εκτόνωση

Gossip Girl

Θυμάστε την Άννα Παναγιωτοπούλου στη θεατρική παράσταση το «Έκτο πάτωμα»; Σίγουρα όμως έχετε παρακολουθήσει κάποιο επεισόδιο της νεανικής σειράς «Gossip Girl»!
Κεντρικό πρόσωπο και στα δυο μία κουτσομπόλα, μια φιγούρα που φαίνεται ανώτερη όλων. Τι είναι όμως το κουτσομπολιό ή αλλιώς το κοινωνικό σχόλιο; Φυσική ανάγκη ή κοινωνική αναγκαιότητα; Έκφραση ενδιαφέροντος ή εκδήλωση κακίας; Δείγμα ισχύος ή σημάδι κατωτερότητας; Σε κάθε περίπτωση, πάντως, παραφράζοντας μια ελληνική παροιμία, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τον κουτσομπόλη πολλοί εμίσησαν, το κουτσομπολιό ουδείς!

Σύμφωνα με την επιστήμη….
Σύμφωνα με τους κοινωνιολόγους, δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνία χωρίς κουτσομπολιό. Ο σχολιασμός των άλλων και της ζωής τους αποτελεί την αρχαιότερη μορφή μαζικής ενημέρωσης και είναι φαινόμενο διαχρονικό, καθολικό και ανεξάρτητο από φύλο. Βρέθηκε, για παράδειγμα, σε αιγυπτιακές επιγραφές με ιερογλυφικά να στηλιτεύει τις σεξουαλικές προτιμήσεις του Φαραώ και να κοροϊδεύει τη φαλακρότητα της βασίλισσας, ενώ το συγκεκριμένο «άθλημα» ασκούσαν ακόμη και φυλές σε πρωτόγονη κατάσταση, προκειμένου να μοιράζονται πληροφορίες για να διασκεδάσουν, να οργανώσουν όσο γίνεται καλύτερα τη ζωή τους και να εξελιχθούν. Είναι με άλλα λόγια το προϊόν μιας εξελικτικής πορείας και υπήρξε ο άτυπος τρόπος της κοινωνίας να εσωτερικεύει τις ολοένα και πιο πολύπλοκες σχέσεις των ανθρώπων, να προβάλλει πρότυπα και να υπαγορεύει τρόπους συμπεριφοράς.

Κοινωνική ανάγκη;
Το κουτσομπολιό εκφράζει την ανάγκη για κοινωνική επαφή και ένταξη στην ομάδα στην οποία ζούμε. Χάρη σ’ αυτό αναπτύσσουμε διαφόρων ειδών σχέσεις, εξομαλύνουμε συγκρούσεις, καλλιεργούμε κοινωνικές δεξιότητες, γνωρίζουμε τις αξίες που ενστερνίζεται η πλειονότητα ενός συνόλου. Μπορεί, λοιπόν, τα λόγια πίσω από την πλάτη να θεωρούνται κάτι κακό, ωστόσο είναι και η «κόλλα» που διατηρεί την κοινωνική συνοχή.

Παράλληλα, το κουτσομπολιό αποτελεί μια μορφή ελέγχου της κοινωνίας, καθώς συμβάλλει στην τήρηση της τάξης και στον προσδιορισμό κανόνων και αξιών, ενώ ταυτόχρονα ελέγχει τα ήθη, καθορίζει τις ισορροπίες ανάμεσα στην ατομική επιδίωξη και το κοινωνικά αποδεκτό και ορίζει ποια συμπεριφορά είναι αποδεκτή. Η συγκεκριμένη πτυχή είναι ιδιαίτερα έντονη στις μικρές κοινωνίες (θυμηθείτε τις γυναίκες στα χωριά, οι οποίες μαζεύονται μπροστά από ένα σπίτι και σχολιάζουν τους περαστικούς).

