Ολγα Παπατριανταφύλλου

από την Ολγα Παπατριανταφύλλου, M.A., A.C.C, Ψυχολόγος/ Coach*

Το παιδί σας είναι αισιόδοξο ή απαισιόδοξο; Έχετε παρατηρήσει με ποιον τρόπο εξηγεί τα γεγονότα της καθημερινότητας;  Γνωρίζετε πώς ο τρόπος αυτός επηρεάζει την απόδοσή του στο σχολείο;
Ίσως να μην το γνωρίζετε αλλά ο τρόπος με τον οποίο εξηγούν τα παιδιά, αλλά και εμείς οι ενήλικοι, αυτά που  συμβαίνουν, είναι στενά συνυφασμένος με την απόδοσή, την αυτοπεποίθησή και την αυτό-αποτελεσματικότητα.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Ο τρόπος που εξηγούμε τα γεγονότα που συμβαίνουν στη ζωή μας ονομάζεται «επεξηγηματικό ύφος/στυλ». Κάποιοι από εμάς έχουμε ένα πιο απαισιόδοξο επεξηγηματικό ύφος και κατηγορούμε τους εαυτούς μας όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά (λέμε για παράδειγμα «εγώ φταίω») και όταν τα πράγματα πάνε καλά το αποδίδουμε στην τύχη (πχ λέμε «ήταν τυχαίο»).
Με άλλα λόγια οι απαισιόδοξοι πιστεύουν ότι τα αρνητικά γεγονότα είναι μόνιμα, έχουν χαρακτήρα προσωπικό ενώ τα θετικά γεγονότα είναι παροδικά και οφείλονται σε εξωτερικούς παράγοντες. Κάποιοι άλλοι πάλι έχουν μια πιο αισιόδοξη στάση και δεν κατηγορούν τον εαυτό τους για οτιδήποτε αρνητικό συμβαίνει αλλά βάζουν μέσα στην εικόνα και άλλους παράγοντες που μπορεί να την επηρεάζουν.

Γιατί όμως ο τρόπος που εξηγούμε τα γεγονότα είναι σημαντικός; Τι επιπτώσεις έχει αυτό στα παιδιά; Όταν το απαισιόδοξο ύφος γίνεται χρόνια κατάσταση, τότε αυτό συμβάλλει στο άγχος και στην κατάθλιψη και γενικά έχει αρνητικές συνέπειες στη ψυχική και σωματική υγεία. Από την ηλικία των 8-9 ετών τα παιδιά έχουν αναπτύξει αισιόδοξο ή απαισιόδοξο ύφος. Έρευνες δείχνουν ότι οι μαθητές που έχουν απαισιόδοξο επεξηγηματικό στυλ έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν υψηλότερα επίπεδα θυμού και να εμπλακούν σε καταστροφική συμπεριφορά στο σχολείο.
Αντίθετα οι μαθητές με αισιόδοξο στυλ είναι πιθανόν να ερμηνεύσουν μια αποτυχία πχ σε ένα μάθημα ως παροδική, γνωρίζουν ότι αφορά στο συγκεκριμένο μάθημα και δεν γενικεύουν και ξέρουν ότι έχουν οι ίδιοι τον έλεγχο για να επιτύχουν την επόμενη φορά.  Αντίθετα οι απαισιόδοξοι, την ίδια αποτυχία την θεωρούν ότι είναι κάτι μόνιμο, και ανεξέλεγκτο. Το θέμα είναι ότι αν το παιδί νιώθει ότι δεν έχει κανέναν έλεγχο, τότε νιώθει αβοήθητο, σταματάει να προσπαθεί και υπάρχουν πιθανότητες για κατάθλιψη.

Έρευνες δείχνουν ότι οι απαισιόδοξοι δεν επιμένουν στις δυσκολίες και στις προκλήσεις και γι αυτό έχουν περισσότερες πιθανότητες να αποτύχουν.

Ο Seligman (1991) λέει ότι τα παιδιά αναπτύσσουν το επεξηγηματικό τους ύφος από τρεις πηγές:

