.

–Έχουν αυξηθεί οι οικονομικές απαιτήσεις για την ανατροφή ενός παιδιού.

–Έχει αυξηθεί ο αριθμός των διαζυγίων (συχνά μετά από λίγα χρόνια γάμου), αλλά και των μονογονεϊκών οικογενειών, όπου κατά κανόνα δεν ευνοείται η απόκτηση περισσότερων παιδιών.

Δεν είναι όλα τα μοναχοπαίδια το ίδιο

Όπως βέβαια και όλες οι οικογένειες που μεγαλώνουν μοναχοπαίδι. Απλώς, όπως και για πολλές άλλες «κατηγορίες» ανθρώπων έτσι και για τα μοναχοπαίδια, υπάρχουν κάποια στερεότυπα που διαμορφώνουν μια παγιωμένη και κοινή αντίληψη που έχουμε γι’ αυτά. Έτσι, τείνουμε να θεωρούμε ότι ένα μοναχοπαίδι είναι εξ ορισμού κακομαθημένο, προνομιούχο, εγωκεντρικό, ακοινώνητο, ανώριμο, επιθετικό, μοναχικό, υπερευαίσθητο, ότι αρρωσταίνει πιο εύκολα, κ.ά. Δεν μπορούμε όμως να βγάζουμε τόσο γενικά συμπεράσματα, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν είναι δυνατόν όλοι οι άνθρωποι που μεγάλωσαν χωρίς αδέρφια να είναι ίδιοι. Μπορεί, δηλαδή, ένα μοναχοπαίδι να είναι υπερπροστατευμένο, να νιώθει μεγάλη μοναξιά, να είναι κακομαθημένο, φοβισμένο, θαρραλέο, υπεύθυνο, ανεύθυνο κλπ., αλλά μπορεί να μην έχει και κανένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Όλα αυτά εξαρτώνται από την προσωπικότητα των γονιών και του παιδιού και από τους λόγους για τους οποίους δεν υπήρξε άλλο παιδί. Έτσι, καταλαβαίνουμε ότι αυτοί οι γενικοί χαρακτηρισμοί είναι αυθαίρετοι και συχνά λανθασμένοι.

Σε τι διαφέρουν, τελικά, τα μοναχοπαίδια από τα άλλα παιδιά;

Οι επιστημονικές έρευνες που έχουν γίνει σχετικά με τα μοναχοπαίδια, μας πληροφορούν ότι:

-Τα παιδιά αυτά υστερούν κατά μέσο όρο ως προς τις κοινωνικές τους δεξιότητες και την κοινωνικότητα. Αυτό, σύμφωνα με τους ειδικούς, εξηγείται, καθώς η ποιότητα της σχέσης μεταξύ αδερφών αποτελεί προγνωστικό δείκτη κοινωνικής προσαρμογής, οπότε η απουσία αυτής της σχέσης και των εμπειριών (π.χ. να μοιράζονται από την αγάπη και την προσοχή των γονιών τους, μέχρι τα χρήματα της οικογένειας) που αναπτύσσονται μέσα σε αυτή από τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού μπορεί να μειώνει τις δυνατότητες της μετέπειτα κοινωνικής και διαπροσωπικής προσαρμογής του παιδιού.

-Τα μοναχοπαίδια παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά άγχους και διαπροσωπικής εξάρτησης.

-Τα μοναχοπαίδια, όπως και τα πρωτότοκα παιδιά, έχουν λιγότερο καλή φυσική κατάσταση και μειωμένες αθλητικές επιδόσεις σε σχέση με τα υστερότοκα παιδιά. Αλλά έχουν υψηλότερη νοητική και ακαδημαϊκή επίδοση έναντι των υστερότοκων.

– Πρόσφατες έρευνες έδειξαν πως τα μοναχοπαίδια έχουν αρκετά υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Αυτό συμβαίνει, πρώτον, γιατί απολαμβάνουν περισσότερες παροχές και, δεύτερον, γιατί έρχονται περισσότερο σε επαφή με ενηλίκους, γεγονός που τα βοηθάει να ωριμάσουν και γρηγορότερα. Επίσης, το γεγονός ότι ασχολούνται περισσότερο με τον εαυτό τους (διαβάζουν μόνα τους ή παίζουν κάποιο μουσικό όργανο) βοηθά πολύ στην προσωπική τους εξέλιξη.

