Μόλις χθες, 17 Απριλίου, έκανε πρεμιέρα στο θέατρο Αυλαία στη Θεσσαλονίκη η παράσταση «Sunset Limited» του Κόρμακ Μακάρθυ («Ο δρόμος», «Καμία πατρίδα για τους μελλοθάνατους»). Λίγες μέρες πριν την πρεμιέρα ο Αλέκος Συσσοβίτης δέχτηκε να μας μιλήσει για το έργο στο οποίο πρωταγωνιστεί με το Γιάννη Βούρο, για τη σημασία της διαφορετικότητας, αλλά και για την κατάσταση στο θέατρο. Μπορεί τα ωράριά μας να μη συνέπεσαν για μία κατά πρόσωπον συνάντηση, αλλά η τηλεφωνική συνομιλία μας ήταν εξίσου ενδιαφέρουσα. Αφότου τον ευχαριστήσω για το χρόνο του, αφήνω εκείνον να μας τα πει καλύτερα!
Αντιγόνη Αδαμοπούλου (Α.Α.): Πες μας λίγα λόγια για το ρόλο σου.
Αλέκος Συσσοβίτης (Α.Σ.): Υποδύομαι ένα χαρακτήρα που στην Αμερική είναι μετανάστης. Ο συγγραφέας τον έχει τοποθετήσει ως κάποιον από το γκέτο, μαύρο, όπου εμείς εδώ πέρα θα τον μεταφέρουμε και θα τον έχουμε Λατίνο, που προέρχεται από μία πολύ φτωχή τάξη. Είναι από μία οικογένεια πολύ φτωχή, που δεν υπαρχει πλέον. Αυτός μπήκε στη φυλακή για φόνο και εκεί σε μία συμπλοκή «σφάχτηκε», μπήκε στο νοσοκομείο και σώθηκε εκ θαύματος.
Από εκεί κι ύστερα πιστεύει στο Θεό. Οπότε αλλάζει ριζικά, είναι ένας άνθρωπος ο οποίος κάνει μία στροφή 180 μοιρών και βλέπει με τελείως διαφορετική σκοπιά τη ζωή και τους συνανθρώπους γύρω του. Γίνεται ένας πολύ δοτικός χαρακτήρας, ο οποίος έχει ως απώτερο σκοπό να βοηθήσει τους υπολοίπους. Συνεχίζει και ζει μέσα στη φτώχεια, δεν έχει δηλαδή χρήματα ούτε για ν’ αγοράσει μια μπριζόλα και τρώει λαχανικά και σούπες, αλλά λόγω του ότι έχει συναντήσει το Χάρο με τα μάτια του, πλέον διαφοροποιεί αυτή τη σκοπιά με την οποία βλέπει τα πράγματα. Όταν θα σώσει τον καθηγητή, τον άλλο χαρακτήρα που υποδύεται ο Γιάννης Βούρος, σε μία απόπειρα αυτοκτονίας σε σταθμό του τραίνου, θα τον πάει σπίτι του. Αυτός θα προσπαθήσει μέσα σε μία ώρα και σαράντα λεπτών – η διάρκεια της παράστασης – να του εντρυφήσει την ελπίδα, την πίστη στη ζωή, την πίστη στον εαυτό του, για να μπορέσει ο καθηγητής να εμπιστευτεί τους ανθρώπους. Ουσιαστικά να επικοινωνήσει με τους ανθρώπους, γιατί αυτό που μας συμβαίνει είναι πως αποκοβόμαστε από την κοινωνία, αποκοβόμαστε από τους ανθρώπους, έχουμε κλειστεί στον εαυτό μας, στο εγώ μας και μερικοί δεν τα καταφέρνουμε να δούμε θετικά τα πράγματα κι αποπειρόμαστε να αυτοκτονήσουμε. Ουσιαστικά, προσπαθεί να σώσει αυτόν τον άνθρωπο.
