παιδί

από την Φανή Βαγγελάτου, Αναπτυξιακή Λογοθεραπεύτρια * 

Συχνά οι γονείς και οι δάσκαλοι καθυστερούν να παρατηρήσουν δυσκολίες που σχετίζονται με τις κινητικές δεξιότητες ενός παιδιού σε αντίθεση με τις δεξιότητες του λόγου που είναι πάντα πιο εύκολα παρατηρήσιμες. Στην πραγματικότητα, η εικόνα του παιδιού μέσα στην τάξη του νηπιαγωγείου (προ-νηπίου) μπορεί να μας δώσει πολλά στοιχεία για την κινητική του εξέλιξη. Η παρατήρηση του παιδαγωγού αλλά και του γονιού κατά τη διάρκεια σχολικών δραστηριοτήτων και παιχνιδιού, μπορεί να βοηθήσει κατά πολύ στην έγκαιρη παρέμβαση δυσκολιών λεπτής και αδρής κινητικότητας, προσοχής και συγκέντρωσης που είναι και οι κύριοι λόγοι επανάληψης του νηπιαγωγείου σε περιπτώσεις παιδιών τυπικής κατά τα άλλα ανάπτυξης.

Διαβάστε 10 σημάδια που μας δείχνουν πως το παιδί χρειάζεται να αξιολογηθεί άμεσα από κάποιον εξειδικευμένο εργοθεραπευτή.

1. 1. Έχει κακή στάση σώματος είτε στην καρέκλα είτε όταν κάθεται σε μη στηριζόμενη θέση όπως π.χ. οκλαδόν, σε κύκλο κλπ. Το παιδί που δυσκολεύεται να στηριχτεί, μπορεί να το δείτε συχνά να ξαπλώνει μπρούμυτα ή να κυλάει ανάμεσα στα άλλα παιδιά του κύκλου.
   2. Συχνά πέφτει και χτυπάει επάνω σε αντικείμενα και ανθρώπους κατά λάθος αλλά και επίτηδες.
   3. Παρουσιάζει άγνοια κινδύνου και βρίσκεται συχνά σε καταστάσεις επικίνδυνες χωρίς να υπολογίζει την ασφάλειά του ή την ασφάλεια των άλλων.
   4. Στέκεται συχνά παρατηρητής σε παιχνίδια στην παιδική χαρά χωρίς να εμπλέκεται σε αυτά ειδικά όταν χρειάζεται να τα χειριστεί μόνο του.
   5. Δυσκολεύεται να σταθεί και να ακολουθήσει τη σειρά ή τον κύκλο ειδικά κατά τη βάδιση/τρέξιμο.
   6. Επιλέγει σχεδόν πάντα το ίδιο κινητικό παιχνίδι και αποφεύγει να εμπλακεί σε άλλα που δεν γνωρίζει και μπορεί να χρειάζονται επιδέξιους κινητικούς χειρισμούς.

1. Αποφεύγει τις δραστηριότητες που απαιτούν δεξιότητες λεπτής κινητικότητας όπως το γράψιμο/ζωγραφική και το ψαλίδι. Μπορεί επίσης να εμφανίζει λάθος τρόπο λαβής του μολυβιού ή να πιέζει περισσότερο/λιγότερο απ’ ότι πρέπει το μολύβι στο χαρτί.
2. Δυσκολεύεται στην κατασκευή πάζλ ή σε άλλου τύπου κατασκευές όπως με τουβλάκια, ξύλινα εργαλεία κλπ.
3. Δυσκολεύεται σε καθημερινές δεξιότητες αυτό-υπηρέτησης όπως το ντύσιμο, να βάλει τα παπούτσια του, να βουρτσίσει δόντια κλπ.
4. Παρουσιάζει γενικά μεγαλύτερη δυσκολία από τους συμμαθητές του στο να διατηρήσει την καθαριότητα και την τάξη στη θέση του, να είναι συνεπές στις εργασίες του, να προσέχει και να συγκεντρώνεται σε δραστηριότητες μέσα στην τάξη.

