βάρος

“Έχω γρήγορο μεταβολισμό. Μπορώ να φάω ό,τι θέλω και να παραμείνω αδύνατη.” Πόσες φορές έχετε ακούσει αυτή τη φράση και δεν έχετε στρέψει τα μάτια σας προς τα πάνω, όλο απόγνωση; Εκτός από το ότι αισθάνεστε ενοχλημένοι και ίσως να ζηλεύετε κιόλας, σίγουρα θα αναρωτιέστε εάν είναι αλήθεια. Υπάρχει πραγματικά τέτοιο πράγμα όπως γρήγορος ή αργός μεταβολισμός; Και αν ναι, είναι δυνατόν να μπορέσουμε να αυξήσουμε το δικό μας, ώστε να μπορούμε και εμείς να τρώμε ό,τι θέλουμε και να διατηρούμε το βάρος μας;

Καταρχήν, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι είναι ακριβώς ο μεταβολισμός. Ο μεταβολισμός είναι ο όρος που περιγράφει έναν συνδυασμό διεργασιών που χρησιμοποιεί το σώμα για να μετατρέψει τα τρόφιμα σε καύσιμα προκειμένου να μας κρατήσει ζωντανούς. Οι μεταβολικές διεργασίες περιλαμβάνουν την αναπνοή, την πέψη των τροφών, την παροχή θρεπτικών συστατικών στα κύτταρα μας και τη χρήση ενέργειας από τους μυς μας.

Ενώ ο μεταβολισμός είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται συνηθέστερα για να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα καίει θερμίδες, οι διατροφολόγοι λένε ότι ο μεταβολισμός είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Εξασφαλίζει όλα όσα κάνουμε, από τη σκέψη και το φαγητό έως τη μετακίνηση και την ανάπτυξη. Χωρίς αυτό, δεν θα είχαμε την ενέργεια ούτε για να σηκωθούμε από το κρεβάτι το πρωί. Ο αριθμός των θερμίδων που χρησιμοποιεί το σώμα μας για να μας κρατήσει ζωντανούς και να πραγματοποιήσει αυτές τις βασικές λειτουργίες είναι γνωστός ως βασικός ρυθμός μεταβολισμού, ή απλώς, μεταβολισμός. Είναι ο κινητήρας που καίει θερμίδες και είναι η κλίμακα που ρυθμίζει τις ενεργειακές μας ανάγκες.

Ενώ ο μεταβολισμός καθορίζεται κυρίως από το DNA και την ηλικία μας, υπάρχουν κάποιες στρατηγικές που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε. Για παράδειγμα, αυτό που τρώμε και πίνουμε, μπορεί να επηρεάσει τον μεταβολισμό μας, αλλά σε μικρότερη κλίμακα.

Δεδομένου ότι το σώμα καίει περισσότερες θερμίδες κατά την πέψη πρωτεϊνών από τους υδατάνθρακες ή τα λίπη, τα τρόφιμα με βαριά πρωτεΐνη μπορούν να συμβάλουν στην τόνωση του μεταβολισμού κατά τη διάρκεια του γεύματος. Τα πικάντικα τρόφιμα είναι γνωστό ότι δίνουν μια γρήγορη προσωρινή ώθηση στο μεταβολισμό μας, ενώ το πράσινο τσάι μπορεί να επιταχύνει τον μεταβολισμό για αρκετές ώρες.

Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η άσκηση, λειτουργούν καλύτερα για την επιτάχυνση του μεταβολισμού. Συγκεκριμένα, συστήνεται προπόνηση με βάρη επειδή το σώμα συνεχίζει να καίει τις θερμίδες, ακόμη και όταν είναι σε ηρεμία, και ο μυϊκός ιστός καίει περισσότερες θερμίδες από τον ιστό του λίπους, γι ‘αυτό οι άνδρες γενικά θα κάψουν περισσότερες θερμίδες από τις γυναίκες.

Η έντονη αερόβια άσκηση, θα επιταχύνει το μεταβολισμό για αρκετές ώρες μετά από μια προπόνηση, καθώς όσο μεγαλύτερη είναι η ένταση, τόση περισσότερη ώρα θα διατηρηθεί ο μεταβολισμός μας σε υψηλά επίπεδα.

Για μερικούς ανθρώπους, ο πόνος στην πλάτη αποτελεί συνήθη ενόχληση μέσα στην καθημερινότητα και μπορεί να δημιουργήσει δυσφορία και πρόβλημα στη διεξαγωγή απλών εργασιών που έχουμε να κάνουμε. Αν δε συντρέχει κάποιος λόγος ορθοπεδικής φύσης, όμως, ο πόνος αυτός μπορεί να οφείλεται σε δικές μας συνήθειες που είτε δεν αντιλαμβανόμαστε ότι έχουμε, είτε δε συνειδητοποιούμε πόση σχέση μπορεί να έχουν με τη σωματική μας κατάσταση.

1. Η στάση του σώματός μας όταν είμαστε όρθιοι.

