επεξήγηση

Ο γονιός σας έχει άνοια. Ίσως να το είχατε καταλάβει από τα ανησυχητικά σημάδια που προϋπήρχαν της επίσημης διάγνωσης, όμως καθώς περνάει ο καιρός, η νόσος επιδρά εμφανώς στην προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του. Πιθανότατα είστε πολύ πιεσμένος προσπαθώντας να επιλύσετε τα τρέχοντα προβλήματα και να προετοιμαστείτε για τις αλλαγές που πρόκειται να έρθουν.

Πρέπει όμως να βρείτε χρόνο για να απαντήσετε στις ερωτήσεις των παιδιών σας που ανησυχούν βλέποντας τον/την αγαπημένο/η τους παππού/γιαγιά να ξεχνά, να κάνει περίεργα ή αστεία πράγματα και να μην τους αφιερώνει τόσο χρόνο, όσο παλιά.

Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις αλλαγές που συμβαίνουν στο οικογενειακό περιβάλλον. Είναι λοιπόν λογικό η ασθένεια ενός αγαπημένου προσώπου να τα επηρεάζει βαθύτατα. Στην περίπτωση μάλιστα της άνοιας, τα ερωτήματα που δημιουργούνται είναι αγωνιώδη και πολύ περισσότερα απ’ όσα θα ήταν στην περίπτωση οποιασδήποτε άλλης ασθένειας. Και αυτό γιατί τα συμπτώματα της άνοιας επηρεάζουν όχι μόνο το σώμα, αλλά και το πνεύμα, αλλοιώνοντας την προσωπικότητα του ατόμου που ασθενεί.

Ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσετε τα παιδιά σας να κατανοήσουν και να διαχειριστούν την ασθένεια του παππού ή της γιαγιάς είναι να συζητήσετε μαζί τους ανοιχτά και να ακούσετε προσεκτικά αυτά που έχουν να σας πουν. Δώστε τους την ευκαιρία να σας κάνουν όλες τις ερωτήσεις που έχουν στο μυαλό τους και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους χωρίς να φοβούνται ότι θα τα επικρίνετε ή θα θυμώσετε μαζί τους. Μην προσπαθήσετε να κρύψετε την αλήθεια για να τα καθησυχάστε, γιατί, αργά ή γρήγορα, η φυσική πορεία εξέλιξης της νόσου θα σας διαψεύσει. Είναι προτιμότερο να απαντήσετε με ειλικρίνεια στις απορίες τους, απλοποιώντας τις σύνθετες έννοιες και διατυπώνοντας τις απαντήσεις σας με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι κατάλληλες για την ηλικία τους.

Να θυμάστε ότι τα παιδιά δεν μπορούν να αφομοιώσουν μεγάλο όγκο πληροφοριών. Αντί να αφιερώσετε ένα ολόκληρο απόγευμα συζητώντας για το συγκεκριμένο θέμα (όπως θα κάνατε με έναν ενήλικα), δοκιμάστε να δώσετε τις πληροφορίες που θεωρείτε σημαντικές σταδιακά, ώστε να δώσετε στο παιδί το χρόνο που χρειάζεται για να τις επεξεργαστεί και να τις κατανοήσει. Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα που είναι πιθανό να σας απευθύνει το παιδί και στα οποία θα κλιθείτε να δώσετε απαντήσεις κατά τη διάρκεια της συζήτησης:

1. Τι συμβαίνει στον παππού / στη γιαγιά;
2. Γιατί του / της συμβαίνει αυτό;
3. Αφού παίρνει φάρμακα, γιατί δεν γίνεται καλά;
4. Φταίω εγώ που ο παππούς / η γιαγιά είναι άρρωστος/η; Έκανα κάτι κακό;
5. Θα αρρωστήσω και εγώ;
6. Ο παππούς / η γιαγιά θα πεθάνει;
7. Τι να κάνω για να τον / τη βοηθήσω;
8. Θα γίνει ο παππούς / η γιαγιά όπως ήταν πριν;

