Κάποια μας δίνουν μία ισχυρή ώθηση για να ξυπνήσουμε κι άλλα… τα ξεχνάμε με το που ανοίγουμε τα μάτια μας. Κάποια μας τρομάζουν κι άλλα μας κάνουν να ελπίζουμε. Ανεξαρτήτως της φύσης τους, τα όνειρα εξακολουθούν να είναι ένα σαγηνευτικό επιστημονικό μυστήριο. Οι παρακάτω ερωτήσεις έχουν τεθεί απ’ όλους μας κι η επιστήμη μας απαντά με όσα στοιχεία έχει ήδη στα χέρια της.
“Ποια είναι η επιστήμη πίσω από τα όνειρα;”
Συνήθως βλέπουμε όνειρα κατά τη διάρκεια του REM (Rapid Eye Movement) κύκλου του ύπνου μας. Σύμφωνα με έρευνες, ο εγκέφαλός μας παραμένει δραστήριος εξίσου δραστήριος ενόσω βρισκόμαστε σε αυτή τη φάση του κύκλου. ¨οταν βρισκόμαστε στη φάση REM:
- μειώνονται οι μυϊκές μας συσπάσεις ώστε να μην τραυματιστούμε στη διάκρεια του ύπνου μας.
- το σώμα μας εναρμονίζεται με τη θερμοκρασία του χώρου όπου κοιμόμαστε.
- η αναπνοή κι ο καρδιακός παλμός γίνονται ασταθείς – πράγμα που μπορεί να επηρεάσει ιδιαίτερα όσους πάσχουν από υπνική άπνοια.
- οι κόρες των ματιών μας συστέλλονται ως μέτρο προστασίας σε περίπτωση που εκτεθούμε ξαφνικά σε έντονο φως.
”Γιατί βλέπουμε παράξενα όνειρα;”
Αυτό πιθανώς οφείλεται στη δράση ορισμένων νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου. Κατά τη διάρκεια του ύπνου, οι πιο ενεργοί είναι η ακετυλχολίνη που διατηρεί την εγκεφαλική λειτουργία κι η ντοπαμίνη. Η δε ντοπαμίνη συνδέεται από μία μερίδα της επιστημονικής κοινότητας με τις παραισθήσεις και πιθανώς να είναι υπαίτια για τη σουρεαλιστική φύση των ονείρων μας. Αντίθετα, λιγότερο ενεργές είναι η σεροτονίνη, η ισταμίνη κι η νορεπινεφρίνη, γι’ αυτό κι έχουμε μικρότερη συνείδηση του τι συμβαίνει γύρω μας. Παράλληλα, όταν ονειρευόμαστε, “χάνεται” η αίσθηση του χώρου και του χρόνου – νιώθουμε είτε πως περνάει αφάνταστα γρήγορα ή “βασανιστικά” αργά. Ακόμη, οι επιστήμονες υποψιάζονται πως όταν ονειρευόμαστε ο θάλαμος του εγκεφάλου, δηλαδή το τμήμα που διοχετεύει τα ερεθίσματα των αισθήσεων, έρχεται σε καταστολή.
“Μας κάνουν καλό τα όνειρα;”
Εδώ υπάρχει μία διάσταση απόψεων. Ένα τμήμα του επιστημονικού κόσμου θεωρεί πως τα όνειρα μας βοηθά να συγκεντρώσουμε και να αναλύσουμε τις μνήμες μας (όπως οι δεξιότητες κι οι συνήθειές μας) και πως καλλιεργείται η ικανότητά μας να ανττιδράσουμε αναλόγως κατά περιπτώσεις. Υπάρχουν, όμως κι οι διαφωνούντες που δε βρίσκουν κάποια χρησιμότητα στα όνειρα χωρίς ωστόσο να έχουν και κάποιες ενδείξεις (έστω) για να στηρίξουν τη θέση τους.
“Σημαίνουν κάτι τα όνειρα που βλέπουμε;”
Όπως όλοι γνωρίζουμε, ο Freud παρουσίασε κατά τη δεκαετία του ’50 την ερμηνεία των ονείρων, εντούτοις ακόμη δεν είναι απόλυτα βέβαιο πως αυτά μπορούν όντως να αιτιολογηθούν. Για παράδειγμα, είναι λογικό όσοι πάσχουν από μετατραυματικό στρες να βλέπουν εφιάλτες, όμως εφιάλτες μπορεί να δει ο καθένας από εμάς χωρίς απαραίτητα να έχει βιώσει μία τραγική κατάσταση.
“Πώς δημιουργούνται τα όνειρα;”
Έρευνες διαπιστώνουν πως τα όνειρα είναι αποκυήματα της φαντασίας μας, όπου οι αναμνήσεις μας κι οι βαθύτερες επιθυμίες μας δημιουργούν έναν διαφορετικό “κόσμο”. Οι επιστήμονες, όμως, θεωρούν πως υπάρχει ακόμη περιθώριο να μελετηθεί το ψυχολογικό τους υπόβαθρο. Γι’ αυτό και δε μπορούν ακόμη να καθορίσουν αν, για παράδειγμα, τα όνειρά μας εξαρτώνται από το πόσο καλή ή κακή είναι η διάθεσή μας. Επίσης, εξετάσεις όπως τα εγκεφαλογραφήματα κι οι αξονικές εγκεφάλου δε μπορούν να συσχετιστούν εύκολα με τη δραστηριότητα του εγκεφάλου ενόσω αυτός ονειρεύεται.
Πηγή: Cleveland Clinic
Photo credits: University of Metaphysical Sciences & Basics