Η κακή στάση του σώματός μας κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι μία πολύ συχνή αιτία για την πρόκληση πόνου στην ευρύτερη περιοχή της πλάτης. Προσπαθήστε όσο μπορείτε να μη σκύβετε το κεφάλι πολύ μπροστά και οι γοφοί σας να είναι περίπου στο ίδιο επίπεδο με τα γόνατά σας. Η πλάτη σας, επίσης, πρέπει να σχηματίζει ένα ελαφρύ τόξο χαμηλά.

2. Η στάση του σώματός μας όταν είμαστε καθιστοί.

Όπως όταν είμαστε όρθιοι, έτσι όταν είμαστε καθιστοί, το σώμα μας πρέπει να έχει μία σωστή στάση, ώστε να μην καταπονείται. Προσπαθήστε, λοιπόν, όταν κάθεστε μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή, να μη σκύβετε το κεφάλι προς τα κάτω και το βλέμμα σας να κοιτάει την οθόνη ευθεία και λίγο προς τα κάτω. Κρατήστε τον κορμό σας σε όρθια στάση, χωρίς να καμπουριάζει, τους ώμους χαλαρούς στο πλάι και μακριά από τα αυτιά, και τους αγκώνες λυγισμένους περίπου σε γωνία 90 μοιρών.

3. Η στάση του σώματος όταν σηκώνουμε βάρη.

Οποιαδήποτε φορά χρειαστεί να σηκώσουμε κάποιο βαρύ αντικείμενο, πρέπει να προσέχουμε την κίνηση που θα κάνουμε για να το πετύχουμε. Καλό είναι να λυγίζουμε τα γόνατά μας και να χρησιμοποιούμε τα πόδια για να σηκώσουμε το βάρος, κρατώντας παράλληλα ίσια και «κλειδωμένη» τη μέση μας καθόλη την πορεία.

4. Η στάση μας όταν χρησιμοποιούμε το κινητό μας.

Όταν κρατάμε το κινητό μας στα χέρια, η σωστή θέση που πρέπει να το βλέπουμε είναι να το σηκώνουμε στο ύψος του κεφαλιού μας και όχι χαμηλά πάνω από τα γόνατα. Έτσι, δεν καταπονείται ο αυχένας και γίνεται πιο ξεκούραστη η διαδικασία.

Είναι απαραίτητες για τη συνολικά καλή μας υγεία, ωστόσο για διάφορους λόγους υπάρχει πιθανότητα να μην προσλαμβάνουμε την απαραίτητη ποσότητα. Ο λόγος για τις πρωτεΐνες, οι οποίες κάνουν πολλά περισσότερα από το να “χτίζουν μύες”. Κι όταν δεν παίρνουμε τις απαραίτητες πρωτεΐνες μέσω της διατροφής μας, υπάρχουν παρενέργειες.

01 Τα οστά μας είναι πιο επιρρεπή σε ραγίσματα ή/και κατάγματα. Η καλή υγεία των οστών μας δεν εξαρτάται μόνο από την επαρκή πρόσληψη ασβεστίου, αλλά κι από τις πρωτεΐνες που περιλαμβάνονται στη διατροφή μας. Κι αυτό το επιβεβαιώνει μία έρευνα που διεξήγαγε το International Osteoporosis Foundation και που δημοσιεύθηκε μόλις το Μάιο. Οι πρωτεΐνες είναι απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου και των υπόλοιπων οργάνων του σώματός μας. Όταν στη διατροφή μας δεν περιλαμβάνεται η αναγκαία ποσότητα πρωτεϊνών, το σώμα παίρνει την ποσότητα που χρειάζεται από άλλες πηγές αποθεμάτων, όπως τα οστά. Αυτό, όμως, μειώνει την πυκνότητα της οστικής μάζας, με αποτέλεσμα σε περίπτωση τραυματισμού να κινδυνεύουμε περισσότερο από ραγίσματα ή και κατάγματα.

02 Τα μαλλιά και τα νύχια μας γίνονται εύθραυστα. Οι πρωτεΐνες είναι μερικές από τις δομικές βάσεις των μαλλιών και των νυχιών μας. Όταν δεν καταναλώνουμε επαρκή ποσότητα πρωτεϊνών, τα νύχια μας γίνονται πιο μαλακά κι άρα σπάνε ευκολότερα, ενώ τα μαλλιά χάνουν τη στιλπνότητα και την πυκνότητά τους. Επίσης, αν η ελλιπής πρόσληψη πρωτεϊνών συνεχιστεί, μετά από μερικούς μήνες παρατηρείται και τριχόπτωση καθώς, για να προφυλάξει τα αποθέματά του σε πρωτεΐνες, το σώμα “βάζει φρένο” στην ανάπτυξη των μαλλιών.