Πόσο τους λείπει τελικά ένα αδερφάκι;

Μοναχοπαίδια: Οδηγίες χρήσης  

– Βοηθήστε το να κοινωνικοποιηθεί: Αν το παιδί έρχεται σε επαφή μόνο με ενήλικους, κινδυνεύει να δυσκολευτεί να συνεννοηθεί με άλλα παιδιά, να μην μπορεί να μοιραστεί τίποτα, να νομίζει ότι οι επιθυμίες του θα ικανοποιούνται αυτόματα από όλους. Καλές ευκαιρίες να κοινωνικοποιηθεί είναι ο παιδικός σταθμός, η κατασκήνωση και βέβαια η παρέα με άλλα παιδιά.
– Τα παιδιά χρειάζονται όρια, το μοναχοπαίδι επίσης: Το να μη λέμε «όχι» σ’ ένα παιδί δεν είναι ένδειξη αγάπης, αλλά αδυναμία μας να αρνηθούμε. Έτσι κι αλλιώς, το παιδί θα ακούσει πολλά «όχι» στη ζωή του και είναι σκόπιμο να είναι προετοιμασμένο γι’ αυτό.

– Μάθετέ το να σέβεται την προσωπικότητα των άλλων παιδιών: Και επίσης να λύνει τις διαφωνίες του ήρεμα και ειρηνικά, καθώς και να βοηθάει τα άλλα παιδιά όταν αυτά το έχουν ανάγκη.

– Δεν πρέπει να επενδύουμε όλα τα όνειρα και τις ελπίδες μας στο παιδί μας: Το φορτίο είναι βαρύ γι’ αυτό. Επιπλέον, κινδυνεύουμε να αποκτήσουμε ένα πολύ καταπιεσμένο παιδί.

– Βοηθήστε το να παίρνει πρωτοβουλίες: Να αποκτήσει ευθύνες και να κάνει τα δικά του λάθη. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να το προστατεύουμε υπερβολικά (ούτε βέβαια και να το αφήνουμε χωρίς όρια), να αποφεύγουμε να το υπηρετούμε (π.χ. να μαζεύουμε τα παιχνίδια ή το δωμάτιό του), αλλά και να το κατευθύνουμε συνέχεια. Όλοι, ακόμη και τα παιδιά, μαθαίνουμε από τα λάθη και τις αποτυχίες μας.

– Απελευθερώστε το: Είναι φυσικό όταν υπάρχει ένα και μοναδικό παιδί οι γονείς να έχουν περισσότερες απαιτήσεις από αυτό, με αποτέλεσμα το παιδί να κουράζεται. Γι’ αυτό, οι γονείς θα πρέπει να κόψουν από νωρίς τον ομφάλιο λώρο, να το απελευθερώσουν, να το χειραφετήσουν, ώστε να μη γίνει ένας «υπερπροστατευμένος» ενήλικος.

– Μάθετέ του να μοιράζεται: Το μοίρασμα είναι μια κοινωνική ικανότητα που τα παιδιά πρέπει να μάθουν από νωρίς. Γι’ αυτό, μάθετέ του να μοιράζεται όχι μόνο το χρόνο και την προσοχή του, αλλά και υλικά πράγματα.

Με τη συνεργασία της Κατερίνας Αγγελή (κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια γνωσιακής-συμπεριφοριστικής προσέγγισης), από την Άννα Δάλλα

Πηγή: imommy

Μα γιατί να μην είναι; Αν έχουν γονείς που τα αγαπούν και ασχολούνται μαζί τους και φροντίζουν να περνούν δημιουργικό χρόνο μαζί τους , αλλά και με άλλα παιδιά της ηλικίας τους, γιατί να μην αναπτυχθούν σωστά, με αξίες και αρχές όπως τα υπόλοιπα και να κοινωνικοποιηθούν εξίσου;

