ψωμί

Αν έχετε βαρεθεί να ακούτε γιατί η Νότια Ευρώπη υπερτερεί τόσο σε πολιτισμό από τη Βόρεια, τότε μάλλον δεν έχετε ακούσει για τις συνήθειές τους. Παρακάτω ακολουθεί μια σωρεία αποδείξεων γιατί η Βόρεια Ευρώπη άργησε να εισαχθεί στις σημερινές συνθήκες ζωής και υγιεινής, αλλά και από πού προέρχονται οι γνωστές αγγλικές παροιμίες! Να τι συνέβαινε περί τα 1500 μ. Χ. στην Αγγλία:

– Οι περισσότεροι άνθρωποι στη Βόρεια Ευρώπη παντρεύονταν τον Ιούνιο, γιατί έκαναν το ετήσιο μπάνιο τους το Μάιο, οπότε μέχρι τον Ιούνιο διατηρούσαν ακόμη την ευωδιαστή τους μυρωδιά. Επειδή όμως, δεν ήταν και φρεσκοπλυμένες οι νύφες κρατούσαν μπροστά τους μια ανθοδέσμη, για να μην πάρει η μπόχα τους καλεσμένους, οι οποίοι επίσης ήταν άπλυτοι, αλλά η νύφη είναι νύφη και την πληρώνει πάντα αυτή! Εκεί βρίσκει τις απαρχές του το έθιμο με το μπουκέτο λουλουδιών της νύφης.

– Τη «μπανιέρα» τους αποτελούσε μια μεγάλη σκάφη που γέμιζαν με ζεστό νερό. Ο άντρας του σπιτιού ήταν ο πιο τυχερός, καθώς είχε το προνόμιο να κάνει μπάνιο πρώτος στο καθαρό νερό της σκάφης. Μετά ακολουθούσαν οι υπόλοιποι γιοι και άνδρες του σπιτιού, μετά οι γυναίκες και στο τέλος τα παιδιά. Τελευταία απ’ όλους έμπαιναν πάντα τα μωρά. Μέχρι εκείνη τη στιγμή όπως, καταλαβαίνετε το νερό είχε τέτοια «μπίχλα» που μπορούσες να χάσεις κάποιον μέσα σ’ αυτό. Από ‘κει έβγαλαν οι σοφοί Αγγλοσάξονες τη φράση Don’ t throw the baby out with the bathwater!
(σε ελεύθερη μετάφραση Μην πετάξεις και το μωρό μαζί με τα απόνερα της μπανιέρας!)

– Τα σπίτια τους είχαν αχυρένιες στέγες παχιάς στρώσης, χωρίς ξύλο από κάτω να τις στηρίζει. Αυτό ήταν το μόνο ζεστό μέρος σε ένα σπίτι για να κουρνιάζουν τα ζώα, οπότε όλες οι γάτες της γειτονιάς, παρέα με τα τρωκτικά και τα έντομα κάθε είδους ζούσαν πάνω στις στέγες. Όταν έβρεχε, η στέγη γινόταν γλιστερή και μερικές φορές τα ζώα γλιστρούσαν κι έπεφταν απ’ την οροφή μέσα στο σπίτι. Από εδώ πηγάζει η πασίγνωστη έκφραση It’s raining cats and dogs!

– Όπως αναφέραμε παραπάνω δεν υπήρχε τίποτα που να σταματάει τα πράγματα απ’ το να πέφτουν μέσα στο σπίτι. Αυτό δημιουργούσε πρόβλημα στις νοικοκυρές (ο Θεός να τις κάνει) καθώς μπορεί σε όλο το σπίτι τους να γινόταν χαμός, αλλά το κρεβάτι τους το ήθελαν μόνο για δυο… Έτσι, για να μην πέφτουν έντομα και τρωκτικά πάνω τους την ώρα που κοιμούνταν, έφτιαξαν κρεβάτια με στύλους και έβαζαν ένα τεράστιο φύλλο από πάνω για να προστατεύονται. Εν ολίγοις, αντί να προσπαθήσουν να φτιάξουν μια πιο ανθεκτική στέγη, προτίμησαν να οχυρωθούν κάτω από τα γνωστά σήμερα κρεβάτια με ουρανό!
– Μετά από όλα αυτά, σίγουρα δεν θα εκπλαγείτε αν μάθετε ότι το πάτωμά τους ήταν βρώμικο. Μόνο σε σπίτια πλουσίων έβρισκε κανείς και κάτι άλλο στο πάτωμα εκτός από βρωμιά. Γι’ αυτό λέμε dirt poor.

– Οι πλούσιοι είχαν σχιστόλιθα δάπεδα, τα οποία γίνονταν γλιστερά το χειμώνα, οπότε διασκόρπιζαν άχυρα στο πάτωμα για να μην γλιστράνε. Όσο γινόταν πιο βαρύς ο χειμώνας πρόσθεταν κι άλλο άχυρο, μέχρι που έφτανε να «ξεχειλίζει» όταν άνοιγαν την πόρτα. Τοποθετούσαν, λοιπόν, ένα κομμάτι ξύλου στην πόρτα της εισόδου. Εξ ου, και το threshold (ελεύθερη μετάφραση: αχυρένιο κράτημα- κατώφλι).