Γενικές οδηγίες

• Εξηγήστε στο παιδί ότι το πιο σημαντικό όργανο του σώματός μας είναι ο εγκέφαλος – αυτός ελέγχει όλες τις επιμέρους λειτουργίες. Ο εγκέφαλος παππού / της γιαγιάς είναι άρρωστος και αυτό επηρεάζει τη μνήμη και τη συμπεριφορά του/της.
• Διαβεβαιώστε το παιδί ότι ο παππούς / η γιαγιά το αγαπάει ακόμα, παρόλο που δεν μπορεί να του το δείξει όπως παλιά.
• Ενθαρρύνετέ το να συζητήσει μαζί σας τους φόβους και τις ανησυχίες του σχετικά με την κατάσταση του παππού / της γιαγιάς. Θα διαπιστώσετε ότι οι φόβοι του μπορεί να μην είναι ρεαλιστικοί, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν δημιουργούν στο παιδί αγωνία και ανησυχία.

• Αν, παρουσία του παιδιού, ο γονιός σας εκδηλώσει κάποια συμπεριφορά που σας φέρει σε δύσκολη θέση (αν π.χ. βγει στο μπαλκόνι ημίγυμνος ή εκφράσει λεκτική επιθετικότητα), εξηγείστε στο παιδί ότι, επειδή ο παππούς / η γιαγιά είναι άρρωστος/η, δεν αντιλαμβάνεται ότι αυτό που κάνει δεν είναι σωστό.
• Αν η κατάσταση του γονιού σας το επιτρέπει και το ίδιο το παιδί το επιθυμεί, ενθαρρύνετέ το να κάνει παρέα στον παππού / στη γιαγιά. Η αλληλεπίδραση θα είναι ιδιαίτερα ευεργετική και για τους δύο. Υπάρχουν πολλά πράγματα που θα μπορούσαν να κάνουν μαζί: να ζωγραφίσουν, να τραγουδήσουν, να πουν παραμύθια, να περπατήσουν στην αυλή, να ετοιμάσουν το τραπέζι για φαγητό, να δουν τα άλμπουμ με τις οικογενειακές φωτογραφίες.
• Αποφύγετε τις αλλαγές στην καθημερινότητα του παιδιού. Συνεχίστε να κάνετε κάποια τουλάχιστον από τα πράγματα που συνηθίζατε να κάνετε στο παρελθόν όλοι μαζί, σαν οικογένεια. Αυτό θα δώσει στο παιδί την ηρεμία και το αίσθημα ασφάλειας που έχει ανάγκη.
• Επιλέξτε κάποια ώρα της ημέρας που θα αφιερώσετε αποκλειστικά στο παιδί. Χρησιμοποιήστε αυτό το χρονικό διάστημα για να αποστασιοποιηθείτε για λίγο από το πρόβλημα υγείας του γονιού σας. Επικεντρώστε το ενδιαφέρον σας στις ανάγκες και τις επιθυμίες του παιδιού και τη σχέση σας μαζί του.

Όλγα Λυμπεροπούλου
Γνωστική νευροψυχολόγος, MSc
Ιατρείο Μνήμης – Νοσοκομείο Υγεία &
www.trainyourbrain.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ Περισσότερα άρθρα της Όλγας Λυμπεροπούλου

–Φρόντιστε το μυαλό σας, από την Όλγα Λυμπεροπούλου

–8 βήματα για δυνατή μνήμη, από την Όλγα Λυμπεροπούλου

Πόσες φορές έχετε ξυπνήσει μετά από ένα περίεργο όνειρο και έχετε αναρωτηθεί τι μπορεί να σημαίνει; Το ξέρατε ότι ξοδεύουμε , κατά μέσο όρο 25 χρόνια από τη ζωή μας ενώ κοιμόμαστε και 5-7 από αυτά βλέποντας όνειρα;  Παρόλο που τα όνειρα του καθενός μας είναι μοναδικά, η ανάλυση των ονείρων μπορεί να βοηθήσει ερμηνεύοντας τα κρυμμένα μηνύματα  που υπάρχουν στα όνειρά μας.