Σε δυο γραμμές αυτός είναι ο «σκελετός» του ρόλου. Μιλάω για την πρακτική διαδικασία του ρόλου, δεν κάνω το ψυχογράφημά του, αλλά πρακτικά αυτό είναι αυτός ο άνθρωπος: έχει ένα βαρύ παρελθόν, το οποίο τον έχει στιγματίσει και τώρα πλέον βλέπει τη ζωή μ’ ένα διαφορετικό τρόπο, όπου θέλει να βοηθάει τους συνανθρώπους του.
Α.Α.: Το έργο παρουσιάζει τη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε δύο καθ’ όλα διαφορετικούς ανθρώπους. Σίγουρα πολλά τους χωρίζουν, αλλά μήπως τελικά είναι περισσότερα αυτά που τους ενώνουν;
Α.Σ.: Νομίζω ότι το στοιχείο της ύπαρξης αυτής καθ’ αυτής μας καλεί όλους να ενωθούμε, ναι. Στον καθένα μας υπάρχουν και τα θετικά και τα αρνητικά, και το αισιόδοξο και το απαισιόδοξο. Υπάρχει κι ο πεσιμισμός, αλλά υπάρχει και μία υπέρμετρη αισιοδοξία μέσα μας. Οπότε υπάρχουν στοιχεία που ενώνουν όλους τους ανθρώπους. Ο καθένας μας είναι μία μονάδα διαφορετική από τον άλλον, αλλά παρ’ όλα αυτά είμαστε άνθρωποι με κοινά χαρακτηριστικά, που σίγουρα μας ενώνουν.
Α.Α.: Θα ερμήνευες ποτέ έναν ρόλο του οποίου η ψυχοσύνθεση κι η νοοτροπία αντιτίθεται με τις πεποιθήσεις σου; Θέλω να πω, θα το έβλεπες σαν πρόκληση;
Α.Σ.: Κατ’ αρχάςπιστεύω πως ο άνθρωπος είναι μία πολύπλευρη, πολυπρισματική προσωπικότητα. Οπότε όλοι μας έχουμε πολλά στοιχεία και με τους ρόλους τους οποίους υποδυόμαστε βρίσκουμε κοινά στοιχεία. Στους περισσότερους ρόλους, δηλαδή, μπορεί να μας συμβεί αυτό κι αυτή είναι κι η έλξη κι η χαρά της υποκριτικής διαδρομής. Ότι και τον πιο σκληρό χαρακτήρα ή το «μη θεμιτό», τον κακό χαρακτήρα να παίξεις θα δεις ότι υπάρχουν σημεία του εαυτού σου που ταυτίζονται με τον τρόπο σκέψης του, οπότε δε νομίζω ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με χαρακτήρες και ρόλους που είναι τελείως αντίθετοι με μας.
Εγώ προσωπικά τα περισσότερα έργα που έχω διαβάσει, όποιον χαρακτήρα κι αν διαβάζω, μπορώ να δω γιατί σκέφτεται έτσι. Για να μπορώ να το δω αυτό, σημαίνει ότι μάλλον κι εγώ αντιλαμβάνομαι τη ζωή μ’ αυτόν τον τρόπο.
