Το τσάι είναι ένα φυτό (Camelia Sinensis) που προέρχεται από την Ασία. Όλα τα είδη του τσαγιού που μας είναι γνωστά σήμερα, δημιουργήθηκαν τον καιρό της δυναστείας των Ming (1368-1644 μ.Χ.). Περίπου 3 εκατομμύρια κιλά τσάι παράγονται και καταναλώνονται το χρόνο. Η επεξεργασία των φύλλων (αποξήρανση-ζύμωση) είναι αυτή που χαρακτηρίζει το τσάι σε πράσινο ή μαύρο και όχι το φυτό απ΄ το οποίο έχουν συλλεχτεί τα φύλλα, όπως πιστεύεται συχνά. Η παρασκευή του τσαγιού ξεκινά από τα φύλλα του, τα οποία πλένονται, κόβονται και αναμιγνύονται. Στη συνέχεια, εκχυλίζονται στους 60-100 βαθμούς κελσίου για 10 λεπτά και ακολουθεί απόσταξη των αρωματικών του υλών. Αυτές στη συνέχεια συμπυκνώνονται, ψύχονται, διηθούνται, ενώ ακολουθεί απομάκρυνση του συμπλόκου ταννίνης-καφεΐνης. Το υπόλειμμα στεγνώνεται και συσκευάζεται.
Όπως τα φρούτα και τα λαχανικά, έτσι και το τσάι αποτελεί μια σημαντική πηγή αντιοξειδωτικών και ιδιαίτερα των φλαβονοειδών (βλέπε Πίνακα). Επιστημονικές μελέτες έδειξαν ότι τα αντιοξειδωτικά του τσαγιού είναι 4 φορές πιο δραστικά από την βιταμίνη C (αντιοξειδωτικό αναφοράς) και απορροφώνται εύκολα από το γαστρεντερικό σωλήνα.Τα φλαβονοειδή του τσαγιού παρεμποδίζουν εν μέρει την απορρόφηση του σιδήρου από φυτικές τροφές (φρούτα και λαχανικά),αλλά όχι από τις ζωικές. Επίσης δεν έχει αναφερθεί πρόκληση σιδηροπενικής αναιμίας από το τσάι σε άτομα που διατρέφονται με μεσογειακού τύπου δίαιτα. Εξάλλου, η πρόσληψη τροφών πλούσιων σε βιταμίνη C, μπορεί να αναστέλλει αυτή τη δράση των φλαβονοειδών .
Μεγάλες πληθυσμιακές μελέτες δείχνουν την ύπαρξη συσχέτισης ανάμεσα στην κατανάλωση τσαγιού και τη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακών νόσων. Μια πρόσφατη έρευνα, που ονομάστηκε ” ZutphenElderlyStudy ”, σε 805 ενήλικες Ολλανδούς, έδειξε ότι τα άτομα που κατανάλωναν υψηλές συγκεντρώσεις φλαβονοειδών στη δίαιτά τους είχαν 60% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν στεφανιαία νόσο, σε σχέση με αυτά που κατανάλωναν μικρές συγκεντρώσεις αντίστοιχα. (…)Τέλος, λίγες είναι οι μελέτες που υποστηρίζουν ότι η καθημερινή κατανάλωση τσαγιού μειώνει την αρτηριακή πίεση.
Την τελευταία δεκαετία έχουν γίνει πολυάριθμες εργαστηριακές μελέτες σε πειραματόζωα, όσον αφορά τη σχέση τσαγιού και διαφόρων μορφών καρκίνου. Οι περισσότερες από αυτές απέδειξαν ότι τα πολυφαινολικά αντιοξειδωτικά του τσαγιού μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος, μαστού, πνευμόνων, εντέρου, στομάχου, ήπατος, οισοφάγου, παγκρέατος και προστάτη. Αρκετές επιδημιολογικές μελέτες έχουν διεξαχθεί σε όλο τον κόσμο, σε διάφορους πληθυσμούς, με σκοπό τη διερεύνηση της επίδρασης του τσαγιού στην εμφάνιση διαφόρων μορφών καρκίνου στον άνθρωπο. Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών είναι αντικρουόμενα. (….)