Παρακάτω, σας προτείνoυμε τις  κυριότερες ψυχολογικές μεθόδους ερμηνείας των ονείρων. Ίσως είναι μια ευκαιρία να πειραματιστείτε με κάτι καινούριο, να ξεφύγετε για λίγο από τα συνηθισμένες σας σκέψεις και ασχολίες, να μοιραστείτε μια ενδιαφέρουσα εμπειρία με ένα φίλο που μπορεί  να σας βοηθήσει στην εφαρμογή τους, και βέβαια να διευρύνετε την επίγνωσή σας σε σχέση με τα νοήματα που προσπαθεί να σας αποκαλύψει το υποσυνείδητό σας!

 Η μέθοδος του “ελεύθερου συνειρμού” – Sigmund Freud

Ο Freud, που πίστευε στην σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης, έλεγε ότι τα όνειρα είναι «η βασιλική οδός προς το ασυνείδητο». Η μέθοδος που πρότεινε για τη διερεύνηση και την ερμηνεία των ονείρων είναι η χρήση του ελεύθερου συνειρμού.
Αν θέλετε να εφαρμόσετε τη μέθοδο του ελεύθερου συνειρμού:
1. Eπιλέξτε μια σημαντική εικόνα ή έννοια του ονείρου σας. Κρατήστε τη για λίγο στο νου σας.

2. Ποιά εικόνα ή λέξη σας έρχεται αμέσως μετά; Κρατήστε την επόμενη εικόνα στο μυαλό σας χωρίς να την αναλύσετε με κάποιον τρόπο. Τί έρχεται μετά; Και μετά; Και έπειτα; (για παράδειγμα, μπλέ, ουρανός, σύννεφα, βροχή, μελαγχολία, ταξίδι….)

3. Επιτρέψτε στο νου σας να ακολουθεί το νήμα των εικόνων ή των ιδεών που σας έρχονται χωρίς να κριτική ή άλλες παρεμβολές. Συνεχίστε μέχρι να φτάσετε σε μια ιδέα ή εικόνα που έχει ιδιαίτερη σημασία για εσάς.

4. Αν αυτό δε συμβεί επιστρέψτε στην αρχική εικόνα και ξαναρχίστε ή επιλέξτε μια άλλη και ξεκινήστε από την αρχή.

Πόσο συχνά το ονειρεύεστε;

Η μέθοδος της ενίσχυσης – Carl Jung

Ο Jung από την άλλη μεριά υποστηρίζει ότι ονειρευόμαστε προκειμένου να δώσουμε έκφραση σε κάθε κομμάτι της ψυχής μας και ότι ο ελεύθερος συνειρμός θολώνει τα νερά, αποπροσανατολίζοντάς μας σε σχέση με το νόημα του ονείρου. Αυτό θα πει ότι παρόλο που μπορεί να μας αποκαλύψει μια σημαντική αλήθεια για τον εαυτό μας, αυτό που θα μάθουμε μπορεί να είναι διαφορετικό από εκείνο που το όνειρο ήθελε να μας επικοινωνήσει.
Έτσι, ο Jung επέλεξε να χρησιμοποιήσει τη μέθοδο της «ενίσχυσης» (Amplification). Σύμφωνα με αυτή επιλέγουμε ένα σύμβολο, το εξετάζουμε από κάθε δυνατή άποψη και προσέχουμε τι είδους πληροφορίες μπορούμε να εξάγουμε από αυτό. Αντί δηλαδή να ακολουθήσουμε μια σειρά συνειρμών που θα μας οδηγήσουν μακριά από το όνειρο να εξερευνήσουμε τα πολλαπλά επίπεδα νοήματος γύρω από μια κεντρική εικόνα. O σκοπός εδώ είναι να εξάγουμε τα βασικά στοιχεία του ονείρου και να πάρουμε από το καθένα από αυτά όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες.
Αν θέλετε να εφαρμόσετε τη μέθοδο αυτή:
1. Ξεκινήστε, γράφοντας το όνειρό σας και σημειώνοντας τα σημαντικότερα στοιχεία του ονείρου