Α.Α.: Η ανθρωπιά κι η αλληλεγγύη δεν έχουν ράτσα. Παρ’ όλα αυτά σήμερα οι άνθρωποι βάζουν ανερυθρίαστα ταμπέλες. Το διαφορετικό πάντα φόβιζε τον άνθρωπο, αλλά γιατί συνεχίζεται αυτή η κατάσταση κατά τη γνώμη σου, ακόμη και τώρα, στη σημερινή «πολιτισμένη» κοινωνία και μάλιστα σε τόσο μεγάλο βαθμό;
Α.Σ.: Γιατί όλοι μας κυριαρχούμαστε από το φόβο μέσα μας, απειλούμαστε μήπως μας πάρει κανείς τη θέση μας, τα λεφτά μας, το σπίτι μας ή μήπως πραγματικά μας επιτεθεί και μας κάνει κακό, το οποίο είναι ανθρώπινο. Αντιδρούμε σε αυτόν το φόβο υπέρμετρα. Πραγματικά θέλει μια μεγαλοψυχία για να μπορεί να σταθεί κάποιος απέναντι στην απειλή και να την αντιμετωπίσει με τον τρόπο που της αρμόζει. Αυτοί οι άνθρωποι δεν παύουν να είναι άνθρωποι. Δεν παύουν να έχουν ψυχή και σώμα, όπως κι εμείς. Οπότε αν τους δούμε ισότιμα θα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το θέμα μας πολύ πιο εύκολα, παρά αν γίνουμε επιθετικοί.
Από την άλλη επειδή είναι πεινασμένοι, σαφέστατα μερικές φορές χάνουν το μέτρο και θέλουν κι αυτοί το μάθημά τους. Οπότε είναι δύσκολο να βρει κανείς την ισορροπία, του πώς να χειριστεί κανείς τέτοιες καταστάσεις. Αλλά σίγουρα δε μπορούμε να τους κοιτάμε μ’ έναν μειονεκτικό τρόπο. Εγώ προσωπικά προέρχομαι από οικογένεια μεταναστών, η μητέρα μου είναι Πόντια, αυτοί όλοι οι άνθρωποι που ήρθαν από τον Πόντο δύσκολα προσαρμόστηκαν στην ελληνική κοινωνία, αλλά απέδειξαν πως είναι και πολύ εργατικοί, και πολύ τίμιοι και πολύ σωστοί άνθρωποι, περισσότερο κι από τους ντόπιους που ήταν εδώ.
Νομίζω πως ο στόχος μας είναι να συνδιαλεχτούμε με οποιαδήποτε κάστα, απ’ οποιοδήποτε σημείο της γης, από οποιαδήποτε τάξη βλέποντας τον άλλο σα να κοιτάμε εμείς τον εαυτό μας μέσα στον καθρέφτη. Αν καταφέρουμε να το κάνουμε αυτό και καταλάβουμε ότι δεν είμαστε κάπως καλύτεροι από αυτόν, τότε θα βοηθηθούμε κι εμείς και θα βοηθήσουμε και τον άλλον.
Α.Α.: Πώς βλέπεις τη σημερινή κατάσταση στο θέατρο;
Α.Σ.: Το γεγονός ότι η τηλεόραση κι ο κινηματογράφος ζουν μία πολύ μεγάλη παρακμή έχει μαζέψει όλους τους καλλιτέχνες να δίνουν την προσοχή και την ενέργειά τους και το χρόνο τους στο θέατρο.
Από την πλευρά, την καλλιτεχνική, υπάρχουν μεγάλες ζυμώσεις και γίνονται ενδιαφέροντα πράγματα. Παράγονται πολλά, λίγα από αυτά μπορεί να είναι πάρα πολύ καλά, αλλά συνεχίζουν να είναι ενδιαφέροντα τα περισσότερα από αυτά. Από την πλευρά του κόσμου υπάρχει μία εξωστρέφεια.
Επειδή ο κόσμος δε βλέπει κάτι ουσιαστικό στην τηλεόραση, βγαίνει έξω και πηγαίνει στο θέατρο, αγκαλιάζει το θέατρο. Νομίζω, όμως, ότι υπάρχει μία στέρηση παιδείας και βλέπει θέατρο που μερικές φορές είναι εμπορικό και λιγότερο ενδιαφέρον. Αν και το εμπορικό είναι μία κακή έκφραση, αλλά έχει μία τάση στα πιο ευτελή, παρά στα ουσιαστικότερα έργα κι αυτό με προβληματίζει.
Αλλά δε μπορώ να πω πως δεν υπάρχει μία κινητικότητα, μία προσέλευση και κάτι θετικό σ’ αυτό που λέμε «θέατρο» εν γένει.