Φυσικά αυτή η απάντηση δεν γίνεται αποδεκτή από ανθρώπους παλαιότερων γενεών ή από γονείς που τα καταφέρνουν μια χαρά με δυο ή και περισσότερα παιδιά.
Εγώ δεν ανήκω σε αυτούς… αν και μεγάλωσα με μία μικρότερη αδελφή και πάντα θεωρούσα ευτυχία να έχεις αδέλφια, στην πραγματική ζωή, στην καθημερινότητα μου, θεωρώ απίθανο ο Παύλος να αποκτήσει αδελφάκι…Γιατί απλά δεν “βγαίνει”…από όλες τις απόψεις: συναισθηματικά, ψυχικά, σωματικά, οικονομικά! Το παιδί δεν μεγαλώνει μόνο με αγάπη… θέλει φροντίδα, χρόνο και χρήμα! Και δεν καταλαβαίνω την “κατακραυγή” των άλλων “Καλά θα το κάνεις κακομαθημένο… Θα είναι πάντα μόνος του κλπ κλπ”
Διαβάστε το άρθρο που βρήκα, το οποίο εξηγεί πολύ καλά ότι ΚΑΙ τα μοναχοπαίδια μπορούν να είναι εξίσου ευτυχισμένα με τα υπόλοιπα παιδιά στον κόσμο:

Τι λένε οι έρευνες;
Μια πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από Βρετανούς επιστήμονες μας διαβεβαιώνει πως τα μοναχοπαίδια είναι πολύ ευτυχισμένα και ικανοποιημένα από τη ζωή τους. Σύμφωνα με τους επιστήμονες τα παιδιά με αδέλφια, αναπτύσσουν μεγάλο ανταγωνισμό για την προσοχή των γονέων καθώς και για τα υλικά αγαθά της οικογένειας. Μάλιστα, όσο περισσότερα παιδιά υπάρχουν σε ένα σπίτι, τόσο περισσότερες εντάσεις δημιουργούνται στην οικογένεια.

Η δόκτωρ Γκούντι Νάις του Πανεπιστημίου του Έσσεξ η οποία ανέλυσε τις απαντήσεις της έρευνας μας λέει πως ο ανταγωνισμός για την προσοχή των γονέων και ο εκνευρισμός για το γεγονός ότι πρέπει να μοιράζονται υλικά αγαθά, μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη δυστυχία όσα παιδιά έχουν αδελφό ή αδελφή. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, ο δείκτης της ευτυχίας είναι αντιστρόφως ανάλογος με τον αριθμό των παιδιών που ζουν σε ένα σπίτι.

Η παιδοψυχολόγος Δρ Ρουθ Κόπαρντ συμπληρώνει: «όσα περισσότερα παιδιά υπάρχουν μέσα σε ένα σπίτι τόσο περισσότερο μειώνεται η ιδιωτικότητα κάθε παιδιού. Και βέβαια υπάρχει πάντα και ο ανταγωνισμός για τον χρόνο που αφιερώνουν οι γονείς στο καθένα από τα παιδιά τους. Ανεξάρτητα πάντως με όλα αυτά τα μοναχοπαίδια τείνουν να είναι πιο ώριμα συναισθηματικά και πετυχαίνουν υψηλούς στόχους. Ένα παιδί χωρίς αδέλφια δεν χρειάζεται να μοιραστεί με κανέναν την αγάπη των γονιών του και βέβαια δεν περνάει ποτέ από την επώδυνη εμπειρία της «εκθρόνισης» από τον καινούργιο «διάδοχο» που διεκδικεί εξίσου, αν όχι παραπάνω, όλα όσα πλουσιοπάροχα παρέχονταν στον «ένα και μοναδικό». Επίσης, δε χρειάζεται να παλέψει για να διεκδικήσει τη θέση του μέσα στην οικογένεια από τα μεγαλύτερα αδέλφια, ή να κάνει ελιγμούς και συμβιβασμούς για να κερδίσει την αναγνώριση και το σεβασμό των μεγαλύτερων αδελφών, που συχνά είναι αμείλικτα. Και φυσικά, μπορεί να απολαμβάνει με μεγαλύτερη αφθονία όχι μόνο το συναισθηματικό αλλά και τον υλικό πλούτο της οικογένειας, να έχει περισσότερες «ευκαιρίες».

Παράλληλα περνούν συχνά μεγάλο μέρος του χρόνου τους με ενήλικες, γεγονός που τα βοηθά να ωριμάσουν πιο γρήγορα, συχνά μάλιστα να αποκτήσουν και δεξιότητες, όπως γλωσσικές, αλλά και εμπειρίες που δεν έχουν άλλα παιδιά μεγαλύτερων οικογενειών. Επίσης τα μοναχοπαίδια- επειδή αναγκάζονται να είναι κοινωνικά ευέλικτα – σχετίζονται με μεγαλύτερη άνεση με αρκετά μεγαλύτερους ή μικρότερούς τους, έχοντας προσαρμοστεί σε μια τέτοιου είδους ηλικιακή διαβάθμιση στις κοινωνικές επαφές τους

