Ο Ηλίθιος του Φίοντορ Ντοστογιέφσκι έχει ανέβει από τον Απρίλιο στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, σε σκηνοθεσία Νίκου Διαμαντή με τον Πέτρο Φιλιππίδη στο ρόλο του Πρίγκιπα Μίσκιν.
Ο ΗΛΙΘΙΟΣ είναι ένα από τα καλύτερα και πιο γνωστά μυθιστορήματα του μεγάλου Ντοστογιέφσκι, όπου ο Ρώσος συγγραφέας δείχνει όλη του την μαεστρία αναλύοντας σε βάθος την ψυχοσύνθεση των βασανισμένων ηρώων του. Η υπόθεση του έργου μιλάει για τον 26χρονο πρίγκιπα Μίσκιν όπου ύστερα από μακροχρόνια θεραπεία στην Ελβετία, επιστρέφει στην Αγία Πετρούπολη, όπου μαθαίνει ότι κληρονομεί μια μεγάλη περιουσία. Έτσι βρίσκεται ανέλπιστα στο επίκεντρο της άγνωστης για αυτόν ζωής της μεγαλούπολης. Οι άντρες που τον περιβάλλουν, μην μπορώντας να εξηγήσουν διαφορετικά την άδολη και αγνή φύση του, τον χαρακτηρίζουν «ηλίθιο», ενώ οι γυναίκες, συνεπαρμένες από αυτές ακριβώς τις ιδιότητές του, τον ερωτεύονται τρελά, με τραγικές συνέπειες.
Για όλους η αγαθή φύση του πρίγκιπα είναι ακατανόητη και προκαλεί αντικρουόμενα συναισθήματα. Ο ιερός «Ηλίθιος» όταν βρίσκεται στη δίνη των ανθρώπινων παθών, της απαξίωσης, της απληστίας, του έρωτα και της ζήλιας, απαντά με αυταπάρνηση, αγάπη και αυτοθυσία.
Όμως ποιος είναι καλός; Αυτός που δεν πράττει το κακό; Πόσο δύσκολο είναι να είσαι καλός; Στην εποχή μας, και σε κάθε εποχή, έχουν μερίδιο οι καλοί άνθρωποι; Και πάνω απ’ όλα, υπάρχει περίπτωση ο καλός να μην «σταυρωθεί»;
«Ο Ηλίθιος» είναι η εικόνα μιας κοινωνίας που φαίνεται να θέλει να ξορκίσει το κακό και να αναζητά το καλό. Ο “ιερός μωρός”, όπως χαρακτηρίζεται από τον ίδιο τον Ντοστογιέφσκι, ο πρίγκιπας Μίσκιν, ο ηλίθιος, κηρύττει την αγάπη. Αγάπη. Αγάπη που οδηγεί πάντα στην σταύρωση.
Η κεντρική ιδέα του “Ηλίθιου”, όπως έγραψε ο Ντοστογιέφσκι, είναι “να απεικονίσει ένα απολύτως όμορφο ανθρώπινο ον”. Ο πρίγκιπας Μίσκιν, ο πρωταγωνιστής του βιβλίου, είναι ένας Ρώσος άγιος ανόητος, απόγονος του Δον Κιχώτη, ένας Χριστός σε έναν αντιχριστιανικό κόσμο. Η φυσιογνωμία του ήρωα ήταν και η μεγάλη πρόκληση του συγγραφέα. Το καλό στη μυθοπλασία δεν είναι ενδιαφέρον, εν αντιθέσει με την κακία. Ο δημιουργός που κάνει την επιλογή ριψοκινδυνεύει να χάσει αναγνώστες, να τους απωθήσει. Επιπλέον, η καλοσύνη, στη μυθοπλασία, τότε, σήμαινε και έλλειψη σεξουαλικής ενέργειας, άλλο ένα “αρνητικό” στοιχείο για τον αναγνώστη.
Ποια η θέση της καλοσύνης στο σήμερα και στην κοινωνία μας; Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει και που τελικώς θα καταλήξει; Μήπως η καλοσύνη ανήκει στα χαρακτηριστικά που δεν πρέπει να έχουμε ή ακόμα και αν τα έχουμε, θα προσπαθήσουμε να τα κρύψουμε βαθιά ώστε να μην τα δει κανένας άλλος;
Μια εξαιρετική ερμηνεία από τον Πέτρο Φιλιππίδη, αν και ελαφρώς υπερβολική, στην προσπάθεια ίσως να αποτάξει από πάνω του την ιδιότητα του κωμικού. Παρ’όλα αυτά το υπόλοιπο καστ υπέροχο, με τον Ιωάννη Παπαζήση ως Ιππόλυτο, να μας κερδίζει από τα πρώτα δευτερόλεπτα.
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΕΙΡΑΙΑ
Ηρώων Πολυτεχνείου & Βασ. Γεωργίου
Τηλέφωνο 210-41.43.310-20