Α.Α.: Επομένως αυτή η κατάσταση δε σε έχει κάνει να χάσεις την αισιοδοξία σου. Βλέπεις ότι ο κόσμος στρέφεται περισσότερο στο θέατρο και του προσφέρονται και περισσότερες επιλογές.
Α.Σ.: Συμβαίνει αυτό. Εμείς ανιδιοτελώς δίνουμε τον καλύτερό μας εαυτό και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε αυτό για το θέατρο γιατί είμαστε εξαρτημένοι από αυτό. Είναι το δικό μας ναρκωτικό. Οπότε δε μπορούμε να σταματήσουμε, να μην παίζουμε θέατρο. Και μάλιστα το πληρώνουμε και από την τσέπη μας, γιατί αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει πρωτοβουλία της πολιτείας προς το θέατρο, δεν υπάρχουν επιχορηγήσεις, έχουν σταματήσει αυτά. Τα φάγανε όλα και δεν άφησαν τίποτα για μας, οπότε αναγκαζόμαστε σε ιδιωτικό επίπεδο να παίρνουμε εμείς το ρίσκο.
Άρα η δική μας πρωτοβουλία είναι να συνεχίσουμε εμείς να κάνουμε θέατρο. Το ζητούμενο είναι να κάνουμε καλό θέατρο κι επίσης το ζητούμενο από τον κόσμο είναι να ανοίξει λίγο τα μάτια του και να δει ουσιαστικότερο θέατρο. Γιατί βλέπω ότι πηγαίνουν πολύ καλά μέτριες δουλειές κι οι αξιόλογες δουλειές τυχαίνει και πηγαίνουν αρκετά μέτρια.
Α.Α.: Πιστεύεις πως το θέατρο, τονίζοντας τα κακώς κείμενα της εποχής, συμβάλλει σημαντικά στην αλλαγή νοοτροπίας και λειτουργίας των ανθρώπων;
Α.Σ.: Νομίζω ότι γι’ αυτό βγαίνει κι ο κόσμος και πηγαίνει στο θέατρο και το υποστηρίζει, γιατί κάτι βρίσκει στο θέατρο. Ναι, το θέατρο καλείται, όπως κι οι τέχνες εν γένει, να ξυπνήσει τον πολίτη και να τον κάνει να συνειδητοποιήσει καταστάσεις που βρίσκονται στο υποσυνείδητο. Να κατανοήσει περισσότερο την πραγματικότητα αυτή καθ’ αυτή που ζει, ποια είναι η κοινωνία του, τι του συμβαίνει. Το θέατρο είναι ένας τόπος αυτογνωσίας. Εγώ σα θεατής βοηθούμαι πολύ όταν παρακολουθώ θέατρο. Νομίζω ότι επιτυχώς επιτελεί το σκοπό του.
Α.Α.: Ποιος είναι ο Αλέκος Συσσοβίτης, πίσω από τους ρόλους και την εικόνα που βλέπουμε;
Α.Σ.: Δε χρειάζεται να βλέπουμε πίσω από την εικόνα.Αυτό που βλέπουμε έστω και με τους ρόλους τους οποίους υποδυόμαστε οι ηθοποιοί δεν είναι κομμάτι του εαυτού μας; Πώς μπορούμε να κρυφτούμε εμείς; Όταν σα θεατές κοιτάμε έναν ηθοποιό λέμε «κοίτα τον πόσο αληθινά παίζει» και τότε μας αρέσει και τον θεωρούμε ότι είναι καλός ηθοποιός. Από τη στιγμή που είναι αληθινός πάει να πει πως είναι κομμάτι του εαυτού του, αλλιώς πως μπορεί να το παίξει; Τη δική του προσωπική αλήθεια καταθέτει, απλώς χρησιμοποιείται ένας ρόλος, μία ιστορία και για να την πιστεύει αυτήν την ιστορία αυτός ο άνθρωπος την ώρα που παίζει, πάει να πει πως συμφωνεί με το χαρακτήρα αυτόν, άρα είναι ένα κομμάτι του εαυτού του.