03 Χάνουμε μυϊκό βάρος. Όταν βλέπουμε το νούμερο στη ζυγαριά να ελαττώνεται μετά από μία αυστηρή vegan δίαιτα, καλό είναι να μη βιαστούμε να χαρούμε. Μία διατροφή που υστερεί σε πρωτεΐνες αναγκάζει το σώμα να πάρει την ποσότητα που χρειάζεται από άλλα αποθέματα, όπως τα οστά και τους μύες. Σε αυτήν την περίπτωση το βάρος που χάνεται είναι μυϊκό κι όχι απώλεια περιττού λίπους (το οποίο εξυπακούεται παραμένει) με αποτέλεσμα να αλλάζει όλη η σύνθεση του σώματος, με τις αντίστοιχες συνέπειες, ασφαλώς.

04 Νιώθουμε αδυναμία. Ίσως να μη συμβαίνει από τη μία στιγμή στην άλλη, αλλά όταν δεν καταναλώνουμε την απαραίτητη ποσότητα πρωτεϊνών, σε βάθος χρόνου το αίσθημα κόπωσης είναι πιο έντονο. Εδώ παίζει ρόλο και η μείωση της μυϊκής μάζας που προαναφέραμε, όμως από πρωτεΐνες αποτελείται και η αιμογλοβίνη των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Η αιμογλοβίνη είναι εκείνη που μεταφέρει το οξυγόνο σ’ όλο το σώμα. Μικρότερη ροή οξυγόνου στο σώμα ισοδυναμεί με αδυναμία αλλά και αίσθημα πως μας “κόβεται η ανάσα”.

05 Γινόμαστε πιο ευάλωτοι σε ασθένειες, ακόμη και σε κρυολογήματα. Μέρος των αντισωμάτων που παράγει το ανοσοποιητικό μας σύστημα αποτελείται από πρωτεΐνες. Τα αντισώματα, ως γνωστόν, είναι εκείνα που μας προστατεύουν αντιμετωπίζοντας ιούς και βακτήρια. Η ανεπαρκής πρόσληψη πρωτεϊνών μέσω της διατροφής, όμως, μπορεί να μειώσει την παραγωγή αντισωμάτων και, κατά συνέπεια, το ανοσοποιητικό μας αποδυναμώνεται κι αρρωσταίνουμε πιο συχνά, ακόμη και με “χαζά” κρυώματα.

Η ανεπαρκής πρόσληψη πρωτεϊνών μπορεί να οφείλεται σε μία “αρρύθμιστη” διατροφή, αλλά μπορεί να είναι κι επακόλουθο διαφόρων “τάσεων” όπως η ωμοφαγία και οι αυστηρώς vegan διατροφές*. Αν κι ένας χορτοφάγος που καταναλώνει γαλακτοκομικά κι αυγά μπορεί να παρουσιάσει μικρότερο ρίσκο επιπλοκών, δεν ισχύει το ίδιο για τους “πιστούς” των προαναφερόμενων τάσεων.

i. Πρώτον, γιατί οι φυτικής προέλευσης πρωτεΐνες υστερούν σε σχέση με αυτές που είναι ζωικής προέλευσης – για παράδειγμα, ένα φλιτζάνι αγελαδινού γάλακτος με 1% λιπαρά περιέχει 8,5 γραμμάρια πρωτεϊνών, ενώ η ίδια ποσότητα γάλακτος αμυγδάλου περιέχει μόλις ένα γραμμάριο.

ii. οι πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης δεν περιέχουν τουλάχιστον εννέα αμινοξέα που είναι απαραίτητα για την ομαλή λειτουργία το οργανισμού σε σύγκριση με εκείνες που περιέχοντα στο κρέας, τα θαλασσινά και τα αυγά. Και για να δώσω έμφαση στο πόσο αναγκαίες είναι η πρωτεΐνες, σύμφωνα με τους ειδικούς, η ημερήσια ποσότητα πρωτεϊνών που πρέπει να προσλαμβάνουμε (άντρες και γυναίκες) υπολογίζεται με γνώμονα το σωματικό βάρος, καθώς για κάθε κιλό μας χρειαζόμαστε 0,8 γραμμάριο πρωτεϊνών – λόγου χάρη, μία γυναίκα με βάρος 58 κιλών χρειάζεται 46,4 γραμμάρια πρωτεϊνών. Και φυσικά ο αριθμός αυτός αυξάνεται όταν γυμναζόμαστε τακτικά ή γενικότερα όταν κινούμαστε έντονα.

Μπορεί κάποιοι αγαπημένοι celebrities να “πίνουν νερό” στο όνομα διατροφικών τάσεων όπως η vegan, εντούτοις μία σωστή και προσεγμένη διατροφή χαρακτηρίζεται από την επαρκή κάλυψη των αναγκών του σώματος.

*Φυσικά υπάρχουν κι οι κλινικές περιπτώσεις όπου παρατηρείται ανεπάρκεια πρωτεϊνών, όπως η ανορεξία, κάποιες μορφές καρκίνου ή η νόσος του Κρον, αλλά εκεί συνεπάγεται κι η αντίστοιχη ιατρική παρακολούθηση.