1. Από τις μητέρες τους: Οι κεραίες των παιδιών είναι συνεχώς συντονισμένες με τους γονείς τους και ιδιαίτερα με τις μητέρες. Έρευνες δείχνουν ότι ο τρόπος που οι μητέρες μιλούν για τον κόσμο και ο τρόπος που επεξηγούν τα γεγονότα επηρεάζει τα παιδιά.
2. Από τον τρόπο που κρίνονται από τους ενήλικες και δασκάλους: Τα παιδιά ακούνε όχι μόνον «τι» λέγεται αλλά και το «πώς» λέγεται από τους ενήλικες. Παίρνουν σοβαρά την κριτική που τους κάνουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί και έτσι σιγά – σιγά αναπτύσσουν το επεξηγηματικό τους ύφος.
   Αν το παιδί δεν έχει καλές επιδόσεις στο σχολείο, είναι εύκολο οι γονείς ή οι δάσκαλοι να το αποδώσουν στο ότι δεν «μπορεί» ή «δεν είναι έξυπνο». Με αυτή τη στάση όμως το παιδί θλίβεται, δεν θέλει να προσπαθήσει και έτσι το δυναμικό του χάνεται. Αν πιστέψουμε ότι δεν έχει κανένα ταλέντο, τότε το παιδί θα ενσωματώσει αυτό το πιστεύω στην εικόνα που δημιουργεί για τον εαυτό του και θα αναπτύξει ένα απαισιόδοξο επεξηγηματικό ύφος
3. Τη φύση των αρνητικών γεγονότων που βιώνουν: Αν τα αρνητικά γεγονότα που ζουν δεν βελτιώνονται, τότε υπάρχει μια αίσθηση απελπισίας.

Τα καλά νέα είναι ότι μπορούμε να μάθουμε στα παιδιά να είναι αισιόδοξα, ακόμη και αν έχουν μάθει σε έναν πιο απαισιόδοξο τρόπο σκέψης. Παρακάτω είναι μερικά tips:

1. Δίνετε μικρούς στόχους στα παιδιά και ενθαρρύνετέ τα ώστε να μην απογοητεύονται
2. Δώστε εναλλακτικές και επιλογές. Αυτό αυξάνει την αίσθηση ελέγχου
3. Βοηθήστε το παιδί να αναγνωρίζει και να συνδέει το συναίσθημα, τις σκέψεις, τις δράσεις και τα αποτελέσματα.
4. Όταν κάνετε κριτική, απευθυνθείτε στη συμπεριφορά του παιδιού και όχι στο ίδιο το παιδί (πχ όχι «είσαι κακό παιδί» αλλά «αυτό που κάνεις δεν μου αρέσει»)
5. Υποστηρίξτε το παιδί και πιστέψτε στις ικανότητές του. Πιστέψτε ότι έχει τις δυνατότητες να  μπορεί να επιλύει προβλήματα.
6. Κάθε μέρα να ρωτάτε το παιδί σας τι θετικό έγινε μέσα στην ημέρα με τους φίλους του, το σχολείο, τους δασκάλους κλπ. Τα παιδιά χρειάζονται τη θετικότητα.
7. Μάθετε στα παιδιά να αμφισβητούν τις αρνητικές τους σκέψεις.
8. Μάθετε στο παιδί να αναγνωρίζει και να γιορτάζει τις επιτυχίες του. Ασχοληθείτε με τις επιτυχίες του και ρωτήστε με ποιον τρόπο τα κατάφερε, εξερευνήστε τους στόχους που έχει για το μέλλον και επικεντρωθείτε στα χαρακτηριστικά εκείνα που το βοήθησαν να επιτύχει (τα δυνατά του σημεία).
9. Ψάξτε για ευκαιρίες «αυτοβελτίωσης». Ρωτήστε το παιδί τι θα μπορούσε να κάνει την επόμενη φορά ώστε τα πράγματα να πάνε καλύτερα.
10. Μάθετε στο παιδί σας να κοιτάει και τη θετική πλευρά. Οι άνθρωποι μαθαίνουμε από τις δυσκολίες. Αν για παράδειγμα τσακώθηκε με έναν φίλο του, η θετική πλευρά είναι ότι μαθαίνει να διαχειρίζεται τις διαφορές
11. Μην βάζετε «ταμπέλες». Τα παιδιά έχουν την τάση να «ζουν» με αυτά που τους λέμε.

Θυμηθείτε ότι αισιοδοξία δεν σημαίνει να βρισκόμαστε σε ένα ροζ συννεφάκι. Αισιοδοξία σημαίνει να έχουμε έναν ευέλικτο και ρεαλιστικό τρόπος σκέψης ανάλογα με την κατάσταση. Σημαίνει να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τη δική μας ευθύνη, και παράλληλα να κατανοούμε ότι υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση.

*Η κα Ολγα Παπατριανταφύλλου, M.A., A.C.C ασχολείται με την ανάπτυξη και το well being των ανθρώπων μέσα από το strengths coaching, την εκπαίδευση, τη συμβουλευτική και τη διαχείριση άγχους. Για περισσότερες πληροφορίες, κάντε κλικ,εδώ

Πηγή: http://human-touch.gr