Περισσότερες πληροφορίες για την Φανή Βαγγελάτου, πατείστε εδώ και στο www.planitis.eu

Εχουμε άραγε αναρωτηθεί ποτέ τι είδους γονείς είμαστε; Απαντάμε συχνότερα με «όχι» στα παιδιά ή πάλι η λέξη «όρια» απουσιάζει από το λεξιλόγιό μας; Συζητάμε μαζί τους πριν από τη λήψη κάποιας σημαντικής για την οικογένεια απόφασης ή απλά τους την ανακοινώνουμε;

Οπως προκύπτει, ο τρόπος με τον οποίο αναθρέφουμε και διαπαιδαγωγούμε τα παιδιά μας καθορίζει και τον τύπο του γονέα που μας αντιπροσωπεύει. Η Αικ. Μαριδάκη-Κασσωτάκη, καθηγήτρια Ψυχολογίας και διευθύντρια του Κέντρου Μελέτης της Οικογένειας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, ασχολήθηκε με το θέμα της γονεϊκής τυπολογίας στην Ελλάδα εκπονώντας σειρά μελετών, ορισμένες σε συνεργασία με την ερευνητική της ομάδα στο ίδιο πανεπιστήμιο. Τα πορίσματα που προκύπτουν από τα ερωτηματολόγια, τα οποία διανεμήθηκαν σε 1.572 πατέρες, ηλικίας 44 ετών, και 2.472 μητέρες, ηλικίας 35 ετών, από 13 διαφορετικά διαμερίσματα της χώρας, οδηγούν στην ανάδειξη τεσσάρων κυρίαρχων γονεϊκών τύπων: του υποστηρικτικού, του αυταρχικού, του επιτρεπτικού και του αυστηρού.

Ποια είναι όμως τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καθενός; Η κ. Μαριδάκη αναλύει διεξοδικά το προφίλ τους.

Αξίζει να σημειωθεί ακόμη ότι «συμπτώματα κατάθλιψης που παρουσιάζονται σε παιδιά προεφηβικής ηλικίας είναι συχνότερα όταν οι γονείς τους είναι αυταρχικοί, αυστηροί αλλά και επιτρεπτικοί, σύμφωνα με μελέτη που εξέτασε τις αντιλήψεις 640 μαθητών αυτής της ηλικίας, σχετικά με την τυπολογία των γονέων. Το αντίθετο συμβαίνει όταν οι γονείς είναι υποστηρικτικοί», τονίζει η καθηγήτρια. Υψηλή ενσυναίσθηση και αυτοεκτίμηση απολαμβάνουν τα παιδιά με υποστηρικτικό πατέρα, όπως καταδεικνύεται από τη μοναδική στην Ελλάδα μελέτη επί της τυπολογίας του πατέρα αλλά και τις αντιλήψεις 190 παιδιών ηλικίας 12 ετών.

Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Αντιστρόφως, όπως εξηγεί η κ. Μαριδάκη: «Οι μαθητές που αντιλαμβάνονται τον πατέρα τους ως αυταρχικό ή αυστηρό τείνουν να έχουν χαμηλό επίπεδο ενσυναίσθησης και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αν και δεν προκύπτουν σαφείς επιπτώσεις στους μαθητές από τον επιτρεπτικό τύπο πατέρα, δεν συμβαίνει το ίδιο όταν ο πατέρας είναι υποστηρικτικός: ανεπτυγμένη σχολική αλλά και αθλητική ικανότητα, αρμονική σχέση με τους συνομηλίκους, φυσική εμφάνιση και ευπρεπής διαγωγή και συμπεριφορά, είναι τα χαρακτηριστικά που συγκεντρώνει ως «θετική αντανάκλαση επάνω του» το παιδί του υποστηρικτικού γονέα».

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά καθενός: Πώς θα βρούμε σε ποιον τύπο γονέα ανήκουμε:

“Ρωτήστε τα κορίτσια μου αν αυτα τα σορτς φαίνονται τόσο τέλεια!”

Υποστηρικτικός: 

Παροτρύνω το παιδί μου να συζητά μαζί μου τα προβλήματά του ή να εκφράσει τη γνώμη του ακόμη κι αν διαφωνούμε; Του δείχνω κατανόηση όταν είναι αναστατωμένο; Του δείχνω τρυφερότητα; Συζητώ μαζί του για τις συνέπειες των πράξεών του, το βοηθώ να τις καταλάβει μέσα από διάλογο; Του επιτρέπω να πει τη γνώμη του για τους κανόνες της οικογένειας, του εξηγώ γιατί πρέπει να τους τηρεί; Του λέω πώς νιώθω όταν συμπεριφέρεται καλά ή άσχημα; Ζητώ τη γνώμη του για το πώς πρέπει να λειτουργεί η οικογένεια; Το επαινώ όταν είναι καλό και υπάκουο;