Εγώ όταν παρακολουθώ σα θεατής έναν ηθοποιό κι είναι καλός, βλέπω τον ηθοποιό, βλέπω τον άνθρωπο, δε μπορώ να δω δηλαδή κάτι που κρύβεται πίσω από αυτό. Ίσα ίσα που δεν κρύβεται τίποτα πίσω από αυτό. Κι ίσα ίσα, η χαρά της τέχνης της δικής μας είναι να ξεγυμνώνουμε τον εαυτό μας. Αυτό κάνει ο ηθοποιός, γι’ αυτό κι είναι και πολύ δύσκολη τέχνη, γι’ αυτό δε μπορεί και πολύς κόσμος να ανέβει πάνω στο σανίδι να το κάνει, γιατί ξεμπροστιάζεται, ξεβρακώνεται! Γδύνεται, παρουσιάζει εκεί μπροστά όλα τα εσώψυχά του, στη σκηνή.
Α.Α.: Ο ρόλος είναι ένα μέσο, λοιπόν…
Α.Σ.: Ο ρόλος είναι ένα μέσο, γι’ αυτό σηκωνόμαστε κι ως θεατές και χειροκροτούμε. Γι’ αυτήν την προσπάθεια αυτού του ανθρώπου που βρίσκεται επάνω στη σκηνή. Γιατί τολμάει να ξεντύσει την ψυχή του.
Α.Α.: Σου λείπει η εποχή του modelling; Τι έμαθες από εκείνη την περίοδο της ζωής σου;
A.Σ.: Οι άνθρωποι δεν πρέπει να μετανιώνουμε για ο,τιδήποτε έχουμε κάνει και πρέπει νοσταλγικά να το απολαμβάνουμε αυτό. Σίγουρα κάτι θα μου έχει λείψει από εκείνην την περίοδο. Η χαρά της νιότης, η κοινωνικότητα που είχε αυτή η δουλειά, το γεγονός ότι μου έδωσε το δικαίωμα να ταξιδέψω και να συναντήσω σημαντικούς ανθρώπους στην Ευρώπη, η φιλαρέσκεια ενός νάρκισσου να περπατάει στην πασαρέλα και να τον χαίρονται από κάτω, όπως συμβαίνει σε όλους τους ανθρώπους. Και σε πολλά ζώα.
Χαίρομαι όταν βλέπω ένα ωραίο ζώο να καμαρώνει όταν περπατάει και να το παρακολουθώ! Αρκεί αυτός ο ναρκισσισμός να μη σε καταβροχθίσει. Από την άλλη, όμως, επειδή έγινε μία μετάβαση σε μία δουλειά που είχε ένα πιο ουσιαστικό περιεχόμενο, δε μου λείπει και πολύ εκείνη η περίοδος. Ήταν ένα μέσο, όμως, για να βρεθώ εδώ που είμαι. Οπότε την εκτιμώ και χαίρομαι πολύ που μου συνέβη.
* Η παράσταση «SunsetLimited» -σε σκηνοθεσία Άσπα Καλλιάνη και μετάφραση Αντώνη Περή -φιλοξενείται στο θέατρο Αυλαία (Τσιμισκή, πλησίον κτιρίου ΧΑΝΘ) από τις 17 έως και τις 28 Απριλίου με τις ώρες κι ήμερες των παραστάσεων να έχουν ως εξής:
Τετάρτη έως και Σάββατο 21:00
Κυριακή 20:00
Για κρατήσεις και περαιτέρω πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε με το 2310-237700
Ευχαριστώ τη Δάφνη Μουστακλίδου των ArtMinds για το φωτογραφικό υλικό.