Τα λάθη που πρέπει να αποφύγουμε με ένα μοναχοπαίδι:
Η υπερπροστασία: Είναι το πρώτο και πιο συνηθισμένο λάθος που κάνουν οι περισσότεροι γονείς με ένα παιδί. Η αγωνία τους για το ένα και μοναδικό τους «απόκτημα» συνήθως τους οδηγεί στο να μπερδεύουν τα συναισθήματά τους με αυτά του παιδιού τους και να προβάλλουν πάνω του όλες τις αγωνίες, τις απογοητεύσεις και τις αδυναμίες τους. Και αυτή είναι η μεγάλη παγίδα: στην προσπάθεια τους να το προστατεύσουν, του στερούν σημαντικές εμπειρίες. Η πλήρης αφοσίωση της οικογένειας προς το μοναχοπαίδι τού δίνει ασφαλώς ένα αίσθημα ασφάλειας, αλλά μαζί και μια «πλασματική» αίσθηση παντοδυναμίας.

Οι υπερβολικά υψηλές προσδοκίες: Σύμφωνα με τον ψυχίατρο Ντόναλντ Ουίνικοτ, οι φαντασιώσεις και οι προβολές των γονιών είναι αυτές που δίνουν «υπόσταση» στο παιδί το οποίο αναγκαστικά θα μοιραστεί τις ασυνείδητες επιθυμίες των γονιών για τη δική του ολοκλήρωση. Αυτό ισχύει για όλα τα παιδιά αλλά και πολύ περισσότερο για το μοναχοπαίδι που γίνεται αποδέκτης των υψηλών απαιτήσεων των γονιών του και βέβαια όλων των απωθημένων και των ανεκπλήρωτων επιθυμιών τους. Και βέβαια αυτό οδηγεί στο να έχει ιδιαίτερα αυξημένες απαιτήσεις από τον εαυτό του και να απογοητεύεται εύκολα όταν δεν τα καταφέρνει σε όλα τέλεια. Αν αυτή η συμπεριφορά δεν προληφθεί, μπορεί να αποτελέσει πραγματικό εμπόδιο στην κατοπινή του ζωή, τόσο σε κοινωνικό, όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο.

Η συναισθηματική εξάρτηση: Ο ρόλος του «μονάκριβου» παιδιού είναι έτσι κι αλλιώς δύσκολος μια που το ίδιο συχνά νιώθει πως οι γονείς του, έχουν μόνον αυτό για να τους ενώνει, να τους ικανοποιεί ή να τους στηρίζει. Αυτή η προσπάθεια να ισορροπήσουν τα «θέλω» του εαυτού τους και τα «πρέπει» των γονιών τους, είναι συχνά οδυνηρή και προκαλεί μεγάλο άγχος και πολλές ενοχές στα παιδιά αυτά που συχνά εκφράζονται με έντονες ψυχοσωματικές αντιδράσεις.

Το υπερτονισμένο «εγώ»: Είναι γεγονός πως τα «καλομαθημένα» και φροντισμένα παιδιά χαίρουν μεγαλύτερης αυτοεκτίμησης. Είναι απόλυτα φυσικό ένα μοναχοπαίδι που έχει πάντα στραμμένα επάνω του τα βλέμματα και την προσοχή των γονιών του να νιώθει πως υπερέχει. Και εδώ βρίσκεται το κλειδί της ισορροπίας. Άλλο αυτοεκτίμηση, άλλο υπερτονισμένο εγώ. Όταν υπερτονίζονται τα «φυσιολογικά» χαρακτηριστικά του παιδιού και του καλλιεργείται η υπερβολική ενασχόληση με τον εαυτό του εκείνο αναπτύσσει έναν υπερβολικό ναρκισσισμό. Έτσι δημιουργείται ένας «ψευδής εαυτός», υπερτιμημένος εξωτερικά και ταυτόχρονα υποτιμημένος εσωτερικά. Ένας εαυτός που στηρίζεται στο «φαίνεσθαι» και βρίσκεται μακριά από τις πραγματικές του αδυναμίες, ανάγκες και επιθυμίες. Και ας μην ξεχνάμε πως τα παιδιά αυτά αναπτύσσουν εγωκεντρική στάση και παραμορφωμένη αντίληψη της πραγματικότητας, με αρκετές δυσκολίες στην ένταξη τους στις ομάδες, αλλά και στη σύναψη και διατήρηση σχέσεων με τους άλλους.