Αυταρχικός:

Δέρνω το παιδί μου όταν δεν υπακούει ή δεν συμπεριφέρεται σωστά; Το τιμωρώ απαγορεύοντάς του να κάνει κάτι που του αρέσει ή το στέλνω στο δωμάτιό του, χωρίς να του δίνω εξηγήσεις; Χρησιμοποιώ απειλές και πάλι χωρίς εξηγήσεις; Του απαντώ «γιατί είμαι γονιός σου!» όταν εκείνο ζητήσει τον λόγο που πρέπει να υπακούσει; Ξεσπάω τον θυμό μου επάνω του; Γενικά, χρησιμοποιώ την τιμωρία ως μέσο πειθαρχίας;

Αυστηρός:

Μαλώνω και φωνάζω στο παιδί μου όταν φέρεται άσχημα; Του ασκώ κριτική όταν η συμπεριφορά μου δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μου; Του κάνω συστάσεις για να βελτιωθεί η συμπεριφορά του; Του λέω πόσο σημαντικό είναι να ακολουθεί τους κανόνες της οικογένειας;

Μία ισορροπημένη οικογένεια….

Επιτρεπτικός:

Κακομαθαίνω το παιδί μου; Μήπως το απειλώ περισσότερο με τιμωρία παρά το τιμωρώ; Υποκύπτω στις επιθυμίες του όταν επιμένει έντονα σ’ αυτές; Του λέω με ποιο τρόπο θα το τιμωρήσω αλλά δεν εφαρμόζω την τιμωρία; Πιστεύω ότι είναι δύσκολο να του μάθω να πειθαρχεί;

Όπως επισημαίνει η Αικ. Μαριδάκη-Κασσωτάκη,  «αν και οι τρεις από τους παραπάνω τύπους είναι ανάλογοι με αυτούς που έχουν διαπιστωθεί σε μελέτες στον διεθνή χώρο, στη χώρα μας «ενδημεί» και ο αυστηρός τύπος γονέα, ο οποίος δεν ταυτίζεται με κανέναν από τους γονεϊκούς τύπους που αναφέρονται σε μελέτες διεθνώς. Για το λόγο αυτό, ο αυστηρός γονέας είναι τύπος που μπορεί να χαρακτηρίσει ιδιαίτερα τον Έλληνα γονέα»

Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, το άρθρο είναι της Βασιλικής Χρυσοστομιδου

από την Φανή Βαγγελάτου, Αναπτυξιακή Λογοθεραπεύτρια *

Συχνά οι γονείς αναρωτιούνται ποια ηλικία είναι η καλύτερη να εντάξουν το παιδί τους στον παιδικό σταθμό (προ-νήπιο/μικρά νήπια κλπ). Μερικά από τα ερωτήματα που τους απασχολούν μπορεί να είναι σχετικά με τη χρήση πάνας, την ανάπτυξη του λόγου, τα υπόλοιπα μικρά μέλη της οικογένειας κλπ. Σε αυτά τα ερωτήματα οι απαντήσεις σχετικά με την ετοιμότητα και τα οφέλη που μπορεί κάποιο παιδάκι να έχει είναι μοναδικά κατά περίπτωση και καλό είναι οι γονείς να συζητούν με τους παιδαγωγούς και τους ειδικούς ώστε να μπαίνουν στη διαδικασία του πρώτου σχολείου χωρίς μεγάλο άγχος και αγωνία καθώς αυτό είναι κάτι που θα μεταδώσουν και στο παιδί.

Εμείς, λέμε -όπως και να λέγεται τα σχολείο- ΝΑΙ στην προσχολική εκπαίδευση από μικρή ηλικία για πολλούς λόγους που αφορούν σε όλους τους τομείς ανάπτυξης του παιδιού!