2. Στη συνέχεια, επιχειρήστε να εξάγετε από το καθένα από αυτά όσο το δυνατόν περισσότερε πληροφορίες, έτσι ώστε να ενισχύσετε και να εμπλουτίσετε ό,τι γνωρίζετε

3. Κάντε στον εαυτό σας ερωτήσεις. Αν για παράδειγμα, είδατε στον ύπνο σας ότι ταξιδεύετε με ένα τρένο ” Τι με συνδέει με το τρένο;”, “Τι σημαίνει το ταξίδι με το τρένο για μένα;” “Το έχω κάνει ποτέ;” “Πότε;”, “Γιατί;”, “Πού;”, “Κάτω από ποιές συνθήκες;”. Με αυτόν τον τρόπο αντλούμε όσο στο δυνατόν περισσότερα στοιχεία για κάθε έννοια του ονείρου, εξετάζοντάς τη από κάθε δυνατή άποψη.

4. Στη συνέχεια, επιχειρήστε να συνδέσετε τα όσα έχετε εξάγει με την κανονική σας ζωή.

Το Παιχνίδι Ρόλων – Fritz Perls

Ο Perls πρότεινε μια άλλη ενδιαφέρουσα τεχνική που βασίζεται στο role-playing,η οποία μας επιτρέπει να διερευνήσουμε κάθε πλευρά του ονείρου, όχι μόνο εκείνες που μας φαίνονται σημαντικές στο όνειρο αλλά και εκείνες που ίσα ίσα έχουμε καταγράψει. Για τον Perls κανένα στοιχείο του ονείρου δεν είναι ασήμαντο Το γεγονός ότι παραβλέψαμε ή αγνοήσαμε κάποιο στοιχείο του ονείρου μπορεί να σημαίνει ότι αυτό ακριβώς έχει κάτι σημαντικό να μας πει.

Τα στοιχεία του ονείρου αντιπροσωπεύουν πλευρές της προσωπικότητάς μας που έχουμε απωθήσει. Ο σκοπός είναι να ταυτιστούμε με την κάθε πλευρά και αυτό μπορεί να γίνει με το να “αναπαραστήσουμε” το κάθε στοιχείο του ονείρου μέχρι να αναγνωρίσουμε σε αυτό κάτι από τον εαυτό μας. Σύμφωνα με αυτή την τεχνική λοιπόν το όνειρο δεν πρέπει να ερμηνευθεί αλλά να δραματοποιηθεί.
Αν θέλετε να πειραματιστείτε με τη μέθοδο αυτή:
1. Διηγηθείτε το όνειρο στον ενεστώτα, σα να συμβαίνει τώρα, με όλες τις λεπτομέρειες.

2. Δραματοποιήστε και αναπαραστήστε το όνειρο, δοκιμάζοντας να αντιπροσωπεύσετε κάθε μέρος του ονείρου (πρόσωπα, ζώα, πράγματα) και να νιώσετε τα συναισθήματα που αναδύονται. Είναι σημαντικό να αλλάξετε χώρο και θέση αν χρειαστεί κατά την αναπαράσταση κάθε μέρους. Αν το όνειρο, έχει πολλά στοιχεία μπορείτε να επιλέξετε να  δραματοποιήσετε ένα από αυτά.