Τι χρειάζεται ένα μοναχοπαίδι;
Βασικά αγάπη, όπως όλα εξάλλου τα παιδιά, αλλά και λίγο περισσότερη προσοχή όσον αφορά τους δικούς μας φόβους, την υπερπροστασία και την εξάρτηση μας από αυτά.

Επίσης φιλίες και κοινωνικές επαφές με άλλα παιδιά. Η επαφή του με άλλα παιδιά, θα το βοηθήσει να αποκτήσει εμπειρίες, να ανακαλύψει τις δυνατότητες του, να αποκτήσει κοινωνικές δεξιότητες και να γίνει αποδεκτό από την ομάδα των συνομηλίκων του.

Να του διδάξετε από νωρίς την ανεξαρτησία. Στείλτε το να κοιμηθεί σε ξαδέλφια, παππούδες ή σε σπίτια φίλων του ή κάντε το μέλος σε κάποιο άθλημα της αρεσκείας του.

Να μάθει να μοιράζεται: Δείξτε του πώς μοιράζεστε εσείς τα δικά σας πράγματα και μην το υποτιμάτε όταν δεν θέλει να μοιραστεί τα παιχνίδια του. Αυτό συμβαίνει και στα παιδιά που έχουν αδέλφια.

Να παίρνει πρωτοβουλίες: Έτσι θα μάθει να αυτενεργεί αλλά και να συνεργάζεται. Να οριοθετήσετε τον προσωπικό σας χρόνο με το σύντροφό σας. Προσπαθήστε να του μεταφέρεται το μήνυμα ότι όσο και αν το αγαπάτε, πάντα χρειάζεται ξεχωριστός χρόνος για τη σχέση ανάμεσα σε εσάς και το μπαμπά του. Τέλος, μη το κάνετε να αισθάνεται ότι είναι ο «συνδετικός κρίκος» ανάμεσα σε εσάς και τον άλλο γονιό.

Με την συνεργασία της Κατερίνας Θεοδωρίδου (ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια)

Σχετικά άρθρα:

–Τι πρέπει να λέμε στα παιδιά μας καθημερινά…(ναι, προλαβαίνουμε!)

–Απλές συμβουλές για να μεγαλώσουμε «σωστούς» άντρες!

 Όπως μπορεί να γνωρίζετε έχω έναν γιο και το άγχος μου ή ένα από τα άγχη μου είναι να μην γίνει κακομαθημένος, αντικοινωνικός και με την απόφασή μας να μην κάνουμε δεύτερο παιδί, τον στιγματίσουμε…  Ψάχνοντας στο διαδίκτυο “έπεσα” σε αυτό το άρθρο που κάπως με διαφώτισε για την κατάσταση…

Ισχύουν, άραγε, όλα αυτά τα κλισέ που θέλουν τα μοναχοπαίδια κακομαθημένα, εγωκεντρικά και ακοινώνητα; Και πώς πρέπει να χειριστούμε το μονάκριβό μας, ώστε να εξελιχθεί σε έναν ισορροπημένο ενήλικο;

Πριν από μερικές δεκαετίες, στη γενιά των γονιών μας, οι οικογένειες μ’ ένα παιδί ήταν ελάχιστες, και μάλιστα η απόκτηση ενός και μόνο παιδιού σπάνια ήταν ζήτημα επιλογής. Ένα παιδί είχαν συνήθως τα ζευγάρια που δεν προλάβαιναν ή δεν μπορούσαν να αποκτήσουν δεύτερο, τρίτο ή τέταρτο. Έτσι, η έκφραση μοναχοπαίδι κατέληξε με αρνητική σημασία, καθώς τα παιδιά αυτά θεωρούνταν κακομαθημένα, ίσως και «προβληματικά». Σήμερα, όμως, τα πράγματα έχουν αλλάξει, καθώς ολοένα και περισσότερα ζευγάρια επιλέγουν να αποκτήσουν ένα μόνο παιδί, επειδή πιθανώς θεωρούν ότι θα μπορέσουν να το μεγαλώσουν καλύτερα απ’ ό,τι αν είχαν περισσότερα.