Διαμόρφωση άποψης
Τα κοινωνικά σχόλια επηρεάζουν τον τρόπο που λαμβάνουμε αποφάσεις, τη στάση μας απέναντι σε άτομα, τα κριτήρια με τα οποία κρίνουμε και αξιολογούμε ανθρώπους. Αν τα κουτσομπολιά είναι έντονα, τότε εμφανίζεται το φαινόμενο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας, δηλαδή η συμπεριφορά και η κρίση μας για κάποιον επηρεάζονται όχι από τις πράξεις του, αλλά από τις προσδοκίες μας γι’ αυτόν, που έχουν δημιουργηθεί από τη θετική ή αρνητική φήμη που τον συνοδεύει.

Όμως…
Πέρα από τον κοινωνικό του ρόλο, ο σχολιασμός των άλλων καλύπτει και την ασυνείδητη ανάγκη μας για αυτοαξιολόγηση μέσα από τη σύγκριση με τους άλλους. Το να γνωρίζουμε λεπτομέρειες για την προσωπική ζωή τους μας βοηθάει να «βαθμολογήσουμε» τον ίδιο μας τον εαυτό.

Επίσης, το αντικείμενο του σχολιασμού μπορεί να είναι κάτι που απασχολεί και εμάς ή μας χαρακτηρίζει. Έτσι, μέσα από το κουτσομπολιό μάς δίνεται η δυνατότητα να προβάλλουμε τις δυσάρεστες πλευρές του εαυτού μας στους άλλους, να συζητάμε γι’ αυτές χωρίς ταμπού και ανησυχία, να τις διερευνάμε ακίνδυνα, καθώς φαίνεται να μη μας αφορούν.

Τι συμβαίνει στο χώρο εργασίας;
Το εργασιακό περιβάλλον αποτελεί πρόσφορο έδαφος για κουτσομπολιό. Τα σχόλια για τους συναδέλφους και τον διευθυντή είναι καθημερινό φαινόμενο. Ωστόσο, η «συνήθεια» αυτή εξυπηρετεί έναν καλό σκοπό. Εκφράζει την ανάγκη των υπαλλήλων για επαφή και εκτόνωση. Προβλήματα εμφανίζονται όταν τα σχόλια γίνονται κακόβουλα και στοχεύουν στην εκδίκηση. Μάλιστα, όσο πιο ανταγωνιστικό είναι το εργασιακό περιβάλλον, τόσο πιο κακόβουλα είναι τα σχόλια, που χρησιμοποιούνται για την επίλυση επαγγελματικών διαφορών.

Θέλει τρόπο, όχι κόπο…
Ακόμα και το κουτσομπολιό θέλει τρόπο. Είναι σημαντικό να θέτουμε όρια και να συνειδητοποιούμε για ποιο λόγο σχολιάζουμε τους άλλους. Η υπερβολή υποδηλώνει μάλλον πρόβλημα δικό μας και όχι του ατόμου που έχει γίνει στόχος των σχολίων μας. Η απώλεια του μέτρου δείχνει ότι εμείς στερούμαστε την ηρεμία, την αντοχή ή την ψυχική ισορροπία προκειμένου να εστιάσουμε στον εαυτό μας ή ότι η δική μας ζωή μας φαίνεται βαρετή και αποκτά ενδιαφέρον μέσα από τη ζωή των άλλων.

Έχει και τα καλά του

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο «Journal of Personality and Social Psychology», μειώνει το στρες, καθώς, όπως έδειξαν τα πειράματα, οι συμμετέχοντες εμφάνιζαν ταχυκαρδία όταν έβλεπαν κάποιον να συμπεριφέρεται άσχημα, ενώ ένιωθαν καλύτερα όταν μπορούσαν να πουν τι είχαν δει. Μάλιστα, σύμφωνα με τους ερευνητές, «το κουτσομπολιό είναι κακό, αλλά τείνουμε να παραβλέπουμε τη θετική του λειτουργία. Σε πολλές περιπτώσεις, αφετηρία του είναι το ενδιαφέρον για τους άλλους».

Σήμερα…
Σε μια εποχή που η δράση του ανθρώπου εξατομικεύεται και κατακλύζεται από στρες, τα κοινωνικά σχόλια δίνουν την ψευδαίσθηση της συμμετοχής σε ένα κοινό κοινωνικό γίγνεσθαι και συνδέονται με τη χαλάρωση και την εκτόνωση.

Πηγή: εδώ