1. Με τον αποχωρισμό από τη μητέρα (κηδεμόνα) γίνονται από νωρίς τα πρώτα βήματα προς την ανεξαρτησία και προς την κοινωνικοποίηση καθώς το παιδί μαθαίνει πώς να ζητάει και από άλλους να του καλύψουν βασικές ανάγκες.
2. Διευρύνει την κοινωνικότητά του μέσα από τη συμμετοχή στην ομάδα. Με έναν τρόπο το παιδί «αναγκάζεται» να συναναστραφεί, μαθαίνει να μοιράζεται και να περιμένει τη σειρά του καθώς πια δεν είναι ο μόνος «μικρός άνθρωπος με ανάγκες» μέσα στο καινούργιο πλαίσιο.
3. Αναπτύσσεται συναισθηματικά δημιουργώντας δεσμούς με άλλους ανθρώπους. Κάνει φίλους, δένεται με τη δασκάλα, ανταπεξέρχεται σε μικρούς καβγάδες, ζήλειες της ομάδας κλπ.
4. Αυξάνεται ραγδαία ο λόγος, το λεξιλόγιο και όλες οι επικοινωνιακές δεξιότητες. Το παιδί από τη μία προσπαθεί περισσότερο από μόνο του να ικανοποιήσει τα αιτήματά του στο ξένο περιβάλλον, από την άλλη λαμβάνει και ακόμη περισσότερα ερεθίσματα που το οδηγούν προς αυτό.
5. Για τους ίδιους λόγους, αυξάνεται έντονα και το γνωστικό του πεδίο. Το παιδί ακούει-βλέπει και συνεπώς μαθαίνει, με περισσότερους ανθρώπους απ’ ότι στο σπίτι, περισσότερα παιχνίδια, περισσότερους κανόνες, περισσότερη πληροφορία γενικά.
6. Διευρύνει τις κινητικές του δεξιότητες με ομαδικά παιχνίδια σε μεγαλύτερους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους διαμορφωμένους με ασφάλεια.
7. Μαθαίνει σε πλαίσιο με πρόγραμμα και κανόνες. Η προσαρμογή του παιδιού στο πρόγραμμα του σχολείου θα βοηθήσει πολύ την οργάνωση του προγράμματος και στο σπίτι καθώς και στη συμμόρφωση σε απλούς κανόνες διατήρησης της «τάξης» και της «σειράς» με τους οποίους συνήθως δυσκολεύονται οι γονείς.
8. Φτιάχνει το πρόγραμμα του ύπνου! Με το πρωινό ξύπνημα και τη συνεχή δράση μέχρι το μεσημέρι το παιδί ρυθμίζει το πρόγραμμα ύπνου του πιο εύκολα σε σύγκριση με τα παιδιά που μένουν πολλές ώρες στο σπίτι με αποτέλεσμα οι γονείς να δυσκολεύονται να επιβάλλουν τον ύπνο ή να κρατήσουν το παιδί ξύπνιο. Ανάλογη ρύθμιση επιτυγχάνεται και με το φαγητό.
9. Στατιστικά, τα παιδιά προσχολικής ηλικίας που φτάνουν στους ειδικούς με δυσκολίες στο λόγο, τη λεπτή κινητικότητα και τη συμπεριφορά, είναι συχνότερα παιδιά που δεν είναι ενταγμένα σε σχολικό πλαίσιο. Αξίζει να σημειωθεί πως ακόμα και σε παιδιά με σοβαρότερες δυσκολίες, ολόκληρη η επιστημονική κοινότητα παράλληλα με τις «ειδικές παρεμβάσεις» προτείνει και προάγει την ένταξη στο σχολείο.

Ο λόγος #10 είναι η ανάγκη της οικογένειας! Δεν είναι ντροπή να γνωρίζουμε και να λέμε πως και η μαμά/μπαμπάς/γιαγιά/παππούς που περνάει τον περισσότερο χρόνο με το παιδί, έχει ανάγκη ξεκούρασης και προσωπικού χρόνου! Με το να εντάξουμε ένα παιδί στην προσχολική εκπαίδευση από νωρίς λοιπόν, βοηθάμε το μικρό μας να αναπτυχθεί σωστά στην ομάδα αλλά «γεμίζουμε κι εμείς μπαταρίες» για την υπόλοιπη μέρα που ακολουθεί! Να μην ξεχνάμε πως τα ευτυχισμένα και ήρεμα παιδιά χρειάζονται ευτυχισμένους και ήρεμους (όσο γίνεται και ξεκούραστους) γονείς!

από τη Νέτη Φίλια–Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας*

Αυτή την εποχή που τα σχολεία είναι κλειστά και οι οικογενειακές διακοπές ακόμα αργούν, η κατασκήνωση μοιάζει με την ιδανική λύση για να περάσει το χρόνο του ένα παιδί, αρκεί βέβαια να είναι έτοιμο, εφ’ όσον πρόκειται για την πρώτη του φορά σ’ έναν τέτοιο χώρο. Ένα παιδί είναι έτοιμο να πάει κατασκήνωση όταν μπορεί να επεξεργαστεί ψυχικά τον αποχωρισμό από τους γονείς του.