Γιατί στις μέρες μας συναντάμε όλο και περισσότερες οικογένειες μ’ ένα παιδί;

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν κανόνες για το πόσα παιδιά θα πρέπει να έχει ένα ζευγάρι, γιατί τελικά δεν παίζει ρόλο μόνο το μέγεθος της οικογένειας για το πόσο καλά θα λειτουργεί, αλλά και οι σχέσεις και η δυναμική που αναπτύσσονται μέσα της. Πάντως οι οικογένειες μ’ ένα παιδί είναι ένα ολοένα και συχνότερο φαινόμενο επειδή:

–Έχουν αλλάξει οι ρόλοι των δύο φύλων στην οικογένεια. Η γυναίκα καλείται σήμερα να αναλάβει και επαγγελματικό ρόλο, εκτός του ρόλου της συντρόφου και της μητέρας, με αποτέλεσμα να διαθέτει πλέον περιορισμένο χρόνο για την ανατροφή των παιδιών.

–Η γυναίκα δίνει έμφαση στις σπουδές της και στην επαγγελματική της αποκατάσταση, με αποτέλεσμα να αποφασίζει να παντρευτεί και να κάνει παιδιά σε μεγαλύτερη ηλικία, γεγονός που μειώνει το περιθώριο για την απόκτηση περισσότερων παιδιών.

–Έχουν αυξηθεί οι οικονομικές απαιτήσεις για την ανατροφή ενός παιδιού.

–Έχει αυξηθεί ο αριθμός των διαζυγίων (συχνά μετά από λίγα χρόνια γάμου), αλλά και των μονογονεϊκών οικογενειών, όπου κατά κανόνα δεν ευνοείται η απόκτηση περισσότερων παιδιών.

Δεν είναι όλα τα μοναχοπαίδια το ίδιο

Όπως βέβαια και όλες οι οικογένειες που μεγαλώνουν μοναχοπαίδι. Απλώς, όπως και για πολλές άλλες «κατηγορίες» ανθρώπων έτσι και για τα μοναχοπαίδια, υπάρχουν κάποια στερεότυπα που διαμορφώνουν μια παγιωμένη και κοινή αντίληψη που έχουμε γι’ αυτά. Έτσι, τείνουμε να θεωρούμε ότι ένα μοναχοπαίδι είναι εξ ορισμού κακομαθημένο, προνομιούχο, εγωκεντρικό, ακοινώνητο, ανώριμο, επιθετικό, μοναχικό, υπερευαίσθητο, ότι αρρωσταίνει πιο εύκολα, κ.ά. Δεν μπορούμε όμως να βγάζουμε τόσο γενικά συμπεράσματα, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν είναι δυνατόν όλοι οι άνθρωποι που μεγάλωσαν χωρίς αδέρφια να είναι ίδιοι. Μπορεί, δηλαδή, ένα μοναχοπαίδι να είναι υπερπροστατευμένο, να νιώθει μεγάλη μοναξιά, να είναι κακομαθημένο, φοβισμένο, θαρραλέο, υπεύθυνο, ανεύθυνο κλπ., αλλά μπορεί να μην έχει και κανένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Όλα αυτά εξαρτώνται από την προσωπικότητα των γονιών και του παιδιού και από τους λόγους για τους οποίους δεν υπήρξε άλλο παιδί. Έτσι, καταλαβαίνουμε ότι αυτοί οι γενικοί χαρακτηρισμοί είναι αυθαίρετοι και συχνά λανθασμένοι.

Σε τι διαφέρουν, τελικά, τα μοναχοπαίδια από τα άλλα παιδιά;

Οι επιστημονικές έρευνες που έχουν γίνει σχετικά με τα μοναχοπαίδια, μας πληροφορούν ότι:

-Τα παιδιά αυτά υστερούν κατά μέσο όρο ως προς τις κοινωνικές τους δεξιότητες και την κοινωνικότητα. Αυτό, σύμφωνα με τους ειδικούς, εξηγείται, καθώς η ποιότητα της σχέσης μεταξύ αδερφών αποτελεί προγνωστικό δείκτη κοινωνικής προσαρμογής, οπότε η απουσία αυτής της σχέσης και των εμπειριών (π.χ. να μοιράζονται από την αγάπη και την προσοχή των γονιών τους, μέχρι τα χρήματα της οικογένειας) που αναπτύσσονται μέσα σε αυτή από τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού μπορεί να μειώνει τις δυνατότητες της μετέπειτα κοινωνικής και διαπροσωπικής προσαρμογής του παιδιού.

-Τα μοναχοπαίδια παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά άγχους και διαπροσωπικής εξάρτησης.