– Τα παλιά χρόνια στη Βρετανία μαγείρευαν σε ένα μεγάλο καζάνι, που τοποθετούσαν πάνω από τη φωτιά. Κάθε μέρα άναβαν τη φωτιά και πρόσθεταν νέα υλικά στην κατσαρόλα. Έτρωγαν κυρίως λαχανικά και όχι πολύ κρέας. Συνήθιζαν λοιπόν, να τρώνε για βραδινό κάτι βραστό, αφήνοντας τα υπολείμματα στην κατσαρόλα να κρυώσουν όλη τη νύχτα, και την επόμενη ημέρα πρόσθεταν το νέο φαγητό από πάνω! Μερικές φορές η κατσαρόλα είχε υπολείμματα φαγητού κολλημένα στον πάτο της για πολύ καιρό. Από εδώ προέρχεται και η έκφραση Peas porridge hot, peas porridge cold, peas porridge in the pot nine days old, ήτοι ζεστός χυλός μπιζελιών, κρύος χυλός μπιζελιών, 9 ημερών χυλός μπιζελιών μέσα στην κατσαρόλα!

– Κάποιοι μπορούσαν και αγόραζαν χοιρινό. Αυτό τους καθιστούσε ιδιαίτερους. Όταν είχαν λοιπόν, επισκέπτες κρεμούσαν το χοιρομέρι σε περίοπτη θέση για να το επιδείξουν στους καλεσμένους τους. Αποτελούσε ένδειξη πλούτου για έναν άνδρα όταν μπορούσε κι έφερνε στο σπίτι του χοιρινό. Μαζί με τους καλεσμένους έκοβαν ένα κομμάτι και το έτρωγαν όλοι μαζί.

– Οι πλούσιοι διέθεταν πιάτα φτιαγμένα από μόλυβδο. Τα όξινα φαγητά οδηγούσαν ποσότητα του μολύβδου να εκλύεται στο φαγητό, προκαλώντας το θάνατο από δηλητηρίαση από μόλυβδο. Αυτό συνέβαινε πιο συχνά με τις ντομάτες, οπότε για περισσότερα από 400 χρόνια η ντομάτα θεωρούνταν δηλητηριώδης.

– Και στο ψωμί όμως, προτεραιότητα είχε αυτός που κατείχε την υψηλότερη θέση. Στους εργάτες αναλογούσε η καμένη βάση του καρβελιού, στην οικογένεια η μέση του, και οι καλεσμένοι έτρωγαν την κορυφή, δηλαδή την από πάνω κρούστα.

– Οι Βρετανοί χρησιμοποιούσαν μεγάλες κούπες με μόλυβδο για να πίνουν μπίρα ή ουίσκι. Ο συνδυασμός αυτών των δύο οδηγούσε σε κώμα όποιον έπινε, περίπου για 2- 3 ημέρες. Όποιος τον έβλεπε στο δρόμο τον πέρναγε για νεκρό και τον ετοίμαζε για ταφή. Τον ξάπλωναν λοιπόν, στο τραπέζι της κουζίνας και για 2 περίπου ημέρες η οικογένεια καθόταν γύρω- γύρω, έτρωγε, έπινε και περίμεναν όλοι να δουν αν θα ξυπνήσει. Εδώ βρίσκει τις ρίζες του το έθιμο του Holding a wake (δηλαδή της ολονυχτίας).

– Η Αγγλία είναι παλιά και μικρή χώρα, και οι ντόπιοι δεν είχαν χώρο να θάψουν τους νεκρούς τους. Οπότε ξέθαβαν τα φέρετρα και τοποθετούσαν τα οστά σε ένα οστεοφυλάκιο, ώστε να μπορέσει να ξαναχρησιμοποιηθεί ο τάφος. Όταν άνοιγαν τα φέρετρα έβρισκαν ότι 1/25 είχε από μέσα γρατζουνιές, οπότε συνειδητοποίησαν ότι μέχρι τότε είχαν θάψει αρκετούς ανθρώπους ζωντανούς. Έτσι, όταν κάποιος πέθαινε, έδεναν στον καρπό του χεριού του ένα σκοινί το οποίο ήταν συνδεδεμένο με ένα καμπανάκι. Υπήρχε πάντα κάποιος που καθόταν στο νεκροταφείο όλη τη νύχτα, για να ακούσει αν τυχόν χτυπήσει κάποιο καμπανάκι. Από τότε βγήκε η έκφραση saved by the bell.

Έχετε υπόψη ότι όταν όλα αυτά συνέβαιναν στις βόρειες χώρες της Ευρώπης, οι νότιες είχαν ήδη δημόσια λουτρά, σαπούνι, σύστημα αποχέτευσης και καθαρό νερό, αλλά και όλα όσα σήμερα θεωρούμε δεδομένα και εκ των ων ουκ άνευ στον καθημερινό τρόπο ζωής μέσα στις πολιτισμένες κοινωνίες. Δεν πιστεύω οι Βρετανοί να τάισαν τον κόσμο που πήγε να τους παρακολουθήσει στους Ολυμπιακούς με nine days old φαγητό, για να αναβιώσουν την ιστορία τους;;!!!