Κι αυτό έχει μεγαλύτερη σχέση με τον τρόπο που έχει μεγαλώσει και λιγότερο με την ηλικία του.

Συνήθως, τα παιδιά από τα 6 τους περίπου χρόνια μπορούν να αποχωριστούν τους γονείς. Ωστόσο ένα παιδί που είναι προσκολλημένο στη μητέρα και στον πατέρα του, θα δυσκολευτεί να φύγει ξαφνικά για μεγάλο διάστημα μακριά τους. Aν το παιδί φανεί αρνητικό στην ιδέα της κατασκήνωσης, μπορείτε να συμφωνήσετε να μείνει λιγότερες μέρες.

Αναμφισβήτητα όμως υπάρχουν αρκετοί λόγοι που η κατασκήνωση αποτελεί το ιδανικό περιβάλλον για να ενισχυθεί η ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και η ψυχοσωματική ωρίμανση ενός παιδιού. Ας δούμε τους σημαντικότερους:

– Ανακαλύπτει τον εαυτό του. Μέσα από την ποικιλία των ερεθισμάτων και δραστηριοτήτων, δίνεται η ευκαιρία στο παιδί να ανακαλύψει και να αναπτύξει τις κλίσεις και τις ικανότητες του.
– Γίνεται πιο ανεξάρτητο, καθώς καλείται να πάρει αποφάσεις για τον εαυτό του, χωρίς την καθοδήγηση των γονέων. Μαθαίνει να διαχειρίζεται τις καθημερινές επιλογές για τον εαυτό του και να διαπραγματεύεται τις ανάγκες του όχι μόνο με τους συνομηλίκους του, αλλά και με ενήλικες εκτός από τους γονείς και τους δασκάλους.
– Γίνεται πιο ανθεκτικό καθώς καλείται να προσαρμοστεί και να επιβιώσει. Άρα του δίνεται η δυνατότητα να αναπτύξει μια δυνατή αίσθηση της ταυτότητας, αυξάνοντας τις πιθανότητες αργότερα στη ζωή του να γίνει ικανότερο στο να λύνει προβλήματα σε νέες καταστάσεις.
– Μαθαίνει να αντιμετωπίζει τους φόβους του, καθώς καλείται να προσπαθήσει και να απολαύσει κατορθώματα και αλλαγές δίνοντας χώρο στη δημιουργικότητα του, στην έμφυτη τάση για μάθηση καθώς και στην ελεύθερη έκφραση.
– Εκπαιδεύεται σε κανόνες και όρια, μέσα από την ενίσχυση της ομαδικότητας και της συνεργατικότητας αποβάλει τον εγωκεντρισμό της παιδικής ηλικίας και γίνεται πιο υπεύθυνο.
– Έρχεται σε επαφή με τα αθλήματα και τη φύση και καλείται να υιοθετήσει ένα υγιεινό τρόπο ζωής, μακριά από την τεχνολογία (τηλεόραση, κινητά τηλέφωνα, internet) και ανακαλύπτει από την αρχή τη δημιουργική του δύναμη στον αληθινό κόσμο, με αληθινούς ανθρώπους, και αληθινά συναισθήματα. Η κατασκήνωση είναι αληθινή!!
– Η άμεση επαφή με τη φύση ενεργοποιεί όλες τις αισθήσεις κι έτσι διευκολύνει τη μάθηση. Ιδιαίτερα ευεργετική είναι η κατασκήνωση για παιδιά που έχουν ελλειμματική κοινωνική ανάπτυξη και χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Το πιο σημαντικό είναι όμως πως το παιδί μπορεί να χαλαρώσει, να γελάσει, να παίξει και να κάνει φίλους. Δεν είναι απαραίτητο να μείνει το παιδί ένα μήνα στην κατασκήνωση για να φανούν τα ευεργετικά της αποτελέσματα, ακόμα και 10 μέρες αρκούν.

*Η Νέτη Φίλια είναι Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Γνωσιακή – Συμπεριφορική Θεραπεύτρια.

Για να επικοινωνήσετε μαζί της, μπορείτε να καλέσετε στο 6945-858780 ή να της γράψετε στο : [email protected]