-Τα μοναχοπαίδια, όπως και τα πρωτότοκα παιδιά, έχουν λιγότερο καλή φυσική κατάσταση και μειωμένες αθλητικές επιδόσεις σε σχέση με τα υστερότοκα παιδιά. Αλλά έχουν υψηλότερη νοητική και ακαδημαϊκή επίδοση έναντι των υστερότοκων.

– Πρόσφατες έρευνες έδειξαν πως τα μοναχοπαίδια έχουν αρκετά υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Αυτό συμβαίνει, πρώτον, γιατί απολαμβάνουν περισσότερες παροχές και, δεύτερον, γιατί έρχονται περισσότερο σε επαφή με ενηλίκους, γεγονός που τα βοηθάει να ωριμάσουν και γρηγορότερα. Επίσης, το γεγονός ότι ασχολούνται περισσότερο με τον εαυτό τους (διαβάζουν μόνα τους ή παίζουν κάποιο μουσικό όργανο) βοηθά πολύ στην προσωπική τους εξέλιξη.

Πόσο τους λείπει τελικά ένα αδερφάκι;

Μοναχοπαίδια: Οδηγίες χρήσης  

– Βοηθήστε το να κοινωνικοποιηθεί: Αν το παιδί έρχεται σε επαφή μόνο με ενήλικους, κινδυνεύει να δυσκολευτεί να συνεννοηθεί με άλλα παιδιά, να μην μπορεί να μοιραστεί τίποτα, να νομίζει ότι οι επιθυμίες του θα ικανοποιούνται αυτόματα από όλους. Καλές ευκαιρίες να κοινωνικοποιηθεί είναι ο παιδικός σταθμός, η κατασκήνωση και βέβαια η παρέα με άλλα παιδιά.
– Τα παιδιά χρειάζονται όρια, το μοναχοπαίδι επίσης: Το να μη λέμε «όχι» σ’ ένα παιδί δεν είναι ένδειξη αγάπης, αλλά αδυναμία μας να αρνηθούμε. Έτσι κι αλλιώς, το παιδί θα ακούσει πολλά «όχι» στη ζωή του και είναι σκόπιμο να είναι προετοιμασμένο γι’ αυτό.

– Μάθετέ το να σέβεται την προσωπικότητα των άλλων παιδιών: Και επίσης να λύνει τις διαφωνίες του ήρεμα και ειρηνικά, καθώς και να βοηθάει τα άλλα παιδιά όταν αυτά το έχουν ανάγκη.

– Δεν πρέπει να επενδύουμε όλα τα όνειρα και τις ελπίδες μας στο παιδί μας: Το φορτίο είναι βαρύ γι’ αυτό. Επιπλέον, κινδυνεύουμε να αποκτήσουμε ένα πολύ καταπιεσμένο παιδί.

– Βοηθήστε το να παίρνει πρωτοβουλίες: Να αποκτήσει ευθύνες και να κάνει τα δικά του λάθη. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να το προστατεύουμε υπερβολικά (ούτε βέβαια και να το αφήνουμε χωρίς όρια), να αποφεύγουμε να το υπηρετούμε (π.χ. να μαζεύουμε τα παιχνίδια ή το δωμάτιό του), αλλά και να το κατευθύνουμε συνέχεια. Όλοι, ακόμη και τα παιδιά, μαθαίνουμε από τα λάθη και τις αποτυχίες μας.

– Απελευθερώστε το: Είναι φυσικό όταν υπάρχει ένα και μοναδικό παιδί οι γονείς να έχουν περισσότερες απαιτήσεις από αυτό, με αποτέλεσμα το παιδί να κουράζεται. Γι’ αυτό, οι γονείς θα πρέπει να κόψουν από νωρίς τον ομφάλιο λώρο, να το απελευθερώσουν, να το χειραφετήσουν, ώστε να μη γίνει ένας «υπερπροστατευμένος» ενήλικος.

– Μάθετέ του να μοιράζεται: Το μοίρασμα είναι μια κοινωνική ικανότητα που τα παιδιά πρέπει να μάθουν από νωρίς. Γι’ αυτό, μάθετέ του να μοιράζεται όχι μόνο το χρόνο και την προσοχή του, αλλά και υλικά πράγματα.

Με τη συνεργασία της Κατερίνας Αγγελή (κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια γνωσιακής-συμπεριφοριστικής προσέγγισης), από την Άννα Δάλλα

Πηγή:imommy