Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, το 55% των παντρεμένων ανδρών είχε τουλάχιστον μία εξωσυζυγική σχέση, έναντι του 45% των παντρεμένων γυναικών. Η απιστία είναι ένα φαινόμενο που παρουσιάζει ανησυχητική αύξηση και έχει σαφείς ψυχολογικές βάσεις.
«Σε διαβεβαιώνω ότι δε σήμαινε τίποτε για ‘μενα, δεν ξέρω γιατί το έκανα»
«Ήμουν πιεσμένος/η με τη δουλειά… Μα είσαι ο/η μοναδικός/ή για ‘μενα»
«Δεν είχε καμία συναισθηματική αξία. Ήταν μόνο σεξ»
Αλήθεια, εσείς πόσες φορές έχετε ακούσει αυτές τις φράσεις; Είτε από το στόμα των συντρόφων σας είτε του συντρόφου κάποιας φίλης σας είτε από τα αδέρφια σας είτε από φίλους… Αφού οι άπιστοι «πιαστούν στα πράσα» οι δικαιολογίες είναι πάντοτε οι ίδιες. Μερικές φορές μπορεί όντως να ισχύουν εν μέρει… μα όταν η απιστία γίνεται συνήθεια, τότε είναι η στιγμή που πρέπει να αναρωτηθούν όλοι γιατί συμβαίνει αυτό.
Ποιοι είναι οι ψυχολογικοί παράγοντες από τους οποίους πηγάζει μία τέτοια συμπεριφορά;
Παραβλέποντας τις προκαταλήψεις που συχνά ακολουθούν τον πόνο που βιώνει κάποιος όταν προδίδεται, η προδοσία έχει στην πραγματικότητα μία βάση ψυχοπαθολογική, νευρωτική ή ψυχωτική ανάλογα με την περίπτωση κατά την οποία δημιουργείται από την παιδική κιόλας ηλικία, όταν βιώνουν τον ανταγωνισμό απέναντι στον πατέρα σαν εμπόδιο στη σχέση με τη μητέρα.
Το «κλειδί» βρίσκεται στη σχέση με τη μητέρα
Η πρώτη εμπειρία πίστης είναι αυτή με τη μαμά, τη φιγούρα πρώτης αναφοράς που ανταποκρίνεται στις φυσικές και ψυχολογικές ανάγκες του μωρού, δυνατή και σίγουρη για τη συνεχή της παρουσία. Ο χωρισμός από εκείνη αφήνει χώρο να γεννηθούν ψυχολογικές αντιδράσεις που τελικά θα διαμορφώσουν την προσωπικότητα του μωρού.
Η αντίδρασή του θα είναι ήπια και όχι τραυματική λόγω του ότι νιώθει ήσυχο έχοντας τη σιγουριά ότι η μαμά είναι μια σταθερή φιγούρα και πάντα θα επιστρέφει, θα είναι εκεί. Αυτό δηλαδή που ο Bowlby ονόμαζε «σίγουρη αφοσίωση».Αντιθέτως, ένα μωρό που δεν νιώθει έτοιμο να ανακαλύψει τον κόσμο μόνο του επειδή έχει συνηθίσει να ζει με μια μαμά που τείνει να είναι απρόβλεπτη, αγχωμένη και πανικοβλημένη θα αντιδράσει στην απομάκρυνση από εκείνη, και μάλιστα με τρόπο προβληματικό και δύσκολο.
Η εμπειρία μιας τέτοιας κατάστασης μερικές φορές μπορεί να οδηγήσει σε παθολογική απιστία στη σχέση με το σύντροφό μας, μία συνέχιση αυτού που συμβαίνει με τη μητέρα: δεν καταφέρνει να μείνει πιστός και επομένως αναζητά συνεχώς τον «σωστό» σύντροφο, ταυτόχρονα με την αναζήτηση μιας ασυνείδητης ανταπόδοσης για την «προδοσία» που υπέστη στην παιδική ηλικία.
Γιατί προδίδει;
Τα αίτια μιας τέτοιας συμπεριφοράς τυγχάνουν πολλών ερμηνειών, που διαφέρουν ανάλογα με το εκάστοτε πρόσωπο.
Συχνά δεν είναι μόνο μία η αιτία, αλλά πίσω από την αρχική μπορεί να κρύβονται κι άλλες. Αυτός που προδίδει συνήθως έχει μία συμπεριφορά ναρκισσιστική, εγωκεντρική και με χαρακτηριστικά διάσπασης της προσωπικότητας.
Οι ναρκισσιστές επιθυμούν συνεχώς να είναι στο επίκεντρο της προσοχής, να νιώθουν ξεχωριστοί και ότι όλοι τους εκτιμούν, δυσχεραίνοντας έτσι την ικανότητα ικανοποίησής τους αλλά και οδηγώντας τους σε ψέματα.
Τι είναι αυτό που οδηγεί σε αναζήτηση της επιβεβαίωσης μέσω της απιστίας;
Ο ανδρισμός/ η θηλυκότητα, η ικανότητα αποπλάνησης και άσκηση γοητείας, η σεξουαλική ικανοποίηση, η επιθυμία για περιπέτεια, ο φόβος της οικειότητας, η ανάγκη διαφυγής από τη ρουτίνα της καθημερινότητας.
Κάποιες φορές μπορεί να είναι μία προσπάθεια να τεθεί τέλος σε μια σχέση που έχει ήδη ολοκληρώσει τον κύκλο της λόγω έλλειψης κοινού προγραμματισμού, λόγω της ύπαρξης τρίτου προσώπου, ή ίσως λόγω εκδίκησης απέναντι στην απιστία του συντρόφου. Πάντως οι ενδότερες αιτίες που οδηγούν ένα ζευγάρι σε μία τέτοιου είδους κρίση είναι οι εξής: έλλειψη προσοχής και ενδιαφέροντος από έναν τουλάχιστον από τους δύο συντρόφους, έλλειψη επίδειξης στοργής και φροντίδας, αίσθηση απώλειας ελευθερίας και σεξουαλικής ικανοποίησης.