3. Στη συνέχεια, αν θέλετε μπορείτε να βάλετε τα διάφορα μέρη του ονείρου να κάνουν διάλογο μεταξύ τους, ιδιαίτερα εκείνα που φαίνονται να είναι σε σύγκρουση μεταξύ τους, αναπαριστώντας το καθένα από αυτά.

H Συνέντευξη του Ονείρου (Τhe Dream Interview – G. Delaney)

Mια πιο σύγχρονη τεχνική για την ανάλυση των ονείρων, που αντλεί στοιχεία από τις προηγούμενες είναι αυτή που δημιούργησε η ψυχολόγος Dr G. Delaney, πρωτοπόρος στην ανάλυση των ονείρων, και πρόεδρος της Ιnternational Association for the Study of Dreams.
Η τεχνική αυτή βασίζεται σε μια συνέντευξη που περιλαμβάνει συγκεκριμένες ερωτήσεις. Το άτομο που σας παίρνει τη συνέντευξη θα πρέπει να είναι κάποιος που νιώθετε ότι εμπιστεύεστε.
1. Ξεκινήστε γράφοντας το όνειρό σας και εντοπίζοντας τα στοιχεία-κλειδιά χρησιμοποιώντας τον παρακάτω κώδικα: Βάλτε σε κύκλο τους κύριους χαρακτήρες (ανθρώπους και ζώα), υπογραμμίστε κάθε βασικό αντικείμενο, τραβήξτε μια κυματιστή γραμμή κάτω από κάθε συναίσθημα, τοποθετήστε κάθε μέρος μέσα σε ένα τρίγωνο και βάλτε ένα βέλος κάτω από κάθε σημαντική ενέργεια.
2. Αρχίστε τη συνέντευξη. Διηγηθείτε το όνειρο σε πρώτο πρόσωπο και στον ενεστώτα χρόνο. Ο ακροατής τότε θα σας κάνει πέντε ερωτήσεις  για το όνειρο.

• “Σε τι περιβάλλον βρίσκεσαι;”
• “Ποιοί είναι οι χαρακτήρες;”
• “Ποιά γεγονότα συμβαίνουν;”
• “Τι αντικείμενα υπάρχουν;”
• “Τι συναισθήματα βιώνεις;”

Μετά από κάθε ερώτηση, ο ακροατής σας ρωτάει αν μπορείτε  να βρείτε κάποια σύνδεση μεταξύ του ονείρου και της κανονικής σας ζωής.
3. Αφού εξετάσετε το όνειρο από κάθε γωνία, ο ακροατής σας το ξαναλέει, έχοντας στο νού του όλα ό,σα του έχετε πει και με βάση τα ό,σα έχει πάρει από τις απαντήσεις σας. Το αναμενόμενο είναι αυτό να ρίξει περισσότερο φως στην εμπειρία σας και να οδηγήσει σε μια διευρυμένη επίγνωση σε σχέση με το νόημα του ονείρου.

4. Ο ακροατής σας κάνει μια τελευταία ερώτηση: ” Πώς κατανοείς αυτό το όνειρο;”, “Τι πιστεύεις ότι σημαίνει;
Στην ψυχοθεραπεία, όταν αναλύουμε ένα όνειρο, δεν είμαστε τόσο διεξοδικοί στη μέθοδο ερμηνείας του αλλά δανειζόμαστε στοιχεία από όλες τις παραπάνω μεθόδους και βέβαια το ίδιο μπορείτε να κάνετε κι εσείς. Παρόλο που ο πλέον κατάλληλος ειδικός για να ερμηνεύσει το περιέχομενο του ονείρου είστε εσείς ο ίδιος το κατάλληλο «αυτί» μπορεί απλώς να σας βοηθήσει σε αυτό και που ξέρετε, μπορεί να πάρετε απαντήσεις σε σημαντικά θέματα που σας αφορούν!

Περισσότερα για την ψυχολόγο Έλενα Καμπισοπούλου μπορείτε να διαβάσετε εδώ