Η λέξη ‘ενσυναίσθηση’ και η σημασία της τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και πιο γνωστή και ως έννοια έχει αποκτήσει μεγαλύτερη απήχηση στο ευρύ κοινό (και όχι μόνο σε όσους ασχολούνται με τα λεγόμενα ‘επαγγέλματα βοηθείας’ (ιατρούς, νοσηλευτές, θεραπευτές, συμβούλους παιδαγωγούς κ.ο.κ ’) Η αγγλική λέξη είναι ‘empathy’ και σημαίνει την ‘ικανότητα να μοιράζεσαι τα συναισθήματα ή τις εμπειρίες κάποιου άλλου καθώς φαντάζεσαι πως θα ήταν να είσαι στην κατάσταση αυτού του ατόμου’.
Η ενσυναίσθηση έχει κάτι μαγικό μιας και είναι ένας τρόπος να πηγαίνεις και να συναντάς τον άλλο εκεί ακριβώς που βρίσκεται και όταν αυτό συμβαίνει η υπαρξιακή απομόνωση, χαρακτηριστική της ανθρώπινης κάταστασης, έστω για λίγο καταλύεται και νιώθεις συντροφευμένος… από έναν άλλο άνθρωπο. Νιώθεις ότι σε νιώθουν, ότι σε καταλαβαίνουν και αυτό είναι κατευναστικό, θεραπευτικό… και βαθιά ανάγκη όλων μας. Με ένα μοναδικό τρόπο η ενσυναίσθηση διευκολύνει και επιτρέπει τη σύνδεση μεταξύ των ανθρώπων, έτσι που να μη νιώθουμε απομονωμένα νησιά.
Στην ψυχολογία, ο Carl Rogers ήταν εκείνος που πρώτος όρισε την έννοια ενσυναίσθηση (1957). Πίστευε ότι ήταν μια απαραίτητη συνθήκη για μια αποτελεσματική ‘σχέση βοήθειας’ . Η ενσυναίσθηση περιγράφηκε ως η ‘ακριβής κατανόηση της εσωτερικής εμπειρίας ενός άλλου προσώπου, η στάση που χαρακτηρίζεται από το να κατανοείς, τα συναισθήματά του και να βλέπεις τα πράγματα από το ‘πλαίσιο αναφοράς’ του.
Να ‘βιώνεις λοιπόν με ακρίβεια τη συναισθηματική κατάσταση ενός άλλου προσώπου ‘σα να’ ήσουν εσύ αυτό το άλλο πρόσωπο.
΄Σα να’ ήσουν… Θυμήσου αυτές τις δύο λεξούλες… Γιατί είναι εκείνες που κάνουν όλη τη διαφορά και που αν τις ‘ξεχάσεις’, μπορεί να χάσεις…
Να χάσεις τι;
Να χάσεις τον εαυτό σου… μέσα στον άλλο, μέσα στη σχέση.
Αυτή είναι η ‘σκοτεινή’ πλευρά της ενσυναίσθησης και οι άνθρωποι που είναι από φύση ενσυναισθητικοί διατρέχουν τον κίνδυνο να χαθούν στις σχέσεις τους μέσα στις ανάγκες και τα συναισθήματα του άλλου.
Ιδιαίτερα, οι συντροφικές σχέσεις είναι μια πρόκληση για τους ‘ενσυναισθητικούς’ ανθρώπους καθώς αυτή η έμφυτη τάση και ικανότητα της ενσυναίσθησης είναι ένα ‘σύνθετο’ χάρισμα, που συχνά τους κάνει να απορροφούν τα συναισθήματα του άλλου και να κατακλύζονται από αυτά.
Ακριβώς επειδή μπορούν πραγματικά να βιώνουν τη συναισθηματική του κατάσταση και να νιώθουν απεριόριστη συμπόνοια για τους ανθρώπους που νοιάζονται, μπορούν να δικαιολογούν ατελείωτα τις ανάγκες τους και να θεωρούν καθήκον τους να το κάνουν γιατί αυτοί μπορούν και γιατί μόνο εκείνοι μπορούν να τους καταλάβουν. Νιώθουν ότι είναι είναι δική τους ευθύνη να τους προστατεύουν και να τους ‘ενισχύουν’ ακόμη και εις βάρος των δικών τους αναγκών και συναισθημάτων. Αισθάνονται ότι το να μην το κάνουν θα σήμαινε ότι αποτυγχάνουν να τους ‘φροντίσουν΄ και τότε ο πόνος που, εκείνοι για τους οποίους νοιάζονται θα νιώσουν, είναι σχεδόν αβάσταχτος. Με άλλα λόγια προστατεύουν τον άλλο για να προστατέψουν τον εαυτό τους…
Οι ενσυναισθητικοί άνθρωποι βρίσκονται συχνά στις συντροφικές σχέσεις να αναλαμβάνουν το ρόλο του ‘συναισθηματικού φροντιστή’, πράγμα που μπορεί να γίνει ένα μεγάλο φορτίο το οποίο και απομυζεί την ενέργειά τους και τους οδηγεί στην εξάντληση.
Ακριβώς επειδή τείνουν να συμπεριφέρονται ως συναισθηματικοί φροντιστές οι άνθρωποι που διαθέτουν αυτό το χάρισμα βρίσκονται σε ευάλωτη θέση και στις σχέσεις του συχνά ‘κουμπώνουν΄με συντρόφους που έχουν ναρκισσιστική παθολογία. Σε αυτές τις περιπτώσεις ένας φαύλος κύκλος ξεκινάει, καθώς η ανάγκη του ενσυναιθητικού να προστατεύει έρχεται και δένει με την ανάγκη του ναρκισσιστικού ατόμου να είναι λόρδος και αφέντης.
Η ικανότητα της ενσυναίσθησης είναι ένα σύνθετο χάρισμα. Εάν είσαι άνθρωπος που το διαθέτει, χρειάζεται να μάθεις να προστατεύεις τον εαυτό σου.
- Θυμήσου αυτές τις δύο λέξεις ‘σα να’
- Αναγνώρισε τη δική σου αίσθηση παντοδυναμίας και την τάση σου να θέλεις ‘να σώσεις τον άλλο’
- Μάθε να θέτεις σαφή και ξεκάθαρα όρια
- Πάρε χρόνο για τον εαυτό σου και για να ‘φορτίσεις’ το ενεργειακό σου ρεζερβουάρ.
- Βρες τη δύναμη (ή/και τη βοήθεια) να αποχωρήσεις από σχέσεις με ανθρώπους που σε απομυζούν ενεργειακά.
Η ενσυναίσθηση έχει τη φωτεινή και τη σκοτεινή της πλευρά. Είναι ευχή αλλά μπορεί να γίνει και κατάρα καθιστώντας μας ευάλωτους στις σχέσεις με ορισμένους ανθρώπους, την ίδια στιγμή που με ορισμένους άλλους μπορεί να μας επιτρέψει να αναπτύξουμε βαθιές συνδέσεις και να ζήσουμε τη μαγεία τους.
Διάλεξε με σοφία σε ποιους θα διαθέσεις αυτό το ιδιαίτερο χάρισμα, το χάρισμα της ενσυναίσθησης.
Περισσότερα για την ψυχολόγο Έλενα Καμπισοπούλου μπορείτε να διαβάσετε εδώ
Πηγή: Innersources