Το πράσινο τσάι ενδέχεται να προστατεύει από τη νόσο του Parkinson και άλλες νευροεκφυλιστικές ασθένειες, διότι οι πολυφαινόλες του εμποδίζουν τον τραυματισμό των νευρικών κυττάρων από νευροτοξίνες και δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες στις, οποίες οφείλονται οι παραπάνω ασθένειες. Άλλες μελέτες σε πειραματόζωα έδειξαν ότι το πράσινο και μαύρο τσάι ενισχύουν τη δράση της ινσουλίνης. Η αντιδιαβητική δράση του τσαγιού οφείλεται στο φαινολικό συστατικό του EGCG, το οποίο αυξάνει την ευαισθησία των ιστών στην ινσουλίνη και αναστέλλει τη δράση του ενζύμου α-αμυλάση (διασπά υδατάνθρακες). Επιπρόσθετα, συστατικά του τσαγιού συμμετέχουν στην πρόληψη του πολλαπλασιασμού των βακτηριδίων, που ευθύνονται για την τερηδόνα. Επίσης το τσάι είναι πηγή φθορίου, ιδιαίτερα χρήσιμο σε χώρες που το νερό περιέχει λίγο φθόριο. Παράλληλα, μελέτες έχουν συνδέσει τα φλαβονοειδή του τσαγιού με προστασία από εγκεφαλικό και παθήσεις του ήπαρ, καθώς και με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης. Τα φυτοοιστρογόνα του τσαγιού είναι αυτά που επηρεάζουν θετικά την οστική πυκνότητα και προλαμβάνονται έτσι τα οστεοπορωτικά κατάγματα.
Εξίσου σημαντικό συστατικό στο τσάι είναι η καφεΐνη – τεΐνη (δύο ονόματα του ίδιου μορίου), ένα αλκαλοειδές του οποίου η συγκέντρωση είναι διαφορετική στο τσάι από τον καφέ. Ο καφές περιέχει [100 mgr] δύο περίπου φορές περισσότερο καφεΐνη από ό,τι το τσάι[40 mgr] ίσου βάρους. Στον οργανισμό, η τεΐνη μεταβολίζεται στο ήπαρ, ενώ απορροφάται αποτελεσματικά από το γαστρικό σωλήνα. Αν και το συγκεκριμένο συστατικό έχει κατηγορηθεί για αύξηση της πιθανότητας αποβολής κατά την κύηση όπως επίσης και για τη γέννηση λιποβαρών βρεφών, οι μέχρι τώρα έρευνες σχετικά με το τσάι δείχνουν ότι δεν εμφανίζεται κανένα αρνητικό αποτέλεσμα στην λειτουργία της ανθρώπινης αναπαραγωγής.
Έρευνα στην Μ. Βρετανία απέδειξε ότι για ίση πρόσληψη καφεΐνης – τεΐνης, το τσάι προκαλεί μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας του δέρματος, σε σχέση με τον καφέ ή το νερό. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει μια αγγειοχαλαρωτική δράση στα τριχοειδή του δέρματος, πιθανώς εξαιτίας της παρουσίας φλαβονοειδών, γεγονός που επιφέρει ένα τελικό χαλαρωτικό αποτέλεσμα. Άλλο ένα πόρισμα που εξήχθηκε από την ίδια έρευνα, ήταν ότι βρέθηκε συσχέτιση της κατανάλωσης τσαγιού με την γρήγορη ανάπτυξη προσοχής.
Επιδημιολογικές μελέτες αναφέρουν ότι 2-5 φλιτζάνια ημερησίως επαρκούν για την λήψη των θρεπτικών συστατικών του τσαγιού, παρόλο που δεν υπάρχει τελική άμεση συσχέτιση κατανάλωσης και αποτελεσμάτων. Εργαστηριακές μελέτες έδειξαν ότι η προσθήκη γάλακτος, λεμονιού, ζάχαρης ή κάποιου άλλου γλυκαντικού δεν αλλοιώνει την αντιοξειδωτική δράση του τσαγιού, ούτε δυσχεραίνει την απορρόφηση της καφεΐνης που εμπεριέχει.
Συμπερασματικά, οι περισσότερες εργαστηριακές και επιδημιολογικές έρευνες σε πειραματόζωα και ανθρώπινους πληθυσμούς, αντίστοιχα, υποστηρίζουν ότι η καθημερινή κατανάλωση 1-2 φλιτζανιών τσαγιού προστατεύει τον ανθρώπινο οργανισμό από πολλές εκφυλιστικές ασθένειες, θωρακίζοντας έτσι την υγεία.
| Συστατικά | Πράσινο Τσάι | Μαύρο Τσάι |
| Ταννίνες (κατεχίνες ) | 30-42 | 3-10 |
| Φλαβονόλες (κερκετίνη, καιμπφερόλη) | 5-10 | 6-8 |
| Άλλα φλαβονοειδή | 2-4 | – |
| Θεογαλίνη | 2-3 | – |
| Γαλλικό οξύ | 0,5 | – |
| Κινινικό οξύ | 2 | – |
| θεαννίνη | 4-6 | – |
| Μεθυλοξανθίνες | 7-9 | 8-11 |
| Θεοφλαβίνες | – | 3-6 |
Πηγή: ΙntJOncol, 1996;8:221-38
Ευχαριστούμε θερμά τον:
Κάζη Αβραάμ, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, Μεταπτυχιακές Σπουδές στην Κλινική Διατροφή
Τηλ.: 6973 211710
Πηγή: Beauty-Hall.gr
